Người Pa Dí hiện có khoảng 2000 người, sinh sống chủ yếu ở một số xã vùng cao thuộc huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai. Nhắc đến trang phục phụ nữ Pa Dí, trước hết phải là chiếc mũ. Người Pa Dí có cả một truyền thuyết về chiếc mũ. Truyền rằng, người Pa Dí xưa kia có cuộc sống khó khăn, vất vả, vì không muốn xa con cháu nên cả gia đình cùng chung sống dưới một mái nhà lớn. Sau này, khi con cháu sinh sôi, theo lẽ thường con cái sẽ ra ở riêng. Tuy nhiên, với ý thức nhớ về nguồn cội, dòng tộc, phụ nữ Pa Dí đã lấy hình tượng mái nhà để sáng tạo ra chiếc mũ truyền thống.
Mũ của phụ nữ Pa Dí được làm từ vải chàm tự dệt, khá cầu kỳ. Để mũ có độ cứng, màu sắc bóng đẹp, phụ nữ Pa Dí sử dụng kỹ thuật hồ vải, thông qua các loại nhựa cây rừng. Từ chiếc khăn vải đơn giản, phụ nữ Pa Dí biết quấn và ghép vải thành chiếc mũ có hình mái nhà. Chiếc mũ là điểm nhấn đầu tiên trên trang phục phụ nữ Pa Dí.
 

Cổ áo và cổ tay áo phụ nữ Pa Dí đều được đính hạt bạc, tượng trưng cho hạt ngô, hạt thóc, thể hiện mong muốn về sự no ấm trong gia đình. Phụ nữ Pa Dí búi tóc cao lên đỉnh đầu, sau đó mới đội mũ. Trang phục phụ nữ Pa Dí được làm từ chất liệu tự nhiên, hoa văn là những biểu tượng thiên nhiên, thể hiện sự gắn bó với đất, với rừng của cư dân miền núi. Bên dưới mũ là một chiếc khăn dùng để quấn đầu, phía trước khăn ôm lấy trán là mảnh vải được đính các hạt bạc trắng hình núi. Áo phụ nữ Pa Dí nổi bật là mảng trang trí hoa văn bằng những chiếc cúc bạc nhỏ đính liền nhau, tạo thành đường chéo ôm lấy thân người từ cổ áo xuống ngang hông. Tay áo được phối bởi ba màu trắng, đen và xanh. Gấu của chiếc váy được gắn bằng một loại vải lanh có hoa văn cầu kì. Chiếc đai lưng được làm bằng vải, tạo cho đường eo thêm nổi bật và là điểm gắn kết giữa áo với váy.

Bên dưới mũ là chiếc khăn dùng để quấn đầu, phía trước khăn ôm lấy trán là mảnh vải được đính các hạt bạc trắng hình núi, phía sau khăn là những khuôn bạc hình chữ nhật đính vào nhau tạo thành hình cây cối, chim muông. Khăn quấn sát trán cho tóc và phần trên của khăn thêm chặt, khăn không bị xô lệch. Đây là nét trang trí đầu tóc khá cầu kỳ song rất độc đáo của phụ nữ Pa Dí.
Trang phục phụ nữ Pa Dí được làm từ những chất liệu tự nhiên, tự dệt, màu chủ đạo là xanh chàm, điểm màu xanh lá và màu đen. Áo phụ nữ Pa Dí may ngắn, kiểu xẻ thân, ôm sát vòng eo, nổi bật là mảng hoa văn bằng những chiếc cúc bạc nhỏ đính liền nhau, tạo thành đường chéo ôm thân người từ cổ áo xuống ngang hông. Cổ áo và cổ tay áo đều được đính hạt bạc, tượng trưng cho hạt ngô, hạt thóc, thể hiện mong muốn về sự no ấm trong gia đình. Váy phụ nữ Pa Dí dài đến mắt cá chân, được thiết kế gần giống váy của người Thái. Choàng ra ngoài váy là chiếc khăn cùng màu, nẹp và gấu có đường viền trắng, tạo sự hài hoà.

Trang phục phụ nữ Pa Dí ấn tượng nhất vẫn là chiếc mũ hình mái nhà. .	Phía sau khăn là những khuôn bạc hình chữ nhật đính vào nhau tạo thành hình cây cối, chim muông.
Trang phục phụ nữ Pa Dí có màu sắc hài hòa, trang nhã. .	Bộ trang phục của phụ nữ Pa Dí là một di sản quý giá, hiện chỉ còn xuất hiện trong các dịp hội hè, lễ tết...

Những ngọn núi nhấp nhô, những nương ngô vàng rực, bông hoa rừng đỏ tươi, những đàn cá bơi lượn, thác nước tung bọt trắng xóa hay cánh rừng bạt ngàn thể hiện sự trù phú... là những hình tượng hoa văn trên đồ trang sức.
Bộ trang phục của phụ nữ Pa Dí là một di sản văn hóa quý giá, hiện chỉ còn xuất hiện trong các dịp hội hè, lễ tết...

Bài : Thục Hiền - Ảnh : Tất Sơn