Theo phóng viên TTXVN tại châu Đại Dương, từ những làng nghề dệt đến những phước lành thiêng liêng, tác giả Mahabir đã kể về 5 trải nghiệm khiến bà mê mẩn và “đắm chìm”, mang đến cái nhìn hiếm hoi về nền văn hóa Chăm sống động của “đất nước hình chữ S”.
Nhà văn Mahabir cho biết bà đã đi “tìm lại lịch sử” tại Bảo tàng Chăm – khu bảo tàng ẩn mình trong một tòa nhà khiêm tốn ở Phan Rang - Tháp Chàm. Tuy không hoành tráng về quy mô nhưng Bảo tàng Chăm dường như là niềm tự hào của người dân địa phương với các tác phẩm điêu khắc sa thạch, các bức chân dung và những hiện vật quý hiếm được bảo tồn cẩn thận.
Theo tác giả, điều làm nên sự đặc biệt của chuyến tham quan này không chỉ nằm ở những bộ sưu tập mà còn ở bối cảnh văn hóa và hệ thống biểu tượng đa tầng mang nhiều ý nghĩa đằng sau các nghi lễ, cũng như cách mà bản sắc Chăm tiếp tục phát triển ở một nước Việt Nam hiện đại cho đến ngày nay. Bà khẳng định đối với những ai muốn tìm hiểu sâu hơn về văn hóa Chăm, bảo tàng này chắc chắn là một điểm khởi đầu tuyệt vời.
Đến với nghề dệt vải tại làng dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp, nhà văn Mahabir say sưa ngắm nhìn những họa tiết hình học cổ xưa hiện lên trên từng sợi vài. Theo bà, nghệ thuật dệt vải Chăm không chỉ mang tính trang trí mà còn mang tính biểu tượng. Mỗi họa tiết đều kể một câu chuyện về mùa màng, các vị thần cổ xưa hay tín ngưỡng.
Khi tham quan làng gốm Bàu Trúc, một trong những làng gốm cổ nhất Đông Nam Á, nhà văn người Ấn Độ đã có cơ hội được trải nghiệm nặn bình gốm từ đất sét. Bà vô cùng thích thú khi chứng kiến những người phụ nữ Chăm nặn đất nung hoàn toàn bằng tay, xoay tròn một cách tỉ mỉ và những chuyển động khéo léo của cơ thể họ đã trở thành một phần của quá trình tạo hình. Điểm đặc biệt là không có bình nào giống hệt bình nào. Mỗi bình đều mang những vẻ đẹp và sự đặc sắc riêng.
Dạo bước qua đền Po Klong Garai được xây dựng vào thế kỷ XIII để tưởng nhớ vua Po Klong Garai, cũng là một trong những di tích Chăm được bảo tồn tốt nhất, bà Mahabir cảm thấy tâm hồn nhẹ nhàng và thanh thoát khi tận mắt chiêm ngưỡng những tòa tháp sa thạch đỏ nổi bật giữa nền trời xanh, đền thờ linga-yoni và các phù điêu chạm khắc gợi nhớ về thời kỳ Vương quốc Chăm Pa hưng thịnh. Các nghi lễ vẫn được tổ chức tại đây trong các lễ hội Chăm như Katê, với sự tham gia đông đảo của các tín đồ trong trang phục truyền thống, dâng lễ vật và cầu nguyện tổ tiên.
Một trong những khoảnh khắc mà nhà văn người Ấn Độ đánh giá là “in sâu đậm nhất” trong hành trình của bà chính là buổi lễ được tổ chức tại một địa điểm linh thiêng trong khuôn viên của khách sạn Amanoi, nơi bà nghỉ dưỡng. Tại đây, bà được chứng kiến một bậc thầy Chăm Bani chủ trì buổi lễ cầu phúc tổ tiên hiếm thấy, ngoài các lễ hội Chăm. Giọng hát của thầy vang lên trong tiếng nhạc thánh thót du dương, một sự kết hợp tinh tế giữa tín ngưỡng vật linh, Ấn Độ giáo và Hồi giáo. Trải nghiệm này không mang tính trình diễn nhưng vô cùng tôn kính, như lời mời gọi vào một thế giới mà ít người ngoài cuộc nào có thể nhìn thấy.
Bên cạnh việc được chiêm ngưỡng những phong cảnh tuyệt đẹp và trải nghiệm nền văn hóa Chăm sống động của Việt Nam, nhà văn người Ấn Độ còn rất ấn tượng với ẩm thực Chăm, từ cà ri nghệ và canh me đến sôcôla thủ công được chạm khắc họa tiết truyền thống, tất cả mang lại cho bà rất nhiều cảm hứng.
Ngoài ra, tác giả Mahabir cho biết khu vực này còn rất nhiều điểm tham quan độc đáo khác. Du khách có thể khám phá làng chài Vĩnh Hy gần đó, dạo bước qua Công viên Đá Ninh Thuận hoặc đi bộ trong Vườn Quốc gia Núi Chúa. Leo lên đỉnh Gò Công cũng là một trải nghiệm thú vị mà nữ nhà văn Ấn Độ đã thích thú tiết lộ rằng bà thực hiện được một cách “khá dễ dàng”.
Nhà văn Mahabir kết luận việc trải nghiệm với cộng đồng Chăm là cách để nhắc nhở rằng sang trọng không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với sự xa hoa. Đôi khi, đó là sự tiếp cận với tĩnh lặng, tiếp cận nghi lễ, tiếp cận kết nối. Đối với bà, đây là những “cuộc gặp gỡ” ý nghĩa với một dân tộc có nền văn hóa tiếp tục định hình “tâm hồn Nam Bộ” một cách lặng lẽ, đẹp đẽ và bền vững./.
