Chúng tôi tìm gặp bà tại nhà riêng ở huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương. Đó là một ngôi nhà nằm giữa khu vườn lớn bên cạnh bờ sông luôn tươi mát một màu xanh của cây cối. Sau bao nhiêu năm bận rộn làm việc ở thành phố Hồ Chí Minh, giờ bà chọn một nơi yên tĩnh, dân dã cho riêng mình.
Là con út trong một gia đình bảy anh chị em, bà sinh tại Hà Nội nhưng lại lớn lên và thành đạt ở Sài Gòn. Mẹ của bà là một người phụ nữ hiền lành và rất khéo tay, đặc biệt là tài nấu nướng. Có lẽ vì thế mà bà đã được thừa hưởng nhiều vốn liếng từ “gia tài” quý giá ấy của người mẹ.
Tốt nghiệp Đại học Sư phạm Sài Gòn, bà trở thành giáo viên Văn khoa. Trong lúc cuộc sống khó khăn, bà đã sử dụng cả “hai tay”, đó là vừa làm nghề giáo vừa làm nghề nấu ăn để có thể kiếm sống và nuôi con. Bà rất yêu bục giảng cùng bao bài giảng với những trang thơ văn tuyệt tác nhưng đã buộc phải chia tay công việc mình yêu thích vì phải đưa con đi chữa bệnh tim ở Úc. Trở về, bà xin dạy làm bánh cho Trung tâm Dạy nghề Tân Bình. Ở đây, bà dành hết tâm huyết cho những giờ dạy về nghệ thuật nấu ăn.
 

Năm 1993, Đài Truyền hình thành phố Hồ Chí Minh cần một giáo viên có kinh nghiệm dạy nấu ăn cho chương trình “Khéo tay hay làm” và Trung tâm đã giới thiệu bà tham gia chương trình này. Lúc đầu, bà định không nhận lời vì rất sợ, bởi giảng dạy cho số ít người nghe thì được, nhưng để dạy nấu ăn cho hàng triệu người xem trên truyền hình thì thực sự là rất khó khăn. Sau được mọi người thuyết phục, bà đã nhận lời cộng tác làm thử một chương trình. Không ngờ chương trình ấy đã nhận được sự phản hồi tích cực của khán giả. Với kinh nghiệm 18 năm dạy văn, chất giọng Bắc dịu dàng, truyền cảm và chuẩn xác đến từng âm tiết cùng với khuôn mặt đẹp, phúc hậu, bà đã dễ dàng giành được thiện cảm đối với đông đảo bạn xem truyền hình.
Bà chia sẻ, cho đến bây giờ, nấu ăn là niềm đam mê lớn nhất của cuộc đời. Bàn về ẩm thực Việt Nam, bà từng nói: “Tôi tự hào về các món ăn Việt vì tất cả đều rất hài hòa, nhè nhẹ, thoang thoảng, sử dụng gia vị vừa đủ”. Ẩm thực Việt Nam theo bà là sự kết hợp hài hòa của âm dương. Người Việt Nam ăn bổ và lành. Tùy theo mùa mà ăn những món nào tốt cho sức khỏe.
Dưới cái nhìn tinh tế của một nghệ nhân ẩm thực, văn hóa cầm đũa của người Việt cũng đã được bà Nguyễn Dzoãn Cẩm Vân nhận xét như sau: “Khi tôi dùng đũa gắp thức ăn cho bạn là tôi đã san sẻ trái tim mình. Đó là sự chia sẻ tình cảm giữa con người với nhau. Văn hóa đôi đũa cả đánh cơm của người mẹ, người chị ngồi đầu nồi chứa đựng tình cảm chăm sóc mọi người trong bữa ăn gia đình”.
Bà thường xuyên đi nước ngoài, hầu hết theo lời mời công việc. Trong các chuyến đi ấy, bà thường kết hợp tìm hiểu tư liệu viết sách, viết báo để quảng bá ẩm thực Việt Nam ra thế giới. Bà đã có hai năm sống và làm việc ở Bắc Kinh và thường xuyên đi Mỹ khi được Học viện nấu ăn The Culinary Institute of America tại California (Hoa Kỳ) mời thỉnh giảng. Khó khăn ban đầu là bà không giỏi tiếng Anh, vì thế bà đã tự học để truyền tải được nhiều hơn về văn hóa ẩm thực Việt Nam cho người nước ngoài.
Theo bà, người nước ngoài mới chỉ biết được một số món ăn của người Việt như phở, chả giò, ngó sen, cá kho tộ, canh chua… mà chưa biết đến nhiều món ngon khác như bún thang, bún ốc, bún mắm… thậm chí cả những món đơn giản như rau lang luộc chấm nước mắm kho quẹt.
Để ẩm thực Việt Nam tiến xa hơn nữa, theo bà, các đầu bếp không chỉ cần giỏi về kĩ thuật chế biến mà còn phải hiểu biết rõ về văn hóa ẩm thực, về con người từng vùng miền… Có như vậy mới hiểu rõ được hết nguồn gốc và ý nghĩa của món ăn. Còn nhớ, trong lần quảng bá ẩm thực Việt Nam tại Malaysia vào hồi tháng 3/2011, bà đã chinh phục được du khách khi giới thiệu miếng trầu Việt Nam qua câu chuyện tình dân gian “Trầu Cau” cảm động.
Ở vị trí của một người làm công việc quảng bá, ẩm thực Việt Nam ra thế giới, bà luôn tìm cách giúp người nước ngoài hiểu được hết sự tinh tế về mặt hương vị và ý nghĩa văn hóa của từng món ăn Việt. Ví dụ như trong lần giới thiệu ẩm thực Việt Nam tại Học viện nấu ăn The Culinary Institute of America vào năm 2000. Với một chai nước mắm, một chai giấm, một cốc nước cốt chanh, vài quả quất, hành, tỏi, gừng, gia vị… bà đã chế biến thành 16 loại nước chấm để dùng cho 16 món ăn khác nhau. Chứng kiến kĩ thuật pha chế nước chấm của bà, nhiều người nước ngoài đã tỏ ra vô cùng ngạc nhiên vì không thể nghĩ rằng, với cùng những thứ nguyên liệu ấy bà có thể pha chế ra được rất nhiều loại nước chấm tuyệt vời đến như vậy.
Đến nay, bà đã xuất bản được khoảng 40 đầu sách dạy nấu ăn, trong đó có một cuốn bằng tiếng Anh và hàng ngàn giờ dạy nấu ăn trên truyền hình và ở các trường đại học, nhà hàng trong cả nước… Với tài năng ấy, bà được nhiều nước trên thế giới như Úc, Mỹ, Canada, Nhật, Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia… mời đi giới thiệu về ẩm thực Việt Nam.
Giờ đây, vì lí do tuổi tác nên bà không còn thường xuyên xuất hiện trên truyền hình hay các báo, đài... Nhưng với ẩm thực, công việc của bà vẫn luôn tiếp tục. Ngày ngày, bà vẫn đọc sách, tìm hiểu và chế biến các món ăn dân gian. Bởi đối với bà, nghệ thuật ẩm thực chính là hơi thở và niềm vui của cuộc sống./.