Cách Hà Nội chỉ hơn 70km về phía Tây, Hồ thủy điện Hòa Bình là một trong những hồ nước ngọt nhân tạo lớn nhất Việt Nam với dung tích chứa gần 9,5 tỷ m3 nước. Được hình thành khi xây dựng nhà máy thủy điện, nơi đây được nhiều người coi là “Hạ Long trên núi” với khung cảnh thiên nhiên hoang sơ tuyệt đẹp.
Thời gian đẹp nhất để đến Hồ Hòa Bình là dịp cuối năm khi mực nước lên cao nhất. Từ thành phố Hòa Bình, có nhiều cách để đến với lòng hồ thủy điện. Nếu bắt đầu bằng đường thủy, có thể đi từ cảng Bích Hạ cách trung tâm thành phố khoảng 5 km hoặc cảng 3 cấp thuộc phường Thái Bình nhưng thuận tiện nhất vẫn là đi tại bến cảng Thung Nai thuộc địa phận huyện Cao Phong. Còn để được nhìn ngắm hồ Hòa Bình từ trên cao vừa được quan sát cảnh quan tuyệt đẹp dọc đường nên chọn bến xa hơn nằm cạnh đường 6 là Bãi Sang thuộc địa phận xã Tòng Đậu huyện Mai Châu.
Nép mình không xa bên con đường số 6 ồn ào, tấp nập xe cộ, Hồ Hòa Bình hút hồn lữ khách bởi không gian tĩnh lặng ngập tràn màu xanh như ngọc của mặt nước hồ. Từ trên cao nhìn xuống, lòng hồ phẳng lặng với hàng trăm đảo nhỏ nhấp nhô, ẩn hiện trên mặt nước mệnh mông. Xa xa những bản nhỏ của người Mường bình dị, nép mình trong những dãy núi đất. Vẻ đẹp bình yên của thiên nhiên vùng đất này khiến lòng người tĩnh tại.
Ngồi thuyền đi dọc lòng hồ, du khách có thể thả sức ngắm nhìn phong cảnh sơn thuỷ hữu tình hai bên. Thỉnh thoảng thuyền sẽ dừng chân ở những điểm đến kỳ thú. Ta không chỉ ngỡ ngàng trước vẻ đẹp tuyệt vời của những địa danh kỳ thú như động Thác Bờ, động Hoa Tiên, hang Bưng hay vịnh Ngòi Hoa tuyệt đẹp mà còn chợt nhận ra đang đi lạc vào một trong những vùng đất chứa đựng những nét văn hóa nguyên sơ nhất ở xứ Mường.
Hiện tại cách thuận tiện nhất là đi bằng tầu để đến với những bản làng người Mường sinh sống ven hồ. Có lẽ vì thế, những bản làng cổ xưa này còn giữ được vẹn nguyên những tập quán sinh hoạt. Bên những nếp nhà sàn của bản làng ven hồ, du khách được hòa mình vào nhịp sống nguyên sơ yên bình, dễ dàng được nghe kể về những huyền tích của người Mường Ao Tá…Có lẽ ngoài sức hấp dẫn của cảnh quan, nét văn hóa nguyên sơ lâu đời của đồng bào dân tộc Mường bản địa nơi đây thật sự cuốn hút du khách.
Khu lòng hồ Hòa Bình hiện có nhiều khu dịch vụ du lịch cho khác lựa chọn. Nếu muốn tận hưởng dịch vụ hoàn hảo, bạn nên ở tại khu nghỉ dưỡng cao cấp Hideways tuyệt đẹp, 5 sao duy nhất tại đây với giá tiền khoảng trên dưới 100$/1 đêm. Với những ai muốn thực sự trải nghiệm nhịp sống nơi này, cách tốt nhất là nghỉ tại những địa điểm du lịch cộng đồng nằm dọc lòng hồ rất thuận tiện như: xóm Đá Bia, bản Ngòi, xóm Ké … với chi phí rẻ hơn khoảng 10$/1 đêm ở nhà sàn. Tại đây, ngoài những dịch vụ du lịch quen thuộc du khách còn có thể cùng sinh hoạt với người bản địa. Đừng quên thưởng thức những món ăn truyền thống do chính người nơi đây làm. Họ luôn chuẩn bị những món ăn, đồ uống truyền thống đặc trưng cửa người Mường như : cơm nếp trâu nấu lá lồm… đặc biệt là những món cá của hồ thủy điện.
Sau khi thưởng thức những món ăn hấp dẫn, du khách có thể xem những tiết mục biểu diễn văn nghệ. Quanh bình rượu cầm thơm ngọt, du khách sẽ được hòa mình vào những những điệu múa quạt, múa sinh tiền, múa sạp… để được cảm nhận những nét văn hóa lôi cuốn của người Mường./.
