Từ nhiều năm nay tại miền Tây tỉnh Quảng Nam có một thanh niên người dân tộc Cơ Tu, chuyên sáng chế ra những sản phẩm độc đáo như xe đạp bằng gỗ, camera, máy đo chiều cao, phát điện bằng sức gió, kim dự báo bão, máy ghi âm có độ thu xa hơn 1000 mét, bộ đàm thoại, micro không dây... Lên huyện vùng cao này hỏi từ già làng đến từng Amế (mẹ), ai cũng biết nhà sáng chế tài ba này. Đó là Ating Tinh, 28 tuổi, sống tại làng Gừng, thị trấn Prao, huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam.nbsp;

Thành công nhờ năng khiếu và đam mê khám phánbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
Được đến trường đó là niềm khát vọng cháy bỏng của Ating Tinh. Đặc biệt anh rất thích thú khi được nghe thầy cô giảng về những thiết bị có liên quan đến điện tử, quang học…Sau buổi học Ating Tinh dùng chiếc xe đạp bằng gỗ tự mình sáng chế, đến những tiệm sửa chữa điện tử để xin hoặc mua lại những những bo mạch, linh kiện mà chủ tiệm không dùng đến nữa. Và cứ thế anh vừa học văn hóa vừa tự nghiên cứu, khám phá.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

Từ khi còn học tiểu học, Ating Tinh đã chịu khó quan sát những vật dụng lạ và mày mò làm theo. Năm 14 tuổi, anh đã làm quen với các thiết bị điện tử nhỏ xíu. Ngoài giờ học, vào núi Ka Coong làm rẫy giúp đỡ bố mẹ, tối về Ating Tinh vẽ sơ đồ thiết kế của từng thiết bị. Năm 1995, lần đầu tiên anh lắp ráp thành công máy ghi âm, có bán kính thu hơn 1000 mét.

Từ thành công này, anh tiếp tục cho ra đời những sản phẩm tiếp theo: máy quay phim, micro không dây, máy đo tự động chiều cao con người, máy đo mực nước khi có lũ về, máy phát điện bằng gió, kim chức năng dự báo bão, thùng tuốt lúa, bộ đàm ứng dụng cho đồng bào khi có tình huống khẩn cấp về ốm đau, hỏa hoạn…nbsp;

Là con thứ 3 trong gia đình có 6 anh chị em, chỉ riêng Ating Tinh có năng khiếu về điện tử. “Năng khiếu, đam mê mà không “sống” hết mình thì quá uổng. Dù ama, a mế (cha, mẹ) có ngăn cản không cho em theo, em vẫn cứ theo” - Tinh tâm sự.

Sáng hôm đó anh mang bẫy vào núi Ka Coong, bên dòng suối Chker, thấy có dấu chân lợn, anh đặt bẫy rồi ngụy trang để lợn không phát hiện. Đặt xong, anh cài máy ghi âm nhỏ chỉ bằng 1/3 viên pin tiểu vào cây rừng, gần chiếc bẫy đã đặt. Về đến nhà anh mở radio nghe ngóng. Thỉnh thoảng từ radio phát ra tiếng hú của vượn, tiếng hót của những loài chim nhưng vẫn chưa thấy dấu hiệu của con lợn bị xổng. Sau 2 ngày đêm kiên trì theo dõi, bỗng nhiên từ radio, âm thanh của lợn phát ra éc, éc…Ating Tinh reo lên: “Lợn nhà mình không mất đâu…!”. Cả nhà đốt đuốc chạy vào rừng, vừa đến suối Chker thấy con lợn đang dằng co với bẫy dây cáp.

Lúc này ở đồng bào chưa có thiết bị ghi âm, nghe tin Ating Tinh dùng máy ghi âm bắt được lợn, cả làng đêm đó kéo đến nhà anh để xem. Mọi người rất ngạc nhiên và thích thú với chiếc máy nhỏ xinh trên tay Ating Tinh. Già làng, ama, amế…thay nhau hát lên những làn điệu lý Cơ Tu để Ating Tinh thu âm, rồi phát qua sóng radio. Mọi người nghe thấy giọng mình thì ai ai cũng phấn khởi, khắp làng vui như ngày hội. Và cũng nhờ máy ghi âm sáng chế của Ating Tinh mà công an huyện Đông Giang đã vận dụng vào nghiệp vụ, ngăn chặn và phá được nhiều vụ án, lập lại an ninh trật tự cho bản làng.

Những phát minh của Ating Tinh đều xuất phát từ tình cảm yêu thương dành cho ama, a mế và bà con dân làng. Thương mọi người cực nhọc mà công việc lại kém hiệu quả, anh sáng chế ra thùng tuốt lúa nhanh gọn. Chiếc thùng chỉ nặng chưa tới 5kg mà công suất thu hoạch nhanh gấp 5 lần tuốt lúa bằng tay. Nhiều hộ gia đình đã sử dụng chiếc máy tiện lợi này và không ngớt lời ca ngợi Ating Tinh.

Những năm tháng chưa có đường Hồ Chí Minh đi qua làng, cuộc sống còn nhiều khó khăn, nhưng đồng bào nơi đây rất vui nhờ chiếc camera ATT tự sáng chế của Ating Tinh. Chiếc máy như một báu vật của dân làng, ngày tết, đám cưới, đám ma, nhà mới… Ating Tinh cùng chiếc máy có mặt để ghi lại. Xem được hình ảnh của chính mình, đồng bào vui lắm, đặc biệt những cô gái, chàng trai Cơ Tu vì thế mà càng có thêm động lực tham gia vào công tác xã hội nhiệt tình hơn.nbsp;nbsp;

Ngoài sáng chế ra đồ điện tử, Ating Tinh còn có những biệt tài khác mà không ai làm được. Anh có thể vào rừng, giả giọng kêu của nhiều loại thú và hót được nhiều tiếng chim. Các loại nhạc cụ như đàn Ân đhrưl, kèn Apó…đều do một tay anh sáng chế và bây giờ đã trở thành phổ biến trong cộng đồng người Cơ Tu. Những đêm văn nghệ từ kịch bản, đạo diễn, diễn viên cũng một mình anh phục vụ và được đồng bào khen ngợi hết lời.

Tiếp tục với niềm đam mê của mình, hiện nay anh đang thể nghiệm những phát minh mới: thiết bị chống trộm, thiết bị dùng cho người hay quên như chìa khóa, túi xách, ví, cặp, những vật dụng đắt tiền…Ating Tinh rất mong tất cả những phát minh đã cống hiến cho cộng đồng sẽ sớm được cơ quan chức năng của Nhà nước công nhận. Đó là một động lực để anh có điều kiện vươn xa hơn nữa trong phát minh sáng tạo, góp phần phục vụ tốt hơn đời sống bà con./.

Bài: Vũ Công Điền - Ảnh: Chánh Lâm