Lịch sử Tượng đài Cam Ranh
Tượng đài Cam Ranh tiền thân là một cột bia bằng xi măng do các quân nhân Liên Xô dựng lên năm 1986 ở căn cứ Cam Ranh để tưởng niệm 9 thành viên trong kíp bay TU 95 của Thiếu tá cận vệ Krivenko S. D. hi sinh ngày 13/02/1985 trong khi làm nhiệm vụ trên vùng thềm lục địa Việt Nam và tưởng niệm 4 phi công dũng cảm của đội "Những tráng sĩ Nga" bị tai nạn do 3 chiếc SU-27 đâm vào núi Chúa năm 1995.

Tháng 12/2004, sau chuyến viếng thăm của đoàn tàu chiến Hạm đội Thái Bình Dương, Vietsovpetro đã thành lập Uỷ ban hỗn hợp, phối hợp với OAO Zarubezhnef trùng tu lại Đài tưởng niệm ở Cam Ranh.
 

Nhân kỷ niệm 90 năm Cách mạng tháng Mười Nga (07/11/2007), Lễ đặt viên đá đầu tiên khởi động công trình Tượng đài Cam Ranh do điêu khắc gia Nguyễn Quốc Thắng thiết kế đã được Vietsovpetro long trọng tổ chức tại Cam Ranh. Sau khi tượng đài hoàn thành ngày 10/12/2009, các tấm đá ghi danh các phi công Liên Xô/Liên Bang Nga trên bia tưởng niệm cũ đã được tháo gỡ, đưa về lưu giữ vĩnh viễn trong Bảo tàng truyền thống của Hạm đội Thái Bình Dương ở thành phố Vladivostok.

Hàng năm, ngày 09/5 được chọn làm ngày tổ chức Lễ tưởng niệm tưởng nhớ những người con ưu tú của đất nước Liên Xô/Liên Bang Nga và Việt Nam đã ngã xuống, cống hiến cuộc đời cho sự nghiệp hòa bình, ổn định khu vực, vì chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ Việt Nam.

Tượng đài Cam Ranh
Tượng đài Cam Ranh cao 21 mét, nặng 800 tấn, đặt trên đỉnh đồi cao 6 mét, trong khuôn viên có diện tích 1,2ha của Liên doanh Việt - Nga Vietsovpetro thuộc Tập đoàn Dầu khí Quốc gia.

Trong 220 quân nhân được khắc tên ở đài tưởng niệm có 176 quân nhân Việt Nam, 44 quân nhân Liên Xô/Liên Bang Nga, có những người đã ngã xuống ở vùng Gạc Ma - Cô Lin - Len Đao (Trường Sa) ngày 14/3/1988 và cũng có người hy sinh dịp tháng 2 và tháng 3/1979. Thiếu tướng B.N. Malykh, người Nga, hy sinh ngày 15/3/1979 và sáu cố vấn Liên Xô/Liên bang Nga đã hy sinh tại Đà Nẵng năm 1979.

Tượng đài Cam Ranh là tượng đài đầu tiên liên quan đến quân nhân Liên bang Nga ở ngoài nước Nga. “Cảm ơn các nghệ sĩ điêu khắc Việt Nam đã thực hiện một công trình tuyệt vời, không chỉ thể hiện chính xác tình bạn chiến đấu mà còn phản ánh được tình cảm sâu đậm giữa hai dân tộc”, ông Stepashin Sergei Vadimovich, Chủ tịch Kiểm toán Nhà nước Liên bang Nga nói trong buổi lễ khánh thành Tượng đài Cam Ranh.

Tượng đài Cam Ranh cao 21 mét, nặng trên 800 tấn, đặt trên đỉnh đồi cao 6m trong khuôn viên các công trình văn hóa Cảng Hàng không Cam Ranh. Bia khắc trước Tượng đài Cam Ranh. 220 quân nhân được khắc tên ở đài tưởng niệm, trong đó có 176 quân nhân Việt Nam và 44 quân nhân Liên Xô/Nga. Viếng thăm Tượng đài Cam Ranh. Tưởng nhớ tới những người con ưu tú của đất nước Việt Nam, Liên Xô/Nga đã ngã xuống, cống hiến cuộc đời cho sự nghiệp hòa bình, ổn định khu vực. Những người bạn Nga trong ngày Lễ khánh thành Tượng đài Cam Ranh. Cảnh quan xung quanh Tượng đài Cam Ranh.

Tượng đài gồm phần đài và phần tượng. Phần đài là mũi tàu với cột buồm thẳng đứng tượng trưng cho dải khói trắng của chiếc máy bay MIG-21 đang bay vút lên nâng hai lá cờ Việt Nam và Liên bang Nga, thể hiện ý chí vươn lên và sức mạnh quân sự chinh phục bầu trời của quân đội hai nước. Phần tượng là hình ảnh hai người lính, biểu tượng Hải quân Việt Nam sát cánh cùng Không quân Liên Xô/Liên bang Nga và em bé nâng cánh chim hoà bình - tượng trưng cho tình hữu nghị lâu đời của hai dân tộc. Gương mặt các bức tượng chiến sĩ và em bé như đang mỉm cười, nụ cười bất diệt của tình hữu nghị đời đời bền vững Việt Nam- Liên Xô/ Liên bang Nga.

Tấm lòng tri ân của Xí Nghiệp Liên Doanh Vietsovpetro
Để tri ân nghĩa tình sâu đậm về sự hy sinh cao cả của 220 liệt sĩ Việt Nam - Liên Xô/Liên Bang Nga, ông Đặng Minh Hồng, Bí thư Đảng ủy Liên doanh Việt - Nga Vietsovpetro xúc động nói: “Có lẽ hồn thiêng của những người đã hy sinh ở Cam Ranh luôn thầm lặng phù hộ, giúp đỡ chúng tôi trong suốt quá trình thực hiện dự án này”. Ông Nguyễn Hữu Tuyến, Tổng Giám đốc Xí nghiệp Liên doanh Vietsovpetro nói: “Tượng đài Cam Ranh mang ý nghĩa giáo dục truyền thống cho các thế hệ trẻ mai sau về tình đoàn kết, hữu nghị giữa hai dân tộc Việt Nam và Liên Xô/Liên bang Nga, đã được xây dựng bằng công sức, trí tuệ và xương máu của những con người gìàu tinh thần cộng sản quốc tế”.
 
Ông Sobolev M.A, Phó Tổng Giám đốc thứ nhất Xí nghiệp Liên doanh Vietsovpetro phát biểu: “Mỗi chúng ta, ai cũng có những hồi ức về chiến tranh. Những hồi ức ấy dường như ai cũng hiểu. Đa số nhân loại trên trái đất này không ai muốn chiến tranh, bất kể đó là cuộc chiến lớn hay nhỏ… Chính trong giai đoạn thực thi các nhiệm vụ hợp tác quân sự vì hòa bình ấy, nhiều người con ưu tú của đất nước Việt Nam và Liên Xô/Liên bang Nga đã ngã xuống cống hiến cuộc đời mình cho sự nghiệp hòa bình, ổn định trong khu vực…Tôi tin rằng, việc xây dựng Tượng đài Cam Ranh là một dấu mốc lịch sử, biểu tượng mới của tình bạn vĩ đại, không chỉ cho thế hệ hôm nay mà còn là tấm gương sáng cho thế hệ mai sau noi theo"./.

Bài: Đặng Kim Phương, Ảnh: Đặng Kim Phương & Tư liệu