Huyện Yên Bình đón nhận Bằng xếp hạng di tích quốc gia đền Thác Bà. Ảnh: Tuấn Anh-TTXVN
Những nghi thức tại Lễ công bố Quyết định và đón nhận Bằng xếp hạng di tích quốc gia đền Thác Bà. Ảnh: Tuấn Anh-TTXVN
Cùng với những di sản văn hóa của nhân dân các dân tộc tỉnh Yên Bái đã được vinh danh, Di tích Quốc gia Đền Thác Bà thuộc Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh hồ Thác Bà sẽ là nguồn bổ sung lớn cho kho tàng di sản văn hóa các dân tộc trên địa bàn tỉnh, đa dạng hóa các tiềm năng và các sản phẩm về du lịch trong tỉnh, góp phần tích cực thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội tại địa phương.
Di tích Đền Thác Bà có từ lâu đời, gắn với nghi thức thờ Mẫu - công chúa Minh Đạt, con gái vua Hùng Vương thứ đời thứ 18. Ngược dòng sông Chảy, Người lên khai khẩn đất đai nối dài bờ cõi, dạy dân cày, cấy, phát triển nghề chài lưới, đánh bắt cá tôm, khai hoang lập địa, trồng cây gây rừng, phủ xanh đất trống đồi trọc cho miền sơn cước…
Nhớ công ơn đó, muôn dân lập Đền thờ Mẫu mong được phù hộ làm ăn sinh sống, ngày càng phát triển. Mẫu giúp cho tướng quân Chiêu Văn Vương Trần Nhật Duật đánh tan giặc Nguyên Mông, đất nước thanh bình giữ yên nền độc lập. Sau khi đánh tan giặc, tướng quân về lễ tạ và tặng mỹ tự cho Đền “Mẫu Nghi Thiên hạ Tối Linh Từ”, vua Trần phong sắc Thục Diệu Minh Đạt Thần Nữ Chi Thần, cho phép nhân dân địa phương xây dựng, tôn tạo Đền thờ Mẫu, là nơi lưu giữ 6 đạo sắc phong qua các triều đại phong kiến Việt Nam.
Trước đây, Đền Thác Bà là một ngôi miếu nhỏ, thường được gọi là “miếu Thần Thác Bà” tọa lạc bên bờ Đông sông Chảy, thuộc địa phận xã Minh Phú (nay là thị trấn Thác Bà) huyện Yên Bình. Đến đầu những năm 60 của thế kỷ XX, Trung ương Đảng và Chính phủ chủ trương xây dựng Nhà máy Thủy điện Thác Bà - công trình trọng điểm đầu tiên của miền Bắc trong quá trình công nghiệp hóa, xã hội chủ nghĩa.
Để tiến hành xây dựng nhà máy thủy điện, nhiệm vụ quan trọng đầu tiên là phải thực hiện việc chuyển di dân cư, cùng toàn bộ các thiết chế kinh tế, văn hóa - xã hội ra khỏi khu vực lòng hồ, trong đó có Đền Thác Bà. Tháng 4/1963, nhân dân xã Minh Phú đã rước Mẫu sang xã Vĩnh Kiên (bên kia sông Chảy), cách vị trí Đền Thác Bà cũ 5km để giải phóng mặt bằng xây dựng hồ thủy điện Thác Bà. Đến năm 1999, UBND tỉnh Yên Bái đã phê duyệt dự án xây dựng lại Đền Thác Bà trên núi Hoàng Thi. Sau nhiều lần tu bổ, tôn tạo, Đền Thác Bà đã có diện mạo như ngày nay.
Với những giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học đã được khẳng định, ngày 28/12/2004, UBND tỉnh Yên Bái đã quyết định xếp hạng Đền Thác Bà (thị trấn Thác Bà) là di tích cấp tỉnh. Ngày 18/6/2021, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ra Quyết định số 1905 công nhận Đền Thác Bà là Di tích Quốc gia thuộc Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh Quốc gia hồ Thác Bà.
Tại buổi lễ, ông Trần Đình Thành, Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã trao Bằng xếp hạng Di tích Quốc gia Đền Thác Bà./.
