Vụ Đông năm 2011, trên cánh đồng xã Tân Hưng (Sóc Sơn, Hà Nội), những luống khoai tây đầu tiên đã được phủ bằng rơm rạ ủ cho ải mục, thực chất là một loại phân hữu cơ được tạo ra từ rơm rạ ủ với chế phẩm sinh học Fito-Biomix RR. Theo anh Nguyễn Văn Hùng, nông dân địa phương cho biết, nhờ được phổ biến kĩ thuật ủ rơm rạ làm phân bón mà xã Tân Hưng không còn hiện tượng đốt rơm rạ ngoài đồng, người nông dân được sử dụng phân bón hữu cơ rẻ hơn nhiều so với phân hóa học, không gây thoái hóa đất, không làm ô nhiễm môi trường.
 

Giám đốc TTKNHN Nguyễn Văn Chí, cho biết, Hà Nội hiện có tổng diện tích gieo cấy lúa khoảng 200.000 ha/năm, do vậy mỗi năm thu khoảng trên 1 triệu tấn rơm rạ khô. Việc làm đất giờ cơ bản được thực hiện bằng máy nông nghiệp, số lượng trâu, bò nuôi làm sức kéo giảm, việc dùng rơm rạ làm thức ăn cho trâu, bò cũng giảm theo, việc đun nấu bằng rơm cơ bản được thay thế bằng các loại bếp ga, bếp điện… Ước tính có khoảng 80% lượng rơm rạ sau thu hoạch bị cho là dư thừa, được nông dân đốt hủy, hoặc thả xuống dòng chảy gây ô nhiễm cảnh quan môi trường, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng. Tận dụng nguồn rơm rạ dư thừa đó, thu gom xử lí làm phân bón hay sản xuất nấm ăn như ở xã Tân Hưng là việc làm hết sức cần thiết, không chỉ góp phần bảo vệ môi trường mà còn nâng cao thu nhập cho người nông dân. Cuối năm 2011, TTKNHN đã phối hợp với Công ty cổ phần Công nghệ sinh học xây dựng mô hình “Xử lí rơm rạ bằng chế phẩm sinh học Fito-Biomix RR thành phân bón hữu cơ”, mô hình được triển khai tại 8 quận, huyện ven nội thành có diện tích cấy lúa; phối hợp với Trung tâm Công nghệ Sinh học Thực vật - Viện Di truyền Nông nghiệp Việt Nam xây dựng mô hình “Trồng nấm ăn trên nguyên liệu rơm rạ” tại 4 xã: Tân Hưng (Sóc Sơn), Đốc Tín (Mỹ Đức), Đông Xuân (Quốc Oai) và Hồng Thái (Phú Xuyên).
 

Ông Nguyễn Văn Chí cho rằng, kĩ thuật xử lí rơm rạ sau thu hoạch thành phân bón hữu cơ bằng chế phẩm sinh học rất đơn giản, dễ áp dụng, tiến hành được ở mọi địa hình như trong nhà, ngoài vườn, ngoài ruộng, giúp đẩy mạnh mở rộng diện tích trồng cây vụ đông, nhất là khoai tây, kích thích sản xuất nấm rơm trái vụ, tạo ra các sản phẩm rau an toàn. Người nông dân chỉ cần pha chế phẩm theo đúng tỉ lệ rồi trộn vào rơm và ủ, sau 10 ngày nhiệt độ đống ủ đạt từ 50 - 520C, chuyển sang màu nâu, vi khuẩn nấm mốc phát triển tốt, sau 15 ngày thì đảo đều lại, sau 30 - 35 ngày rơm sẽ hoai mục thành phân hữu cơ màu nâu đen. Cứ 1 tấn rơm rạ khô trung bình thu được khoảng từ 600 - 700 kg phân hữu cơ. Còn để sản xuất nấm rơm trái vụ, người nông dân có thể ủ rơm ngay sau khi thu hoạch lúa mùa. Từ lúc ủ rơm đến thời điểm thu hoạch nấm ăn chỉ mất hơn 20 ngày, năng suất bình quân 120 kg nấm tươi/tấn rơm khô, nếu bán với giá 40.000 đồng/kg như hiện nay, người nông dân trừ chi phí sản xuất vẫn còn lãi khoảng 2 triệu đồng.

Năng suất bình quân 120 kg nấm tươi/tấn rơm khô nếu bán với giá 40.000 đồng/kg, người nông dân trừ chi phí sản xuất vẫn còn lãi khoảng 2 triệu đồng. Tận dụng rơm rạ sau thu hoạch để trồng nấm tạo nguồn thu đáng kể cho người nông dân. Giới thiệu kĩ thuật trồng nấm tại Hội thảo đánh giá kết quả bước đầu xử lí rơm rạ sau thu hoạch.

Tại một cuộc hội thảo đánh giá kết quả thành công bước đầu của mô hình xử lí rơm rạ sau thu hoạch diễn ra cách đây chưa lâu, ông Đào Duy Tâm, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội đã cho rằng, đây là mô hình xử lí môi trường trong nông nghiệp, góp phần nâng cao đời sống người nông dân, rất cần được nhân rộng trên địa bàn thành phố./.