Theo phóng viên TTXVN tại Kuala Lumpur, trong Tuyên bố của Chủ tịch Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) 2025 sau Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao EAS-15, các bộ trưởng đã nhấn mạnh vai trò của EAS trong việc thúc đẩy hòa bình, ổn định và thịnh vượng kinh tế ở Đông Á, phù hợp với Hiến chương ASEAN, Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác (TAC) và Tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (AOIP). Các bộ trưởng tái khẳng định EAS phải duy trì tính cởi mở, bao trùm và lấy ASEAN làm trung tâm, đồng thời duy trì cấu trúc khu vực có luật lệ dựa trên luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên hợp quốc (LHQ).
EAS-15 cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thúc đẩy lòng tin chiến lược và đảm bảo hành động có trách nhiệm, minh bạch, có thể dự đoán được giữa các quốc gia, với sự tôn trọng đầy đủ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.
Trong bối cảnh biến động toàn cầu, các bộ trưởng khẳng định tính cấp thiết của việc củng cố tính phù hợp và hiệu quả của EAS, đặc biệt khi EAS đang hướng đến kỷ niệm 20 năm thành lập. Các bộ trưởng tái khẳng định vai trò trung tâm của ASEAN với tư cách chủ thể triệu tập đối thoại chiến lược của khu vực, nhấn mạnh giá trị của các biện pháp xây dựng lòng tin và ngoại giao phòng ngừa trong duy trì hòa bình, ổn định ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Các bộ trưởng cũng kêu gọi sự hợp tác sâu rộng hơn thông qua các cơ chế do ASEAN dẫn dắt và sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa các thể chế khu vực hiện có để tránh trùng lặp, đồng thời thúc đẩy sự gắn kết trong giải quyết các thách thức khu vực.
Tuyên bố của Chủ tịch Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao EAS-15 cho biết các bộ trưởng cũng bày tỏ quan ngại về một số diễn biến khu vực và quốc tế, đồng thời kêu gọi các giải pháp hòa bình, tuân thủ luật pháp quốc tế. Về Biển Đông, các bộ trưởng tái khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, an ninh, ổn định, an toàn, tự do hàng hải và hàng không. Một số bộ trưởng bày tỏ quan ngại về các sự cố làm xói mòn lòng tin, có thể làm suy yếu ổn định khu vực. Các bộ trưởng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phi quân sự hóa, tự kiềm chế và giải quyết hòa bình các tranh chấp theo luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước LHQ về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS). Các bộ trưởng hoan nghênh tiến triển trong các cuộc đàm phán về Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).
Liên quan đến Trung Đông, các bộ trưởng bày tỏ quan ngại sâu sắc về căng thẳng đang diễn ra và tình hình nhân đạo ngày càng xấu đi ở Dải Gaza. Hội nghị kêu gọi tiếp cận nhân đạo ngay lập tức và bền vững, đồng thời hối thúc tất cả các bên ủng hộ các nỗ lực ngừng bắn theo Nghị quyết 2735 của Hội đồng Bảo an LHQ. Các bộ trưởng lên án các cuộc tấn công vào dân thường và cơ sở hạ tầng dân sự, kêu gọi trả tự do vô điều kiện cho tất cả các con tin. Hội nghị tái khẳng định sự ủng hộ đối với các quyền của người dân Palestine, bao gồm giải pháp hai nhà nước, đồng thời ghi nhận các phán quyết và quan điểm gần đây của Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) và các nghị quyết của LHQ. Một số bộ trưởng bày tỏ lo ngại về sự leo thang căng thẳng sau cuộc tấn công của Israel vào Iran ngày 13/6 và hoan nghênh lệnh ngừng bắn đạt được ngày 24/6 do Mỹ và Qatar làm trung gian. Hội nghị kêu gọi tất cả các bên tôn trọng lệnh ngừng bắn và giải quyết các bất đồng một cách hòa bình, đồng thời bảo vệ dân thường theo luật nhân đạo và nhân quyền quốc tế.
Ngày 11/7, Malaysia đăng cai Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao EAS-15 do Bộ trưởng Ngoại giao Mohamad Hasan chủ trì, quy tụ 18 quốc gia tham gia EAS để xem xét hợp tác, trao đổi quan điểm về các diễn biến quan trọng trong khu vực và quốc tế. EAS ra đời năm 2005, đến nay tiếp tục đóng vai trò then chốt trong việc định hình bối cảnh chiến lược và kinh tế của Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Tham gia EAS gồm 10 nước ASEAN và 8 nước đối tác đối thoại của ASEAN (Australia, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, New Zealand, Hàn Quốc, Nga và Mỹ)./.
