Việt Nam và Luxembourg thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày ngày 15/11/1973. Đại sứ quán Việt Nam tại Bỉ kiêm nhiệm Luxembourg. Đại sứ quán Luxembourg tại Thái Lan kiêm nhiệm Việt Nam.
Tháng 8/2003, Luxembourg mở Văn phòng hợp tác phát triển tại Hà Nội, là cơ quan quản lý và thực thi chính sách về hợp tác phát triển, trực thuộc Đại sứ quán Luxembourg tại Thái Lan, kiêm nhiệm Việt Nam.
Tại các diễn đàn đa phương, Việt Nam và Luxembourg duy trì gặp gỡ, tiếp xúc như ASEM, khuôn khổ quan hệ ASEAN-EU, các cơ quan thuộc Liên hợp quốc, đặc biệt hai nước cùng là thành viên Hội đồng Nhân quyền nhằm đóng góp cho hòa bình, ổn định hợp tác và phát triển tại khu vực và trên thế giới.
Quan hệ hợp tác, hữu nghị Việt Nam - Luxembourg thời gian qua có những bước phát triển tốt đẹp. Hai bên duy trì trao đổi thường xuyên đoàn các cấp thăm lẫn nhau, nổi bật có các chuyến thăm Luxembourg của Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm (4/1994), Thủ tướng Chính phủ Võ Văn Kiệt (5/1995), Thủ tướng Chính phủ Phan Văn Khải (9/2002), Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thông tin Phạm Quang Nghị (5/2003), Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Nguyễn Huy Hiệu (9/2010), Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đoàn Xuân Hưng (2/2011), Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh (6/2012), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính (12/2022).
Về phía Luxembourg có các chuyến thăm Việt Nam của Bộ trưởng Kinh tế Robert Gebbels (3/1994), Đại Công tước kế vị Henri (11/1995), Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Jacques Poos (3/1996), Bộ trưởng Hợp tác Phát triển Charles Goerens (12/1999), Thủ tướng Jean-Claude Juncker (10/2000), Bộ trưởng Văn hóa, Đại học và Nghiên cứu Erna Hennicot-Schoepges (10/2002), Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Lydie Polfer (2/2004), Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Jean Asselborn (12/2008), Bộ trưởng Hợp tác Phát triển và các Hoạt động Nhân đạo Marie-Josée Jacobs (3/2011), Đại Công tước Henri (11/2011), Bộ trưởng Hợp tác Phát triển và các Hoạt động Nhân đạo Romain Schneider (11/2017), Bộ trưởng Ngoại giao và châu Âu Jean Asselborn (6/2018).
Cùng với các chuyến thăm trên, gần đây nhất, chuyến thăm chính thức Luxembourg của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính (tháng 12/2022) đã đạt được nhiều kết quả cụ thể trên nhiều lĩnh vực, đưa quan hệ hai nước sang giai đoạn phát triển mới, toàn diện, thiết thực, hiệu quả, mở ra nhiều cơ hội hợp tác, nhất là việc hai bên nhất trí sớm thiết lập khuôn khổ Đối tác chiến lược về tài chính xanh; Luxembourg hỗ trợ phát triển trung tâm tài chính mới tại Thành phố Hồ Chí Minh và đẩy mạnh hợp tác về thương mại-đầu tư, giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ, thị trường chứng khoán.
Lãnh đạo hai nước cũng nhất trí tăng cường trao đổi đoàn các cấp, nhất là cấp cao trong năm 2023, tổ chức các hoạt động nhân dịp hai nước kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao.
*Hợp tác kinh tế thương mại ngày càng phát triển
Quan hệ chính trị tốt đẹp giữa hai nước đã tạo đà cho hợp tác kinh tế thương mại phát triển. Tính đến tháng 3/2023, Luxembourg có 64 dự án đầu tư với tổng số vốn là 2,6 tỷ USD, đứng vị trí thứ 3/24 quốc gia thành viên Liên minh châu Âu và đứng thứ 17/139 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam, tập trung vào một số lĩnh vực truyền thông, xây dựng, bất động sản tại Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Bà Rịa – Vũng Tàu...
Trao đổi thương mại giữa hai nước phát triển qua các năm, năm 2019 đạt 96 triệu USD (xuất khẩu 51 triệu USD, nhập khẩu 45 triệu USD). Mặc dù trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19, song trao đổi thương mại song phương năm 2020 vẫn đạt 110,7 triệu USD (xuất khẩu 64,9 triệu USD, nhập khẩu 45,8 triệu USD) và tăng nhanh kể từ khi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam- EU (EVFTA) có hiệu lực: đến năm 2021 đạt 181,6 triệu USD (xuất khẩu tăng 95,4%, đạt 126,8 triệu USD và nhập khẩu tăng 19,4%, đạt 54,7 triệu USD). Năm 2022, tổng trao đổi thương mại song phương đạt 187,1 triệu USD, tăng 69% so với năm 2020 (xuất khẩu đạt 130,14 triệu USD và nhập khẩu đạt 56,96 triệu USD).
Nhân chuyến thăm chính thức Luxembourg của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính (tháng 12/2022), hai bên đã ký Bản ghi nhớ về hợp tác thúc đẩy, tăng cường và phát triển quan hệ thương mại và đối thoại doanh nghiệp giữa Cục Xúc tiến thương mại Việt Nam (Bộ Công Thương) và Phòng Thương mại Luxembourg.
Trong lĩnh vực hợp tác phát triển, sau khi bắt đầu chính thức viện trợ cho Việt Nam từ năm 1993, Luxembourg cam kết tiếp tục viện trợ phát triển cho Việt Nam và trở thành thành viên chính thức của Nhóm tư vấn các nhà tài trợ cho Việt Nam năm 1998.
Cho đến nay, Việt Nam và Luxembourg đã ký 3 Chương trình hợp tác định hướng: giai đoạn 2002-2005 (35 triệu Euro); giai đoạn 2006-2010 (50 triệu Euro); giai đoạn 2011-2015 (42 triệu Euro). Từ năm 2015 đến nay đạt 29,211 triệu Euro.
Lĩnh vực tài trợ của Luxembourg thay đổi phù hợp với nhu cầu, mục tiêu phát triển của Việt Nam theo giai đoạn. Trước năm 2005, viện trợ Luxembourg tập trung cho lĩnh vực phát triển nông thôn. Từ năm 2005-2010, viện trợ của Luxembourg dựa trên chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 5 nam 2005-2010 của Việt Nam, hỗ trợ hoàn thành các mục tiêu thiên niên kỷ của Chính phủ, trong đó tập trung xóa đói giảm nghèo, hướng tới các tỉnh, vùng hẻo lánh và nghèo đói nhất. Giai đoạn 2011-2015 tập trung phát triển y tế và đào tạo nghề. Sau 2015, Luxembourg hỗ trợ trong lĩnh vực ngân hàng, tài chính và giáo dục.
Luxembourg quyết định không ký tiếp các Chương trình hợp tác định hướng cho Việt Nam giai đoạn sau 2015 vì Việt Nam đã trở thành quốc gia có thu nhập trung bình. Tuy nhiên, các chuyên gia của Lux-Dev tiếp tục hỗ trợ để thực hiện và hoàn tất các dự án tài trợ.
Ủy ban Đối tác Việt Nam - Luxembourg họp thường niên do Bộ Kế hoạch và Đầu tư cấp Thứ trưởng chủ trì và luân phiên ở mỗi nước là cơ chế kiểm điểm và định hướng hợp tác giữa hai nước được họp lần cuối (Kỳ họp thứ 9) vào tháng 01/2017 tại Hà Nội. Cơ chế đã ngừng năm 2017 do Việt Nam đã trở thành quốc gia có thu nhập trung bình.
*Đẩy mạnh hợp tác trên các lĩnh vực then chốt
Nhắc tới mối quan hệ hợp tác Việt Nam-Luxembourg, không thể không nhắc tới lĩnh vực hợp tác tài chính, tài chính xanh và ngân hàng. Đây được coi là lĩnh vực hợp tác then chốt, trụ cột trong hợp tác hai nước.
Kể từ năm 2000, được sự ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ký kết Nghị định thư với Thủ tướng Chính phủ Luxembourg, theo đó hai bên thỏa thuận mở rộng mối quan hệ hợp tác trong lĩnh vực ngân hàng và tài chính, đặc biệt trong lĩnh vực đào tạo và chuyển giao công nghệ tài chính.
Thực hiện Nghị định thư này, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã hợp tác với Cơ quan Chuyển giao công nghệ tài chính Luxembourg (ATTF- Cơ quan được chỉ định của Chính phủ Luxembourg thực hiện Nghị định thư nêu trên) để thực hiện hàng trăm khóa đào tạo cho các học viên là cán bộ của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và các cán bộ quản lý của các ngân hàng thương mại và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Các chương trình đào tạo do ATTF hỗ trợ các học viên nâng cao kiến thức nghề nghiệp, tiếp cận cập nhật các chuẩn mực quốc tế từ các chuyên gia hàng đầu về tài chính ngân hàng cũng như tạo lập một mạng lưới hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm công tác giữa các cán bộ ngân hàng thương mại và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tham gia vào chương trình.
Về hợp tác giữa các ngân hàng thương mại, quan hệ hợp tác giữa các ngân hàng thương mại Việt Nam và đối tác Luxembourg nhìn chung tích cực. Tính đến hết năm 2022, các ngân hàng thương mại Việt Nam đã thiết lập hơn 20 quan hệ ngân hàng đại lý với các ngân hàng thương mại Luxembourg với tổng doanh số thanh toán, chuyển tiền thông qua hệ thống này đạt gần 800 triệu USD. Thông qua hệ thống ngân hàng đại lý này, các tổ chức Việt Nam đã và đang thực hiện vai trò là cầu nối hỗ trợ thanh toán, chuyển tiền của các nhà đầu tư, doanh nghiệp hai nước.
Về hợp tác chứng khoán, trong khuôn khổ chương trình hợp tác định hướng Việt Nam - Luxembourg giai đoạn 2006 - 2010, Chính phủ Luxembourg đã hỗ trợ Bộ Tài Chính (Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước) dự án VIE/026 “Phát triển thị trường vốn Việt Nam”. Đây là dự án hợp tác phát triển song phương đầu tiên giữa Việt Nam và Luxembourg, được thực hiện bởi Cơ quan Hợp tác và phát triển Luxembourg và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.
Nối tiếp thành công của Dự án VIE/026, trong khuôn khổ chương trình hợp tác định hướng giai đoạn 2006-2010, Chính phủ Luxembourg tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong lĩnh vực tài chính chứng khoán thông qua dự án “Nâng cao năng lực trong lĩnh vực tài chính”. Mục tiêu của Dự án nhằm hỗ trợ thị trường chứng khoán Việt Nam phát triển phù hợp với Chiến lược Phát triển thị trường chứng khoán giai đoạn 2011 - 2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 252/QĐ-TTg ngày 1/3/2012.
Hai bên đang triển khai Thỏa thuận hợp tác giữa Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam và Sở Giao dịch chứng khoán Luxembourg, ký tháng 12/2022, nhân chuyến thăm Luxembourg của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính.
Việt Nam và Luxembourg cũng đang thúc đẩy việc thiết lập Đối tác chiến lược về tài chính xanh hướng tới phát triển bền vững và bao trùm, triển khai kinh tế tuần hoàn nhằm thực hiện tăng trưởng xanh.
Bên cạnh các lĩnh vực hợp tác trên, hai bên đã nhất trí mở rộng và đẩy mạnh hợp tác trong các lĩnh vực ứng phó với biến đổi khí hậu, môi trường, văn hóa, giáo dục và đào tạo...
Được phát triển trên sự chia sẻ lợi ích toàn diện, thành quả hợp tác, tình hữu nghị được vun đắp sau gần 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, quan hệ Việt Nam-Luxembourg rất năng động, hiệu quả, quan hệ chính trị-ngoại giao rất tốt đẹp, đang hướng đến tầm cao mới.
Tiếp nối chuyến thăm của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đến Luxembourg (tháng 12/2022), chuyến thăm chính thức Việt Nam tới đây của Thủ tướng Đại Công quốc Luxembourg Xavier Bettel là dịp để hai bên một lần nữa khẳng định sự coi trọng lẫn nhau và quyết tâm cùng nhau đưa quan hệ hợp tác hai nước lên tầm cao mới, ngày càng đi vào chiều sâu, hiệu quả./.
