Ngày 25/3/2012, tức ngày 4/3 âm lịch, tại Miếu Lãi Lèn ở xã Kim Đức, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ, tương truyền là nơi phát tích của nghệ thuật Hát xoan Phú Thọ, đã diễn ra đêm hội Hát xoan cổ. Đây là hoạt động trong chương trình Giỗ Tổ Hùng Vương – Lễ hội Đền Hùng 2012 của tỉnh Phú Thọ.
Đêm hội đã tái hiện lại không gian và những làn điệu, lời ca đặc sắc của nghệ thuật Hát xoan vừa được tổ chức UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể đại diện của nhân loại.
Trong không gian cửa đình quen thuộc của nghệ thuật Hát xoan, lần lượt 14 làn điệu xoan cổ trong 3 phần Hát Nghi lễ, Hát quả cách, Hát hội đã được thể hiện qua giọng ca truyền cảm, mượt mà của các đào, kép và ông trùm các phường xoan An Thái, Thét, Kim Đới, Phù Đức. Đây là loại hình dân ca lễ nghi phong tục, hội tụ đa yếu tố văn hóa nghệ thuật như nhạc, hát, múa.
Trong không gian cửa đình quen thuộc của nghệ thuật Hát xoan, lần lượt 14 làn điệu xoan cổ trong 3 phần Hát Nghi lễ, Hát quả cách, Hát hội đã được thể hiện qua giọng ca truyền cảm, mượt mà của các đào, kép và ông trùm các phường xoan An Thái, Thét, Kim Đới, Phù Đức. Đây là loại hình dân ca lễ nghi phong tục, hội tụ đa yếu tố văn hóa nghệ thuật như nhạc, hát, múa.
 Các nhà nghiên cứu văn hóa và đại diện chính quyền dâng hương tại miếu Lãi Lèn.  Các nghệ nhân phường xoan Phù Đức dâng hương cửa đình.  Đêm xoan cổ diễn ra trong không khí trang nghiêm thành kính.  Các nghệ nhân phường xoan Phù Đức với điệu xoan cổ “Đóng đám”.  Đội xoan thiếu nhi làng Kim Đới trình diễn điệu "Nhàn ngân cách”.  Nhịp trống phường xoan.  Ông Trùm phường xoan hát đối.  Các đào nương phường xoan Kim Đới trình diễn điệu ‘Thuyền chèo cách”.  Một đào nương trẻ của phường xoan Thét hát điệu “Đối rẫy cách”.  Hát “Mó cá”, một trong những điệu xoan cổ hay và sinh động.  Người dân và các nghệ nhân già chăm chú xem đêm hát xoan ở miếu Lãi Lèn.  Đêm xoan mừng giỗ Tổ cũng thu hút sự tò mò của nhiều cháu nhỏ. |
Nếu như các làn điệu trong phần Hát nghi lễ, Hát quả cách thể hiện các nghi thức trong hoạt động tín ngưỡng thờ cúng các vua Hùng bao gồm: chào vua, giáo pháo, hát thờ, đóng đám, kiều dương cách, tràng mai cách, thuyền chèo cách, tứ dân cách, đối rẫy cách.. thì trong phần Hát hội lại thể hiện những hoạt động trong đời sống hàng ngày của cư dân nông nghiệp.
Đêm xoan cổ một lần nữa đưa khán giả trở về với không gian nghệ thuật Hát xoan truyền thống của Phú Thọ và là một hoạt động có ý nghĩa nhân dịp Lễ hội Giỗ Tổ Hùng Vương 2012./.
Bài: Thục Hiền - Ảnh: Hoàng Quang Hà, Trịnh Văn Bộ
