Nằm ở cửa ngõ Đông Bắc TP. Hồ Chí Minh – vùng đất từng là không gian làng nghề Bình Dương trước khi hợp nhất – hai nghề truyền thống gốm và sơn mài vẫn bền bỉ tồn tại, phát triển giữa nhịp đô thị hóa mạnh mẽ. Với kỹ thuật nung lửa thủ công, lớp men mộc mạc cùng nghệ thuật sơn ta, cẩn trứng, dát vàng tinh xảo, các làng nghề nơi đây không chỉ lưu giữ giá trị văn hóa lâu đời mà còn linh hoạt thích ứng với thị trường hiện đại. Đây cũng là điểm đến hấp dẫn cho du khách muốn khám phá tinh hoa thủ công Việt Nam giữa lòng một đô thị trẻ trung, sáng tạo và giàu năng lượng.
Gốm - Di sản từ đất và ngọn lửa
Làng nghề gốm ở khu vực Đông Bắc TP. Hồ Chí Minh nổi tiếng với lịch sử lâu đời, nơi những lò nung truyền thống sử dụng lửa củi tạo nên sắc men tự nhiên cùng độ bền đặc trưng. Những dòng men da lươn, men tro, men rạn… đã trở thành “dấu chỉ nhận diện” của gốm địa phương suốt hàng trăm năm. Từ lu, khạp, chậu cảnh đến đồ décor và các sản phẩm mỹ nghệ, mỗi sản phẩm đều mang trong mình vẻ đẹp mộc mạc, phóng khoáng và đậm chất Nam Bộ.
Trước nhu cầu thẩm mỹ và tiêu dùng thay đổi nhanh chóng, nhiều cơ sở sản xuất đã mạnh dạn đổi mới thiết kế, kết hợp kỹ thuật truyền thống với tư duy mỹ thuật đương đại để tạo ra các dòng sản phẩm phù hợp thị hiếu quốc tế. Gốm xuất hiện trong homestay, quán cà phê, resort, trở thành điểm nhấn trong các không gian sáng tạo của đô thị trẻ. Các tour trải nghiệm làm gốm cũng ngày càng thu hút du khách muốn tự tay nặn đất, xoay bàn xoay và cảm nhận quá trình tạo nên một tác phẩm hoàn chỉnh.
Đặc biệt, gốm sứ Minh Long I - thương hiệu đã vượt ra khỏi phạm vi địa phương - góp phần khẳng định vị thế gốm Việt trên thị trường quốc tế. Với nền tảng kỹ thuật truyền thống kết hợp công nghệ hiện đại, Minh Long I tạo ra những sản phẩm có độ tinh khiết cao, họa tiết sắc nét và độ bền vượt trội. Từ bộ bàn ăn gia dụng đến các dòng quà tặng cao cấp, thương hiệu này đã trở thành biểu tượng của sự tinh tế và đổi mới, đóng góp quan trọng vào sự phát triển của nghề gốm vùng Đông Nam Bộ.
Sơn mài - Sắc sơn và ánh vàng của mỹ thuật truyền thống
Song hành cùng gốm, nghề sơn mài tại khu vực này là một trong những tinh hoa đặc sắc của mỹ thuật Việt Nam. Các nghệ nhân khéo léo sử dụng sơn ta, kết hợp cẩn trứng, dát vàng - bạc và kỹ thuật mài nhiều lớp để tạo nên chiều sâu đặc trưng không thể nhầm lẫn. Những khung cảnh đời sống Nam Bộ, chùa chiền, hoa lá bốn mùa, hay những mảng màu trừu tượng đều được thể hiện bằng ngôn ngữ sơn mài vừa tinh tế, vừa sang trọng.
Từ thời kỳ đổi mới, sơn mài không chỉ dừng lại ở đồ mỹ nghệ truyền thống mà còn mở rộng sang lĩnh vực décor và nội thất hiện đại: tranh tường, bàn ghế, mặt tủ, vật dụng trang trí cao cấp… Sự hòa trộn giữa kỹ thuật cổ truyền và thiết kế đương đại đã giúp sản phẩm sơn mài chinh phục các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, châu Âu. Thế hệ nghệ nhân trẻ cũng tích cực đưa sơn mài vào nghệ thuật đương đại qua các triển lãm, workshop, giúp nghề đến gần hơn với công chúng trẻ.
Dù đối mặt áp lực cạnh tranh từ sản phẩm công nghiệp, cả gốm và sơn mài vẫn giữ được vị trí riêng nhờ bàn tay khéo léo của người thợ, sự tỉ mỉ trong từng công đoạn và cái “hồn” không thể thay thế. Khu vực Đông Bắc TP. Hồ Chí Minh đang hướng đến mô hình phát triển làng nghề gắn với du lịch trải nghiệm và không gian sáng tạo, tạo thêm giá trị cho cộng đồng và cho ngành du lịch thành phố.
Với du khách, hành trình ghé thăm các làng nghề là cơ hội cảm nhận cách người thợ gửi gắm tâm hồn vào đất, vào sơn, để mỗi sản phẩm trở thành một câu chuyện. Giữa nhịp sống hiện đại, những làng nghề gốm và sơn mài vẫn lặng lẽ tỏa sáng như phần ký ức sống động của vùng đất Bình Dương xưa - và là minh chứng cho sức sống bền bỉ của các giá trị truyền thống trong lòng đô thị trẻ năng động./.
