Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, toàn thành phố hiện có 11.510 cơ sở sản xuất, kinh doanh nông, lâm, thủy sản, trong đó hơn 1.700 cơ sở tham gia chế biến. Đáng chú ý, 98,5% số cơ sở có quy mô vừa và nhỏ, phân tán ở nhiều địa bàn và hạn chế về năng lực đầu tư. Về cơ cấu, các hộ chế biến chiếm 61,6%, doanh nghiệp chiếm 35,9%, trong khi hợp tác xã chỉ chiếm 2,5%, cho thấy sự mất cân đối trong tổ chức sản xuất.
Thực tế cho thấy, phần lớn nông sản của Hà Nội sau thu hoạch vẫn được tiêu thụ dưới dạng tươi sống, ít qua sơ chế hoặc chế biến sâu. Điều này khiến giá trị gia tăng thấp và sản phẩm khó cạnh tranh với nông sản chế biến của các địa phương khác. Hiện nay, sản lượng nông, lâm, thủy sản đã qua chế biến mới chỉ đáp ứng khoảng 30% nhu cầu, phần còn lại phụ thuộc vào nguồn cung từ các tỉnh, thành khác.
Bà Nguyễn Thị Thu Hằng, Trưởng phòng Chất lượng và Phát triển thị trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội) cho biết, hạn chế lớn nhất nằm ở trình độ công nghệ. Có tới 77% cơ sở chế biến đang sử dụng thiết bị bán tự động, trong khi 10% vẫn hoạt động theo phương thức thủ công. Dù đã có một số doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư đổi mới, song tỷ lệ áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến như GMP, ISO 22000 hay HACCP mới chỉ đạt khoảng 20%.
Bên cạnh đó, công suất hoạt động trung bình của các cơ sở chế biến chỉ đạt 36%, phản ánh tình trạng thiếu ổn định về nguồn nguyên liệu và sự lỏng lẻo trong liên kết giữa sản xuất, chế biến và tiêu thụ. Việc chưa hình thành được các doanh nghiệp quy mô lớn đóng vai trò “đầu tàu” cũng khiến ngành chế biến nông sản Thủ đô khó tạo đột phá về công nghệ, chuỗi liên kết và mở rộng thị trường.
Trong khi đó, thị trường đang xuất hiện những nhu cầu mới đầy tiềm năng. Những năm gần đây, thực phẩm chế biến sẵn và thực phẩm ăn liền ngày càng được người tiêu dùng đô thị ưa chuộng nhờ tính tiện lợi, chất lượng bảo đảm và giá cả hợp lý. Đây là cơ hội để ngành chế biến nông sản Hà Nội phát triển các sản phẩm giá trị gia tăng cao như rau, củ cắt gọt, trái cây sấy, thịt chế biến, thủy sản đóng gói và các sản phẩm ăn nhanh.
Để tận dụng hiệu quả cơ hội này, các doanh nghiệp cần tập trung tháo gỡ những điểm nghẽn cốt lõi, từ nâng cấp công nghệ, chuẩn hóa quy trình quản lý chất lượng, mở rộng quy mô sản xuất đến tăng cường liên kết với vùng nguyên liệu. Giám đốc Công ty cổ phần Thực phẩm an toàn Tâm Thành (phường Phú Diễn) Nguyễn Thị Vân Anh cho rằng, các sở, ngành cần có cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn, đất đai, ưu đãi thuế và đẩy mạnh xúc tiến thương mại. Đồng thời, việc khuyến khích hình thành các chuỗi liên kết nông sản bền vững, lấy doanh nghiệp chế biến làm trung tâm, sẽ góp phần bảo đảm đầu vào ổn định, nâng cao hiệu quả sản xuất và năng lực cạnh tranh của nông sản Thủ đô.
Thực hiện: Hoàng Hà
