Khám phá

Lễ hội Xíp xí của dân tộc Thái trắng, tỉnh Sơn La

Tết Xíp xí là dịp để người Thái ghi nhớ tới công lao của trẻ em, những người trực tiếp chăn dắt gia súc (trâu, bò). Ở nhiều nơi, người dân tộc Thái trắng còn gọi ngày tết Xíp xí là ngày Tết trẻ con.
Người Thái trắng ở Sơn La có tục truyền rằng, sau khi thu hoạch và cày cấy, trẻ em đua nhau lên rừng thả trâu, người lớn ở nhà làm Lễ gác cày bừa rồi mổ lợn, gà, vịt tổ chức ăn uống linh đình no say mà không gọi trẻ em về và cũng không để phần cho chúng.

Thấy người lớn đối xử bất công, chúng bèn bàn nhau đối phó một cách thông minh nhưng tinh nghịch, láu lỉnh là dọ mõm hết tất cả đàn nghé lại, không cho ăn cỏ, cũng không cho bú sữa mẹ. Việc làm này trẻ con quan niệm rằng: “Trẻ em không được ăn thì nghé cũng không được ăn, để xem người lớn suy nghĩ, đối xử thế nào về việc này?”. Chiều tối, đám trẻ lùa đàn trâu về bản trong tình trạng các con trâu đực, trâu cái no căng bụng, còn những con nghé thì bụng lép kẹp, đói meo. Người lớn thấy vậy bèn hỏi: "Tại sao lại dọ mõm các con nghé lại như thế, làm sao nó ăn được cỏ, uống được nước, bú được sữa mẹ?".
 

Các lễ vật dùng để làm đồ cúng tế tết Xíp xí của người Thái trắng, Sơn La gồm xôi ngũ sắc, cá pỉnh tộp, thịt vịt và bánh ít...


Người dân chuẩn bị các đồ lễ cúng tết Xíp xí.


Già làng đang làm lễ cúng tết Xíp xí cho một gia đình người Thái trắng, Sơn La.


Trong các lễ vật để cúng ngày tết Xíp xí, thịt vịt là món không thể thiếu trong mâm lễ.


Trước hiên nhà của các gia đình dân tộc Thái trắng trong ngày lễ tết Xíp xí
đều được trang trí bằng các loại hoa, quả có màu sắc sặc sỡ.


Giao lưu nhảy sạp của người Thái trắng, Sơn La.


Tiết mục múa khăn trong ngày lễ hội của các cô gái Thái.


Người dân và du khách thưởng cùng chung vui ngày lễ tết Xíp xí.

Bọn trẻ lên tiếng rằng: "Con trâu đực, trâu cái được ăn uống no cũng giống như người lớn ở nhà ăn uống Lễ gác cày có để phần bọn trẻ con đâu?". Biết mình sai và đối xử không đúng với bọn trẻ nên người lớn hối hận. Họ thống nhất lấy ngày 14/7 (âm lịch) hàng năm tổ chức tết Xíp xí động viên bọn trẻ.

Vào ngày này, các gia đình mổ gà, vịt, đồ cơm xôi cho trẻ em ăn uống no nê. Có 2 thứ không thể thiếu trong lễ cúng Tết Xíp xí là thịt vịt và bánh ít, bởi theo quan niệm của người Thái thì con vịt gắn bó với đời sống sản xuất nông nghiệp của con người. Cúng thịt vịt là muốn con vịt ăn hết sâu bọ hại lúa. Còn bánh ít gói theo cặp để cầu mong Then (ông trời), tổ tiên phù hộ cho trẻ em được khỏe mạnh, hay ăn chóng lớn.

Sau khi thờ cúng Then, tổ tiên, thần linh thổ địa và làm vía, trẻ em được người lớn khen thưởng và phát lộc. Trong ngày Tết Xíp xí chúng được vui chơi thỏa thích đến tận khi trăng lên./.

Bài: Quỳnh Anh - Ảnh: Trịnh Văn Bộ
 

Độc đáo Lễ hội Nàng Hai của người Tày ở Cao Bằng

Độc đáo Lễ hội Nàng Hai của người Tày ở Cao Bằng

Nằm tại phía Bắc Việt Nam, Cao Bằng tự hào là vùng đất lưu giữ nhiều giá trị văn hóa truyền thống độc đáo của cộng đồng các dân tộc thiểu số. Trong số đó, Lễ hội Nàng Hai ở xã Tiên Thành, Cao Bằng là một điểm sáng nổi bật vì nó mang đậm nét văn hóa đặc trưng của người Tày. Lễ hội diễn ra nhằm thể hiện lòng biết ơn, tôn kính với thiên nhiên và cầu mong cầu cho mùa màng bội thu.

Top