Thể thao

Chiếc La Marquise cổ nhất thế giới

Mỗi phiên đấu giá RM Auctions luôn có những chiếc xe đặc biệt. Năm nay, tâm điểm chú ý tại Hershey 2011 là De Dion Bouton Et Trepardoux Dos-A-Dos Steam Runabout 1884 (hay còn gọi là chiếc “La Marquise”), chiếc xe cổ nhất còn hoạt động đến ngày nay. Cỗ máy chạy bằng động cơ hơi nước này là nhân chứng đi suốt lịch sử của ngành công nghiệp xe hơi thế giới. Nó được bán với mức giá cuối cùng là 2,5 triệu USD.
Mọi chuyện bắt đầu từ 130 năm về trước khi nhà quý tộc trẻ De Dion dừng lại trước cửa hàng bán đồ chơi Giroux trên đại lộ Boulevard des Italiens của Paris vào tháng 12/1881 để tìm kiếm những món đồ làm quà tặng cho một buổi khiêu vũ mà anh dự định tổ chức. Nhưng anh đã bị cuốn hút bởi chất lượng chế tác của một mô hình động cơ hơi nước và muốn đặt làm một thứ tương tự. 
 

Chiếc La Marquise cổ nhất thế giới.

Động cơ được gắn bằng những chiếc ốc vít trông còn có vẻ khá thô sơ và đơn giản.

Ghế lái bọc da nằm ngay phía sau động cơ.

Dòng chữ "La Marquise" màu vàng nổi bật bên hông xe.

Một bộ phận của máy làm bằng đồng.

Đèn pha đặc trưng theo lối cổ điển.

Ngay phía sau cửa hàng đồ chơi ấy, De Dion đã tìm thấy Georges Bouton và Charles-Armand Trepardoux. Họ đang làm công việc với 7 franc mỗi ngày để chế tạo những mô hình của tàu thủy, động cơ hơi nước và dụng cụ khoa học. De Dion ngay lập tức trả 10 franc mỗi ngày cho họ và yêu cầu chế tạo một động cơ hơi nước đúng kích cỡ để có thể sử dụng trên một bộ khung xe ngựa. Cái cách mà De Dion gặp Georges Bouton và Charles-Armand Trepardoux xem ra cũng khá giống như cách nhà quý tộc Charles Rolls, người sáng lập ra hãng Rolls-Royce đã yêu cầu kĩ sư Henry Royce khoảng 20 năm trước đó. Đó là một mối quan hệ “đa giai cấp” được hình thành giữa nhà buôn giàu có và những người thợ thủ công.
Bouton và Trepardoux đã làm việc cật lực ở Rue Pergolese tại trung tâm của ngành công nghiệp xe đạp Paris. Tại thời điểm đó, hai người công nhân này không ngờ rằng họ sẽ sản xuất xe hơi. Vấn đề đối với những chiếc xe hơi nước là nồi hơi nước, các đầu máy và hệ thống thủy lực có kích thước hiệu dụng rất lớn. Vậy làm sao để thu nhỏ chúng?
Hai người bắt đầu bằng cách lắp một động cơ hơi nước lên một khung xe ba bánh và sau đó đến năm 1883 chế tạo một khung bốn bánh khác mang tên Victoria. Nó sử dụng dẫn động bằng dây đai và lái thông qua hai bánh sau rất khó khăn. Với một nồi hơi khá lớn thẳng đứng, nó trông không khác gì một bình pha cà phê di động trên các bánh xe. Một năm sau đó, Bouton và Trepardoux đưa ra một phương án bố trí thực tế hơn và nhận được chiếc xe giống như tại phiên đấu giá Hershey 2011 này. 
Chiếc “La Marquise”, mang tên người mẹ của De Dion, là chiếc xe bốn bánh gọn gàng hơn, hệ thống lái trên hai bánh trước và phát động bánh sau thông qua các thanh liên kết giống như một đầu máy xe lửa hơi nước. Điều làm cho “La Marquise” trở nên khác biệt với những đầu máy hơi nước chạy trên đường nhựa thời kì đó chính là nồi hơi khá tinh vi, nó có thể được đun sôi trong thời gian chỉ 45 phút. Chiếc xe này cũng khá gọn gàng, dài chỉ 3m và nặng khoảng 950kg nhưng có 4 bánh, 4 chỗ ngồi và có thể được vận hành bởi một người, tức giống như một chiếc xe hơi hiện đại.
Nồi hơi thẳng đứng của “La Marquise” ngắn hơn những loại thường thấy và gồm nhiều vòng đồng tâm được ghép lại với nhau. Hai động cơ dưới sàn dẫn động hai bánh sau thông qua các tay quay. 40 gallon nước (tương đương 160 lít) được chứa trong một thùng ở bên dưới ghế, than cốc cất trong một ngăn chứa hình vuông bao quanh lấy bình đun và nằm trước mũi xe. Than được lấy ra ngoài thông qua một lẫy ở dưới đáy ngăn chứa và rót vào một ống ở chính giữa nồi hơi để đốt cháy.
Cầm lái chiếc “La Marquise”, Bouton đã tham gia chặng đua đầu tiên năm 1887 với tốc độ 16 dặm/h trên hành trình dài 20 dặm từ Paris đến Versailles và quay trở lại với tốc độ 37 dặm/h. Năm sau đó, De Dion đã lái chiếc xe này và đánh bại Bouton trên một chiếc xe ba bánh động cơ hơi nước khác.
De Dion giữ chiếc“La Marquise” cho tới năm 1906, cuối cùng bán nó cho Henry Doriol, một sĩ quan quân đội Pháp. Gia đình Doriol sở hữu chiếc xe này trong 81 năm nhưng chưa bao giờ chạy nó. Doriol trưng bày chiếc “La Marquise” tại Đại hội chợ triển lãm ở Thụy Sĩ năm 1925 và nó đã được tôn vinh đặc biệt.
Những năm sau đó, Doriol và con trai cố gắng phục chế chiếc xe bốn bánh nhưng cuối cùng họ phải đưa nó đến bán đấu giá tại Paris năm 1987. “La Marquise” được Tim Moore, một thành viên Câu lạc bộ cựu binh Anh quốc mua lại. Một bảo tàng khác ở Pháp có một chiếc xe năm 1980 và Moore đã tới thăm và copy lại những chi tiết còn thiếu trên chiếc xe của mình và khôi phục nó hoạt động trở lại. Mặc dù là người không có nhiều kinh nghiệm về động cơ hơi nước, nhưng Moore đã khôi phục và sáng tạo nhiều chi tiết đã bị hư hỏng trong thời gian chiến tranh. Chiếc nồi hơi được làm lại 1993 với chi phí 20.000USD.
Sau khi đưa chiếc “La Marquise” hoạt động trở lai, Moore rất phấn khởi nhưng niềm vui lớn hơn khi ông biết rằng, chiếc xe đang sở hữu là bản mẫu (prototype) quý hiếm của De Dion. Bản thân Moore đã chiến thắng 4 lần trong chặng đua London đến Brighton, cũng như được vinh danh tại một loạt lễ hội xe cổ khác ở London và Pebble Beach…
Trớ trêu thay, cả Doriol và Moore mặc dù rất thích “La Marquise” nhưng đều phải bán nó. Lí do có vẻ khá kỳ cục là cả hai đều có hai người con và họ không muốn quyết định người con nào sẽ nắm quyền sở hữu “La Marquise”. “Tôi không thể cắt nó ra làm đôi cho mỗi đứa con” - Moore đã nói như thế vào năm 2007.
Với nguồn gốc hoàn hảo, một lịch sử được ghi nhận đầy đủ và điều chắc chắn rằng đây là chiếc xe gia đình cổ nhất còn hoạt động, “La Marquise” là một cơ hội không lặp lại cho những nhà sưu tập sáng suốt. Không còn nghi ngờ gì nữa, “La Marquise” là một trong những chiếc xe quan trọng nhất thế giới./.
Thực hiện: Tất Sơn (Nguồn: RM Auctions)

Thực hiện: Tất Sơn (Nguồn: RM Auctions)


Top