“Bài ca dời đô” là sáng tạo tâm huyết, ấp ủ trong nhiều năm của nhạc sĩ, đại tá Doãn Nho, được viết trên nền thanh xướng kịch. Tác phẩm đã tạo nên một dấu ấn riêng biệt cho câu chuyện lịch sử
Vở thanh xướng kịch kể chuyện dời đô từ Hoa Lư đến Thăng Long của vua Lý Công Uẩn (thế kỷ XI), cuộc tiễn đưa của người dân Hoa Lư (Ninh Bình), cuộc đón rước vua về kinh đô mới của người dân thành Đại La (Hà Nội). Nhạc sĩ đã kể lại hành trình vua Lý Công Uẩn đến Đại La bằng đường thủy qua nhiều con sông như: sông Hoàng Long, sông Châu Giang, sông Đáy, sông Hồng cùng nhiều địa danh và cuối cùng đã đến được thành Đại La...
 “Bài ca dời đô” đã rất thành công vì tính mới lạ khi kết hợp giữa hai loại hình nghệ thuật là thanh xướng và kịch nói. Ảnh: Tất Sơn.  Hình ảnh vua Lý Công Uẩn trong vở thanh xướng kịch “Bài ca dời đô”. Ảnh: Tất Sơn.  Hình ảnh thần Tản Viên báo mộng cho đức vua Lý Công Uẩn về việc dời đô. Ảnh: Thanh Giang.  Hình ảnh Chử Đồng Tử và Tiên Dung. Ảnh: Thanh Giang.  Hình ảnh đàn chim hạc trắng báo hiệu điềm lành cho việc dời đô về Thăng Long. Ảnh: Thanh Giang.  Hình ảnh binh lính vui mừng khi vua Lý Công Uẩn ban chiếu dời đô. Ảnh: Thanh Giang.  Hình ảnh toàn dân Đại Việt cùng ca vang bài ca dời đô. Ảnh: Tất Sơn.  Hình ảnh vua Lý Công Uẩn dời đô về Thăng Long bằng đường thủy. Ảnh: Thanh Giang. |
Trong vở thanh xướng kịch, ngoài các nhân vật có thật như: vua Lý Công Uẩn, Quốc sư Vạn Hạnh, võ tướng Đào Can Mộc... còn có sự xuất hiện của tuyến nhân vật thần thánh trong truyền thuyết dân gian Việt Nam như: Thánh Tản Viên, Thánh Gióng, Chử Đồng Tử, Thần nữ My Nương (mẹ Lúa), công chúa Tiên Dung. Các vị thần, vị thánh hiển linh trong hành trình dời đô của nhà vua, chỉ dạy cho vua cách trị nước, mở rộng bang giao, lập quốc tại kinh đô mới kết hợp chặt chẽ việc dựng nước và giữ nước. Ngoài ra, còn có tuyến các nhân vật đại diện cho các nghề truyền thống ven sông Hồng như: nghề nông, rèn, đúc, giấy, dệt...
Thể loại thanh xướng kịch (oratorio) du nhập vào Việt Nam đã được “Việt Nam hóa”, qua sáng tác của nhạc sĩ Doãn Nho, không quá hàn lâm mà ngược lại đã tạo ra sự gần gũi với người dân, dễ nghe, dễ hiểu. Phó Giám đốc Nhà hát Nhạc - Vũ - Kịch Việt Nam Mạnh Trung cho biết: “Âm hưởng của vở kịch đậm nét âm nhạc Việt Nam. “Bài ca dời đô” đã được chú ý chăm chút kĩ lưỡng. Trên sân khấu có cảnh sắc trời mây, sông núi, tương ứng với từng đoạn hành trình…”.
| Thanh xướng kịch hay còn gọi là oratorio là một thể loại âm nhạc cổ điển quy mô lớn viết cho dàn nhạc giao hưởng, ca sĩ solo và dàn hợp xướng. Oratorio là kịch bằng âm nhạc, hát có nhạc đệm để kể lại những câu chuyện. Oratorio được dùng để miêu tả một câu chuyện kịch. Oratorio xuất hiện trên thế giới gần như cùng lúc với cantata và opera vào thế kỷ 16, 17. | |
“Chúng ta đã hội nhập vào thế giới, đây là cơ hội để quảng bá văn hóa nghệ thuật của Việt Nam với bạn bè quốc tế. Vì vậy, tôi muốn sử dụng thanh xướng kịch, một thể loại âm nhạc cổ điển nổi tiếng của thế giới nhưng được thể hiện mang đậm âm hưởng Việt Nam để kể về một câu chuyện lịch sử đặc biệt của đất nước mình” -
Nhạc sĩ Doãn Nho. |
Bài: Hữu Tuấn - Ảnh: Tất Sơn, Thanh Giang
