Đại Nội Huế, kinh thành xưa của triều Nguyễn, không chỉ là một quần thể kiến trúc đồ sộ mà còn là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa, lịch sử đặc sắc. Một trong những nghi thức cung đình độc đáo được tái hiện tại đây là lễ đổi gác, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước đến tham quan, chiêm ngưỡng.
Lễ đổi gác là một nghi thức quân sự truyền thống của triều Nguyễn, được thực hiện hàng ngày để đảm bảo an ninh cho Hoàng cung. Nghi thức này thể hiện sự nghiêm trang, kỷ luật của quân đội triều đình, đồng thời mang ý nghĩa tâm linh, trừ tà, bảo vệ sự bình yên cho nhà vua và triều đình.
Hiện nay, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã phục dựng và tái hiện nghi thức đổi gác tại khu vực Ngọ Môn, cổng chính của Hoàng thành Huế. Lễ đổi gác được thực hiện bởi các nghệ sĩ của Nhà hát Nghệ thuật Truyền thống Cung đình Huế, với trang phục, đạo cụ và nghi lễ được phục dựng theo đúng nguyên bản.
Nghi thức đổi gác diễn ra trong khoảng 30 phút, bao gồm các bước:
Đội lính gác xuất phát từ Ngọ Môn, đi qua lầu Ngũ Phụng, tiến vào khu vực Điện Thái Hòa. Tiếp đến là phần nghi lễ tại khu vực Điện Thái Hòa, đội lính gác thực hiện các nghi lễ đổi gác, bao gồm kiểm tra vũ khí, trang phục, và thực hiện các động tác diễu binh. Sau đó đội lính gác mới thay thế đội lính gác cũ, tiếp tục nhiệm vụ bảo vệ Hoàng cung. Cuối cùng đội lính gác mới diễu binh qua các khu vực trong Đại Nội, sau đó trở về vị trí gác.
Lễ đổi gác không chỉ là một nghi thức quân sự mà còn là một màn trình diễn nghệ thuật đặc sắc. Các nghệ sĩ tham gia lễ đổi gác đều được đào tạo bài bản về nghi lễ cung đình và nghệ thuật biểu diễn. Trang phục, đạo cụ được thiết kế tỉ mỉ, công phu, tái hiện chân thực hình ảnh quân đội triều Nguyễn.
Âm nhạc cũng là một yếu tố quan trọng trong lễ đổi gác. Các bản nhạc cung đình được tấu lên trong suốt quá trình diễn ra nghi lễ, tạo nên không khí trang nghiêm, linh thiêng.
Lễ đổi gác là một trải nghiệm du lịch độc đáo, mang đến cho du khách cơ hội tìm hiểu về lịch sử, văn hóa của triều Nguyễn. Du khách không chỉ được chiêm ngưỡng những nghi thức cung đình đặc sắc mà còn được hòa mình vào không gian cổ kính, trang nghiêm của Đại Nội Huế.
Việc tái hiện lễ đổi gác là một nỗ lực của Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, lịch sử của triều Nguyễn. Nghi thức này không chỉ góp phần làm phong phú thêm các sản phẩm du lịch của Huế mà còn góp phần giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống lịch sử của dân tộc.
