Bản làng thanh bình giữa mùa lúa xanh ở Tả Van. Ảnh: Hương Thu - TTXVN  

* Điểm trekking lý tưởng

Mới đây, bản Tả Van vinh dự được tờ South China Morning Post (SCMP) của Hồng Kông (Trung Quốc) xếp vào danh sách sáu “làng trên mây” đẹp nhất châu Á bên cạnh những cái tên nổi tiếng khác tại Trung Quốc, Bhutan, Philippines và Ấn Độ. Một trong những yếu tố quan trọng làm nên vẻ đẹp thơ mộng khiến Tả Van trở thành điểm hút khách nước ngoài bậc nhất ở Lào Cai chính là danh thắng ruộng bậc thang đã được xếp hạng cấp quốc gia với những cung đường mòn trekking (đi bộ dã ngoại) lý tưởng cho những ai yêu thích vận động, muốn gần gũi, khám phá thiên nhiên.

Tả Van nằm nép mình giữa thung lũng Mường Hoa xanh mướt, là nơi sinh sống chủ yếu của đồng bào người Giáy, Mông và Dao. Nơi đây có những ngôi nhà sàn bằng gỗ nằm rải rác bên sườn núi, bao quanh là những thửa ruộng bậc thang trải dài, đổi màu theo mùa: xanh non khi lúa bắt đầu thì con gái, ánh vàng rực rỡ vào mùa thu hoạch rồi óng ánh nước trong mùa cấy.

Thời điểm này, màu xanh của lúa đang phủ khắp sườn đồi, tràn xuống thung lũng, bao quanh các bản làng. Lúa ôm lấy dòng suối Mường Hoa thơ mộng khiến không ít du khách mê mẩn bởi không gian thư thái, cảnh sắc bình yên, quang cảnh thiên nhiên tràn sức sống, báo hiệu mùa vàng bội thu sắp đến. Đây cũng là thời điểm lý tưởng để du khách được chiêm ngưỡng vẻ đẹp trong trẻo, nguyên sơ của vùng cao Lào Cai.

Mùa này, homestay "Cơm Lam" với tầm nhìn hướng ra khu ruộng bậc thang thơ mộng xanh ngắt của gia đình chị Vàng Thị Nguyên (thôn Tả Van Mông) luôn chật kín khách nước ngoài. Chị Cléméntine Durand (du khách Pháp) cho biết: "Năm nào cũng vậy, từ tháng 8 đến tháng 10, tôi cũng trở lại Tả Van để ngắm mùa lúa chuyển màu từ xanh dần ngả vàng. Mỗi sáng ngủ dậy, mở cửa sổ ra, thấy những thửa ruộng bậc thang xanh mát trải dài tôi cảm thấy rất thư thái”.

Tả Van là nơi phù hợp để du khách có thể đi dạo quanh những nương ruộng bậc thang bên dòng suối Mường Hoa quanh co, uốn lượn. Tại đây, dễ dàng bắt gặp những nhóm du khách vừa thong dong đi bộ, đôi khi dừng lại chụp ảnh, khám phá cảnh sắc vùng cao. Một nhóm du khách Ấn Độ đang rong ruổi dọc thung lũng Mường Hoa để tìm kiếm những điểm ngắm cảnh lý tưởng cho biết, ban đầu mọi người định đi taxi từ phường Sa Pa xuống đây. Tuy nhiên trên đường đi, cảnh quá đẹp nên cả nhóm quyết định xuống xe và đi bộ. "Mệt ở đâu thì nghỉ ở đó. Bù lại, chúng tôi được tận mắt ngắm nhìn những cánh đồng lúa tuyệt đẹp và có những bức ảnh, thước phim quá ấn tượng", chị Archisha (một người trong nhóm du khách Ấn Độ) hào hứng chia sẻ.

Không chỉ thu hút bởi vẻ đẹp ấn tượng, những thửa ruộng bậc thang Tả Van còn là biểu tượng văn hóa của đồng bào các dân tộc thiểu số sinh sống ở nơi đây; là thành quả của bao đời canh tác, đắp bờ, giữ nước. Chính đôi bàn tay cần cù, tỉ mỉ của đồng bào đã tạo nên kiệt tác danh lam thắng cảnh vừa phục vụ sinh kế, vừa góp phần định hình bản sắc dân tộc.

* Bảo tồn danh thắng, tạo sinh kế bền vững

Sau sắp xếp đơn vị hành chính, xã Tả Van có diện tích tăng gấp ba lần, bao gồm cả thung lũng Mường Hoa, khu vực chân núi Hoàng Liên và các bản làng truyền thống đồng bào Mông, Dao, Giáy, tạo không gian tự nhiên và văn hóa đa dạng. Trong đó, khu di tích danh lam thắng cảnh cấp quốc gia ruộng bậc thang Tả Van có tổng diện tích trên 700 ha. Ngoài ra, địa phương hiện có trên 60 homestay gia đình và các resort cao cấp; bên cạnh đó là hệ thống rừng nguyên sinh và các cung đường trekking, giúp địa phương ngày càng hấp dẫn du khách.

Nhận thức rõ giá trị của bảo tồn danh thắng trong phát triển du lịch, tạo sinh kế bền vững, mỗi người dân, cơ sở du lịch và chính quyền địa phương đang nỗ lực nâng cao ý thức, trách nhiệm gìn giữ; có biện pháp ngăn chặn, xử lý vi phạm pháp luật về đất đai, xây dựng, không xâm phạm khu vực danh thắng...

Tận dụng lợi thế từ vẻ đẹp nên thơ của ruộng bậc thang mùa lúa, nhiều cơ sở kinh doanh dịch vụ và homestay đã khéo léo thiết kế điểm nghỉ chân, thư giãn cho du khách. Những điểm dừng chân này được thiết kế theo hướng thân thiện với môi trường, không xâm lấn đất sản xuất, giữ nguyên hiện trạng ruộng lúa, nhằm mang đến không gian trải nghiệm độc đáo cho du khách, đồng thời góp phần gìn giữ bản sắc vùng cao một cách bền vững.

Gia đình anh Vàng Minh Đức sở hữu một hệ thống homestay, nhà hàng tại xã Tả Van. Toàn bộ công trình đều được xây dựng trên nguyên tắc tôn trọng tối đa cảnh quan xung quanh. Anh cho biết, tất cả ruộng bậc thang tại khu vực nhà hàng ăn uống hay homestay đều được giữ nguyên để gia đình vẫn gieo trồng, cấy lúa bình thường. "Đối với homestay, chúng tôi dựng nhà sàn mái lá, có hiên ngắm cảnh ruộng ngay dưới chân và trong tầm mắt. Đối với nhà hàng, gia đình tôi dựng những chòi nhỏ bằng tre, gỗ ngay trên bờ ruộng để du khách có thể ngồi uống cà phê, ngắm cảnh".

Không chỉ gia đình anh Đức, hầu hết các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch tại Tả Van đều được thiết kế tương tự trên cơ sở gần gũi với thiên nhiên và tầm nhìn mở rộng ra những thửa ruộng bậc thang xanh mướt. Sau khi thu hoạch lúa mùa, người dân Tả Van lại tiếp tục trồng hoa cải dầu. "Cây cải dầu dễ trồng, dễ chăm sóc, cây mọc có thể phục vụ gia đình, dày có thể tỉa đi bán. Dịp Tết, ngồng cải có thể ngắt đi bán, thu lợi ích; cuối vụ cây ra hoa rất đẹp phục vụ du khách", chị Lý Thị Sen (thôn Tả Van Giáy) cho biết.

Đời sống được nâng lên, người dân chú trọng gìn giữ, bảo vệ danh thắng quốc gia. "Ông bà, cha mẹ để lại cho ruộng nương cày cấy thì bao năm nay mình vẫn trồng lúa, trồng rau kết hợp làm du lịch, có thêm thu nhập. Cũng tự hào lắm nên phải gìn giữ để sau này các con, cháu mình lại được hưởng", chị Má Thị Dinh (thôn Tả Van Mông) chia sẻ.

Có giải pháp, cơ chế cụ thể để đảm bảo đời sống lâu dài cho người dân là điều kiện quan trọng để di tích quốc gia danh lam thắng cảnh ruộng bậc thang Sa Pa không bị xâm hại và được gìn giữ, bảo tồn. Bên cạnh đó, không thể thiếu sự vào cuộc quyết liệt từ cấp ủy, chính quyền địa phương. Hiện, bài toán về quy hoạch, sắp xếp dân cư trong vùng lõi và giáp ranh của danh thắng đang được chính quyền địa phương tập trung giải quyết.

Ông Cao Bá Quý, Chủ tịch UBND xã Tả Van cho biết, để lập lại kỷ cương trong việc quản lý sử dụng đất và hoạt động xây dựng trên địa bàn, xã đang tích cực vận động nhân dân ký cam kết không vi phạm; tố giác hành vi vi phạm; đăng ký làm thủ tục cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; chấp hành đầy đủ quy trình xin phép xây dựng theo quy định. Các tổ chức hội, đoàn thể tại các thôn tích cực phối hợp với chính quyền địa phương, tổ công tác thôn, lực lượng Công an, quân sự, dân quân tự vệ trong công tác phát hiện, ngăn chặn xử lý và khắc phục các vi phạm pháp luật về đất đai, xây dựng.../.