Anh Phạm Văn Xiêm, Trưởng phòng du lịch sinh thái và giáo dục môi trường của VQG, người có 15 năm gắn bó với Núi Chúa đã cho chúng tôi biết: tỉnh Ninh Thuận nằm ở cuối dãy Trường Sơn, được xem là “sa mạc khô hạn” của Việt Nam. VQG Núi Chúa là điển hình cho sự khô hạn đó. Điều dễ nhìn thấy nhất là những trảng xương rồng chạy dài và xuất hiện nhiều trên các triền đồi, núi ở hầu hết các khu vực trong tỉnh và ven những con đường mòn; những cây rừng mọc trên đá trơ thân nhưng đầy sức sống… Ở VQG Núi Chúa có một khu rừng toàn là mai, vì đất ở đây khô cằn, nên mai rừng như mai bonsai, tới mùa Tết nở vàng rực cả một góc núi. Loại mai rừng đặc trưng của vùng này là hồng mai, màu không vàng mà hơi ửng đỏ, có những bông hoa có đến 13 cánh.

Vùng đa dạng sinh học
Khu vực Núi Chúa là một khối núi có nhiều đỉnh ở các độ cao khác nhau, mà đỉnh cao nhất là đỉnh Cô Tuy có độ cao 1.039m. Ngay trung tâm VQG Núi Chúa có dãy núi cao mà người địa phương thường gọi: Núi Chúa anh và Núi Chúa em với độ cao đều hơn 1.000 mét, tạo nên sự chênh lệch nhiệt độ rất lớn so với vùng ven biển - một vùng ôn đới ngay giữa “sa mạc”.

Núi Chúa có hệ thực vật phong phú gồm 1.265 loài thực vật khác nhau, ngoài khả năng cung cấp gỗ, có 390 loài dược liệu. Trên 100 loài thuộc nhóm cây làm cảnh và nhiều loài có thể làm thức ăn. Núi Chúa có hệ động vật rừng rất đa dạng với 306 loàinbsp;động vật có xương sống trongnbsp;đónbsp;có nhiều loài được xếp là động vật quý hiếm như chà vá chân đen, gấu ngựa, beo lửa, báo gấm...

Một chuyến đi biển
Chúng tôinbsp;có một chuyếnnbsp;đi ra cửa vịnh Vĩnh Hynbsp;để chụp ảnh các rạn san hô dưới biển. VQG Núi Chúa nhìn từ biển vào thật hùng vĩ. Càng ra khơi, chúng tôi đã phải ngỡ ngàng khi bắt gặp những vách núi dựng đứng giữa biển khơi. Mỗi vách núi một vẻ đẹp riêng và nối liền với nhau. Có những vách núi các hòn đá chồng lên nhau... Đến mũi Đá Vách, rạn san hô ở đây thật phong phú với khoảng 307 loài san hô cứng tạo rạn thuộc 59 giống, 15 họ. Trong đó có 46 loài được ghi nhận là loài mới ở Việt Nam . Hầu hết các dãy rạn san hô đều trong tình trạng khá tốt với độ che phủ trung bình là 42,6%. Mũi Đá Vách kéo dài đến Hòn Chông, chiều dài đường bờ khoảng 24,5 km và nơi có chiều rộng nhất 45 km, là nơi phân bổ của nhiều loài sinh vật biển.

Chúng tôinbsp;còn gặp cảnh những chiếc thuyền đánh cá thu ngay cửa vịnh Vĩnh Hy. Hai chiếc thuyền kéo một dàn lưới rộng khoảng 1.000 m². Mẻ lưới được kéo lên với khoảng 30 con cá thu, cỡ từ 3 - 6 kg/con. Ngư dân ở đây cho biết: do vùng biển Vĩnh Hy có hệ sinh thái tốt, nước ấm và sạch nên cá thu hay vào đây kiếm ăn và lưu trú. Chính vì vậy nghề đánh cá thu ở Vĩnh Hy là nghề nổi tiếng nhất khu vực ven biển miền Nam Trung Bộ.

Sau chuyến đi thực địa ở Núi Chúa,nbsp;chúng tôi gặpnbsp;một con người đã say sưa với vùngnbsp;núi này trong nhiềunbsp;năm,nbsp;đó lànbsp;ông Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận - Trần Xuân Hòa.nbsp;Ông nói với chúng tôi về những hoài bão, ước mơ và kế hoạch trong tương lai khi khai thác một VQG có nhiều tiềm năng, nhất là về mặt sinh thái: “Tôi ước mơ tại đây có một thành phố trong rừng và rừng trong thành phố, một khu VQG dành cho khoa học, cho môi trường và cho du khách quốc tế muốn về được thưởng thức những khu rừng nguyên sinh, những động vật hoang dã, những bãi tắm tuyệt đẹp ven những cánh rừng có những vách núi thẳng đứng cùng với những vườn san hô đầy màu sắc. Tất nhiên, mọi dự án và mọi tính toán đềunbsp;phải giải đáp cho bằng được bài toán bảo vệ khu rừng sinh thái độc đáo giữa vùng sa mạc hóa này”.

Bài: Hữu Thành - Ảnh: Kim Sơn, Minh Quốc, Văn Xiêm