Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã thông báo với các nước ASEAN về những diễn biến đáng lo ngại ở Biển Đông. Theo đó, từ ngày 1/5/2014 Trung Quốc đã ngang nhiên đưa giàn khoan nước sâu Hải Dương 981 (Haiyang Shiyou 981) cùng hơn 80 tàu vũ trang, tàu quân sự và máy bay hộ tống đi vào vùng biển Việt Nam và đã hạ đặt giàn khoan này tại vị trí nằm sâu trên 80 hải lý trong Thềm lục địa và vùng Đặc quyền Kinh tế của Việt Nam theo Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982.
Các tàu vũ trang hộ tống bảo vệ giàn khoan của Trung Quốc đã rất hung hăng bắn vòi nước có cường độ mạnh và đâm húc thẳng vào các tàu công vụ, tàu dân sự của Việt Nam, gây hư hại nhiều tàu và làm nhiều người bị thương.
Việc làm này đã vi phạm đặc biệt nghiêm trọng Luật pháp Quốc tế, Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 và cũng là sự vi phạm đặc biệt nghiêm trọng Tuyên bố về Ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC) mà Trung Quốc là một bên tham gia ký kết. Hành động cực kỳ nguy hiểm này đã và đang đe dọa trực tiếp đến hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông.
 Chiều 10/5/2014, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng dẫn đầu Đoàn đại biểu Việt Nam đến Thủ đô Nay Pyi Taw (Myanmar) tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN 24. Ảnh: Đức Tám - TTXVN  Tổng thống Myanmar U Thein Sein đón Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng. Ảnh: Đức Tám - TTXVN  Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng dự và phát biểu tại Phiên họp Toàn thể của Hội nghị Cấp cao ASEAN 24. Ảnh: Đức Tám - TTXVN  Phiên họp Toàn thể của Hội nghị Cấp cao ASEAN 24 tại Thủ đô Nay Pyi Taw (Myanmar). Ảnh: Đức Tám - TTXVN  Các Trưởng đoàn chụp ảnh chung tại Hội nghị Cấp cao ASEAN 24. Ảnh: Đức Tám - TTXVN |
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nêu rõ, Việt Nam đã hết sức kiềm chế, bày tỏ mọi thiện chí, sử dụng mọi kênh đối thoại, giao thiệp với các cấp khác nhau của Trung Quốc để phản đối và yêu cầu Trung Quốc rút ngay giàn khoan và các tàu vũ trang, tàu quân sự ra khỏi vùng biển của Việt Nam. Tuy nhiên, đến nay Trung Quốc không những không đáp ứng yêu cầu chính đáng của Việt Nam mà còn vu khống, đổ lỗi cho Việt Nam và tiếp tục gia tăng các hành động vi phạm ngày càng nguy hiểm và nghiêm trọng hơn.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng bày tỏ: “Chúng tôi trân trọng cám ơn và khẩn thiết kêu gọi các nước ASEAN, các nước trên thế giới, các cá nhân và tổ chức quốc tế tiếp tục lên tiếng phản đối hành động vi phạm nghiêm trọng nêu trên và ủng hộ yêu cầu hợp pháp, chính đáng của Việt Nam”
Trước những diễn biến đáng lo ngại ấy, các nhà Lãnh đạo ASEAN đã nhất trí ASEAN cần kịp thời thể hiện lập trường chung về tình hình hiện nay ở Biển Đông, yêu cầu các bên liên quan kiềm chế, không sử dụng vũ lực, giải quyết hòa bình các tranh chấp, tuân thủ luật pháp quốc tế và UNCLOS, thực hiện đầy đủ DOC và sớm xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) nhằm bảo đảm môi trường hòa bình, ổn định ở khu vực, ngăn ngừa gia tăng căng thẳng.
Những mối quan tâm đó đã được phản ánh trong Tuyên bố Nay Pyi Taw về xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015, Tuyên bố của Chủ tịch Hội nghị Cấp cao ASEAN-24. Đồng thời, các nước ASEAN đã nhất trí thông qua Tuyên bố riêng của các Bộ trưởng Ngoại giao về vấn đề này. Điều này thể hiện sự đoàn kết, nhất trí cao và vai trò chủ động, trách nhiệm của ASEAN đối với hòa bình, ổn định và an ninh ở Biển Đông nói riêng, khu vực nói chung; khẳng định mạnh mẽ các nguyên tắc của luật pháp quốc tế và của ASEAN.
Đây là lần đầu tiên sau gần hai thập kỷ (kể từ năm 1995), ASEAN ra Tuyên bố riêng về một tình hình phức tạp đe dọa hòa bình, an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông.
Bên cạnh vấn đề Biển Đông, các nhà Lãnh đạo ASEAN cũng dành nhiều thời gian thảo luận các biện pháp thúc đẩy tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN trong bối cảnh từ nay đến năm 2015 là giai đoạn bản lề trong việc xây dựng Cộng đồng; thảo luận định hướng phát triển của Cộng đồng ASEAN sau năm 2015; tiếp tục mở rộng và làm sâu sắc quan hệ đối ngoại của ASEAN, duy trì vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực; trao đổi về các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm khác.
 Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng hội kiến Tổng thống Indonesia Susilo Bambang Yudhoyono. Ảnh: Đức Tám - TTXVN  Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng hội kiến Tổng thống Myanmar U Thein Sein. Ảnh: Đức Tám - TTXVN |
Bên lề Hội nghị Cấp cao ASEAN 24, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có các cuộc hội kiến riêng với Tổng thống Myanmar U Thein Sein và Tổng thống Indonesia Susilo Bambang Yudhoyono./.
Thực hiện: TTXVN/VNP
