(BAVN Online) Huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai không chỉ nổi tiếng với phong cảnh thiên nhiên tươi đẹp với hoa mận, hoa ban nở trắng rừng, với đặc sản rượu ngô thơm ngon mà còn nổi tiếng với lễ hội đua ngựa hàng năm. Đây là một nét văn hóa đặt trưng của người dân vùng cao Lào Cai.
Trước kia, việc đua ngựa xuất hiện ở mảnh đất này cũng rất tự nhiên. Sau những buổi điều khiển ngựa thồ ngô, thồ sắn, thồ lúa là các chàng trai người Mông, Tày, Nùng, Dao lại rủ nhau đua ngựa để thử tài và cũng là để rèn luyện sức khỏe. Dần dần, đua ngựa thành nếp sinh hoạt thú vị rồi trở thành lễ hội mang nét văn hóa độc đáo riêng gắn với du lịch vùng cao.
 Những chú ngựa tung vó về đích. |
 Phóng viên săn ảnh ở hội đua ngựa Bắc Hà. |
 Các kỵ sĩ vào trường đua. |
 Một kỵ sĩ không may bị ngã ngựa trên đường đua. |
 Trường đua ngựa Bắc Hà thu hút đông đảo khách du lịch và nhân dân trong vùng. |
Để chuẩn bị cho lễ hội đua ngựa hàng năm các kỵ sĩ đua ngựa chuẩn bị kỹ càng từ việc lựa chọn, chăm sóc ngựa cho đến tập luyện hàng ngày. Thông báo về việc tuyển chọn ngựa đua được thực hiện từ thôn bản đến xã rồi mới được lên thi đấu giải cấp huyện. Con ngựa được chọn tham gia đua trong lễ hội phải mang đầy đủ các đặc điểm: dáng hình cao ráo, gân to, thịt săn, chân thẳng và thon chắc, răng trắng đều, bờm dày, lông đều, sờ vào mượt tơ lụa.
Bắc Hà có một khu sân đua ngựa rất đẹp. Hòa mình vào lễ hội đua ngựa, du khách như được sống trong âm hưởng hào hùng, sôi động, vui tươi và thú vị. Sẽ có khoảng 100 con ngựa của 100 chàng trai được chọn vào vòng chung kết. Sau cuộc lựa chọn lần cuối, 60 chú ngựa đua được chia làm 12 lượt thi đấu loại trực tiếp (mỗi lượt 5 ngựa), 12 chiến mã và kỵ sĩ đạt thành tích cao nhất tiếp tục thi đấu để chọn ra 3 kỵ sĩ xuất sắc nhất thi đấu vòng chung kết.
Khi bắt đầu vào hội đua, các kỵ sĩ đội mũ nhựa trên đầu, cưỡi trên mình một con ngựa đeo nơ hùng dũng tiến vào võ đài. Họ cưỡi ngựa không yên cương và không bàn đạp giữ chân; chỉ có một miếng vải lanh hình chữ nhật buộc phủ trên lưng ngựa, đai buộc ngựa bằng dây thừng bện, có hai móc sắt buộc vào dây hai bên hàm để điều khiển. Người điều khiển không cầm roi quất ngựa được mà hai tay phải cầm dây cương, vừa điều khiển vùa giữ thăng bằng. Muốn giữ được thăng bằng cần phải biết cách ngồi vào đúng điểm lõm gần vai ngựa, hai chân phải kẹp chặt vào bụng ngựa và nhấp nhổm lên xuống theo nhịp phi của ngựa. Nếu chẳng may mất thăng bằng mà ngã thì cũng phải có “võ ngã” mới mong không bị thương. Chính hình thức đua này vừa tạo ra sự hấp dẫn vừa tạo ra tính mạo hiểm gay cấn để người xem được chứng kiến những pha biểu diễn đẹp của các chú ngựa trên từng đường đua. Lễ hội đua ngựa cuốn hút người xem đến từng giây phút. Chàng trai và con ngựa đạt giải tượng trưng cho khí phách và vinh quang của bản làng.
Giải đua ngựa truyền thống là hoạt động thường niên của huyện Bắc Hà, nằm trong chương trình du lịch về cội nguồn của 3 tỉnh: Lào Cai - Yên Bái - Phú Thọ được tổ chức hàng năm vào ngày 19/6 âm lịch và thu hút khoảng 15.000 lượt khách trong và ngoài nước tới tham quan, cổ vũ.
Bài: Bích Vân - Ảnh: Phương Hoa
