* Tiềm năng du lịch từ văn hóa bản địa
Tỉnh Đắk Lắk sở hữu nguồn tài nguyên du lịch phong phú, hội tụ đặc trưng của vùng núi Tây Nguyên và duyên hải Nam Trung Bộ, tạo nên bức tranh đa sắc về thiên nhiên và văn hóa. Toàn tỉnh có 49 dân tộc cùng sinh sống, trong đó, đồng bào Ê Đê, M’Nông, J’rai, Chăm… là các dân tộc thiểu số tại chỗ. Đồng bào các dân tộc ở nơi khác đến trong gần 50 năm qua gồm Mường, Tày, Nùng, Dao, Thái, Mông...
Thực hiện Chương trình 1719, thời gian qua, các xã miền núi Đắk Lắk đã rà soát, lập danh mục nhiều loại hình văn hóa tiêu biểu như nghi lễ truyền thống, không gian cồng chiêng, nghệ thuật trình diễn dân gian, nghề thủ công và sinh hoạt cộng đồng. Công tác tư liệu hóa được đẩy mạnh nhằm lưu giữ di sản một cách bền vững, đồng thời tạo nguồn dữ liệu quan trọng cho phát triển du lịch. Các già làng, nghệ nhân lớn tuổi được mời truyền dạy cho lớp trẻ, góp phần duy trì lực lượng kế cận và nuôi dưỡng niềm tự hào về bản sắc dân tộc.
Ông Nguyễn Sơn Hưng, Trưởng Phòng Quản lý Du lịch, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk cho biết: Mỗi dân tộc đều có bản sắc văn hóa, phong tục tập quán riêng, tạo sự đa dạng, phong phú về văn hóa truyền thống các vùng miền. Các dân tộc thiểu số tại chỗ có đặc trưng văn hóa riêng như: nghệ thuật trình diễn trống đôi, cồng ba, chiêng năm; trường ca Đam San, Xinh Nhã, Đăm Di... Đặc biệt, không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên và Nghệ thuật Bài chòi Trung Bộ đã được Tổ chức UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Các di sản văn hóa vật thể nổi tiếng như nhạc cụ cồng chiêng, đàn đá, kèn đá, tre nứa, kiến trúc nhà dài, kiến trúc nhà mồ, công cụ lao động dệt thổ cẩm, tạc tượng... gắn liền với những giá trị độc đáo về âm nhạc, văn hóa, lễ hội, ẩm thực; thể hiện đời sống, sinh hoạt văn hóa phong phú của cộng đồng các dân tộc khu vực Tây Nguyên.
Đắk Lắk còn có nhiều thắng cảnh như: Các thác Dray Nur, Dray Sáp Thượng, Thủy Tiên, Bìm Bịp; Vườn Quốc gia Yok Đôn, Vườn Quốc gia Chư Yang Sin, Khu Bảo tồn thiên nhiên Ea Sô, hồ Lắk, hồ Ea Kao… Nơi đây còn là vùng đất có nhiều lễ hội đặc trưng như biểu diễn cồng chiêng, hội voi, đua thuyền… Nhiều làng nghề truyền thống nổi tiếng như dệt thổ cẩm, gốm Yang Tao, làm rượu cần... Có thể nói, Đắk Lắk có tiềm năng, lợi thế lớn để phát triển loại hình du lịch cộng đồng tại các buôn làng đồng bào dân tộc thiểu số.
* Xây dựng buôn làng du lịch cộng đồng
Từ khi được công nhận buôn du lịch cộng đồng vào đầu năm 2023 đến nay, lượng khách du lịch đến buôn Ako Dhông (phường Buôn Ma Thuột) tăng mạnh, đặc biệt vào những ngày lễ, Tết hay cuối tuần, tạo thêm nhiều việc làm, nâng cao thu nhập, đời sống của người dân địa phương. Người dân chú trọng hơn việc bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống.
Bí thư Chi bộ buôn Ako Dhông H’Zu Ni Niê cho biết: Toàn buôn hiện có 370 hộ, trong đó có 84 hộ đồng bào dân tộc thiểu số. Những năm qua, từ các nguồn lực hỗ trợ về phát triển du lịch cộng đồng, buôn được xây dựng các hạng mục về cơ sở vật chất, cải tạo cảnh quan môi trường, di dời chuồng trại chăn nuôi, xây dựng bãi đỗ xe, lắp đặt biển chỉ dẫn… Người dân được tập huấn các kỹ năng phát triển du lịch cộng đồng, phục vụ du khách. Đến nay, toàn buôn có 35 ngôi nhà dài của người Ê Đê và các lễ hội truyền thống. Nhiều bộ cồng chiêng, nhạc cụ dân tộc, nghề dệt thổ cẩm, làm rượu cần… được bảo tồn, phát huy, thu hút du khách.
Đắk Lắk đã ban hành nhiều đề án, chương trình, kế hoạch về phát triển du lịch cộng đồng tại các buôn làng đồng bào dân tộc thiểu số. Thực hiện Chương trình 1719, tỉnh hỗ trợ đầu tư xây dựng nhiều điểm đến du lịch hấp dẫn ở các buôn Tơng Ju (phường Ea Kao), Jun (xã Liên Sơn Lắk), Lê Diêm (xã Sông Hinh)… Có 3 buôn gồm: Tring (phường Buôn Hồ); Ja (xã Krông Bông) và Yang Lành (xã Buôn Đôn) được hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng theo Chương trình Dự án hỗ trợ khu vực biên giới - Tiểu dự án tỉnh Đắk Lắk (dự án ADB).
Hiện, các buôn du lịch cộng đồng kinh doanh dịch vụ du lịch cộng đồng và lưu trú homestay rất hiệu quả. Nhờ giữ gìn được không gian sống truyền thống và phát huy tốt văn hóa như kiến trúc nhà dài, văn hóa cồng chiêng, dệt thổ cẩm, ẩm thực truyền thống và hoạt động trải nghiệm nông nghiệp, tìm hiểu văn hóa, đời sống buôn làng… nên các buôn trở thành điểm đến đặc trưng mang đậm nét văn hóa Tây Nguyên. Người dân có thêm nguồn thu từ dịch vụ du lịch, bán sản phẩm thủ công và ẩm thực.
Ông Trần Hồng Tiến, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk thông tin: Tỉnh xác định du lịch cộng đồng là một hướng đi quan trọng nhằm khai thác giá trị văn hóa, sinh thái của cộng đồng các dân tộc, thu hút du khách, giải quyết việc làm, nâng cao đời sống của nhân dân. Thời gian tới, Sở sẽ tham mưu tỉnh xây dựng quy hoạch tổng thể và có cơ chế hỗ trợ rõ ràng để kết nối du lịch cộng đồng với chuỗi cung ứng du lịch; tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật để tạo điều kiện cho du lịch cộng đồng phát triển./.
