Sáng 8/12, Quốc hội nghe Tờ trình và báo cáo thẩm tra về: việc điều chỉnh nội dung Nghị quyết số 94/2015/QH13 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Cảng hàng không quốc tế Long Thành; dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng; dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai các dự án lớn tại địa bàn Thủ đô; việc sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 170/2024/QH15 ngày 30/11/2024 của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án tại Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Đà Nẵng và tỉnh Khánh Hòa.
*Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền
Tại phiên họp, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày Tờ trình về việc điều chỉnh nội dung Nghị quyết số 94/2015/QH13 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Cảng hàng không quốc tế Long Thành.
Chính phủ kiến nghị Quốc hội xem xét, điều chỉnh nội dung tại khoản 6 Điều 2 Nghị quyết số 94/2015/QH13 và đưa vào nội dung Nghị quyết chung của Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV như sau: “Cho phép Chính phủ tổ chức phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi Giai đoạn 2 của Dự án theo thẩm quyền mà không phải báo cáo Quốc hội thông qua”.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cho rằng, kiến nghị của Chính phủ là có cơ sở và cũng phù hợp với các quy định của pháp luật hiện hành cùng với việc thực hiện chủ trương của Đảng về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; quy định về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, đơn giản hóa, rút ngắn thời gian lập Báo cáo nghiên cứu khả thi, quyết định đầu tư dự án quan trọng quốc gia.
Về kiến nghị đưa nội dung “Cho phép Chính phủ tổ chức phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi Giai đoạn 2 của Dự án theo thẩm quyền mà không phải báo cáo Quốc hội thông qua” tại Nghị quyết Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Ủy ban Kinh tế và Tài chính thống nhất với đề xuất của Chính phủ, tương tự như các nội dung điều chỉnh khác có liên quan đến Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành cũng đã được Quốc hội quyết định tại một số Nghị quyết chung tại các kỳ họp trước. Ngoài ra, một số ý kiến đề nghị Chính phủ chịu trách nhiệm về các nội dung đề xuất, bảo đảm đúng tiến độ, chất lượng, hiệu quả đầu tư của Dự án.
*Không tạo kẽ hở, gây thất thu cho ngân sách
Dựa trên các cơ sở chính trị, pháp lý và từ phân tích vướng mắc cũng như bối cảnh thực tiễn, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng quy định về chính sách thuế giá trị gia tăng đối với sản phẩm nông sản, thức ăn chăn nuôi, khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào và điều kiện hoàn thuế tại khoản 1 Điều 5, khoản 5 Điều 9, Điều 14 và khoản 9 Điều 15 Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024/QH15.
Cụ thể, để tiếp tục hỗ trợ, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã trong hoạt động kinh doanh sản phẩm nông nghiệp, hỗ trợ bà con nông dân trong việc tiêu thụ sản phẩm, Chính phủ trình bổ sung vào khoản 1 Điều 5 về đối tượng không chịu thuế (nội dung này trước đây quy định tại khoản 1 Điều 1 Luật số 106/2016/QH13 và đã bị bãi bỏ tại Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024/QH15) và bổ sung 1 khoản (khoản 3a) tại Điều 14 về khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào của Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024/QH15.
Để góp phần thực hiện mục tiêu tháo gỡ ngay “điểm nghẽn” trong năm 2025, Chính phủ trình lược bỏ quy định về điều kiện hoàn thuế (người mua chỉ được hoàn thuế khi người bán đã kê khai, nộp thuế) tại điểm c khoản 9 Điều 15 Luật Thuế Giá trị gia tăng số 48/2024/QH15...
Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính nêu rõ, nhiều ý kiến trong Ủy ban cho rằng, cần cân nhắc thận trọng về sự cần thiết sửa đổi, bổ sung Luật tại Kỳ họp này. Bởi, các quy định của Luật cũng như các văn bản hướng dẫn dưới Luật vừa được triển khai áp dụng chưa lâu, chưa đủ thời gian cần thiết để thực hiện tổng kết, đánh giá toàn diện đối với việc thực hiện Luật. Nhiều ý kiến cho rằng vướng mắc cơ bản vẫn là xuất phát từ vấn đề chậm trễ trong hoàn thuế giá trị gia tăng.
Vì vậy, cần xem xét, đánh giá kỹ đối với từng nội dung kiến nghị cụ thể của doanh nghiệp; cân nhắc nội dung nào cần thiết phải sửa trong Luật, nội dung nào do khâu tổ chức thực hiện, cần thiết phải sửa trong văn bản dưới Luật. Việc sửa đổi không thể quá thiên về mục tiêu tạo thuận lợi cho doanh nghiệp mà lại tạo kẽ hở, gây thất thu cho ngân sách và không bảo đảm Quy định số 178-QĐ/TW về kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật.
*Thúc đẩy phát triển Thủ đô nhanh, bền vững, hiện đại
Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội cho phép Hà Nội được thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Thủ đô là cần thiết và cấp bách nhằm khơi thông các điểm “nghẽn” pháp lý, thu hút đầu tư, tạo đột phá, phát triển nhanh, bền vững hơn, có sức lan tỏa lớn hơn trong phát triển kinh tế vùng đồng bằng sông Hồng và cả nước. Nghị quyết sẽ tạo tiền đề vững chắc để Thủ đô đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân từ 11%/năm trở lên, đồng thời phù hợp với yêu cầu đổi mới tư duy quản lý, tăng cường phân cấp, phân quyền cho Thủ đô theo tinh thần Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị.
Dự thảo Nghị quyết được bố cục thành 12 Điều; quy định thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội so với một số luật hiện hành về những vấn đề quan trọng như: Thẩm quyền quyết định, chấp thuận chủ trương đầu tư; Về lựa chọn nhà đầu tư, nhà thầu; Chính sách về quy hoạch, kiến trúc; Thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất; Cơ chế huy động vốn thực hiện dự án; Biện pháp bảo đảm trật tự đô thị, trật tự, an toàn xã hội; Biện pháp cải tạo, chỉnh trang, tái thiết đô thị.
Dự thảo Nghị quyết quy định nhiều chính sách nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính qua việc phân cấp thẩm quyền, tích hợp nhiều bước thực hiện song song. Cụ thể, phân cấp thẩm quyền quyết định, chấp thuận chủ trương đầu tư; tổ chức thực hiện đồng thời các thủ tục; rút gọn quy trình lập và điều chỉnh quy hoạch; đơn giản hóa thủ tục trong thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất.
Trình bày tóm tắt báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Ủy ban tán thành với sự cần thiết, cơ sở chính trị và cơ sở thực tiễn xây dựng ban hành Nghị quyết theo trình tự, thủ tục rút gọn, nhằm thể chế hóa chủ trương của Bộ Chính trị, góp phần tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, huy động nguồn lực, thúc đẩy phát triển Thủ đô nhanh, bền vững, hiện đại, có sức lan tỏa vùng và cả nước.
Đối với các cơ chế, chính sách đặc biệt, có phạm vi tác động lớn như mở rộng trường hợp thu hồi đất (khoản 2 Điều 7), phân cấp thẩm quyền quyết định, chấp thuận đầu tư của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ cho thành phố Hà Nội (Điều 4), vượt trần tín dụng (khoản 2 Điều 8), cưỡng chế khi đạt 75% đồng thuận (khoản 4 Điều 10), để bảo đảm đủ cơ sở pháp lý, chính trị, cơ quan thẩm tra đề nghị báo cáo cấp có thẩm quyền, đánh giá kỹ tác động pháp lý, kinh tế, xã hội, bảo đảm không phát sinh khiếu kiện, khiếu nại phức tạp, ảnh hưởng đến ổn định xã hội, niềm tin của người dân, phù hợp với Hiến pháp và chủ trương của Đảng.
*Mở rộng áp dụng cơ chế đặc thù gỡ vướng các dự án đất đai
Theo Tờ trình của Chính phủ, Chính phủ trình Quốc hội xem xét ban hành Nghị quyết của Quốc hội mở rộng phạm vi áp dụng của Nghị quyết số 170/2024/QH15 ngày 30/11/2024 về cơ chể, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án tại Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Đà Nẵng và tỉnh Khánh Hòa cho các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án có tình huống pháp lý tương tự trên phạm vi cả nước.
Dự thảo Nghị quyết bảo đảm phân cấp, phân quyền, nâng cao trách nhiệm thực thi của các địa phương; kịp thời, linh hoạt, khả thi, tháo gỡ ngay những vướng mắc cấp bách; không hợp thức hóa sai phạm; thực hiện phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí; xử lý nghiêm trách nhiệm của cá nhân, tập thể có liên quan theo quy định. Đồng thời, phù hợp với thực tiễn khách quan, hoàn cảnh lịch sử cụ thể; hài hòa lợi ích của Nhà nước, người dân và nhà đầu tư; bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của các bên liên quan; bảo đảm an ninh trật tự, an toàn xã hội, không làm phát sinh, tranh chấp, khiếu kiện, nhất là tranh chấp có yếu tố nước ngoài.
Đối tượng áp dụng của Nghị quyết tương tự tại Nghị quyết số 170/2024/QH15 ngày 30/11/2024; bổ sung thêm quy định đối với các dự án, đất đai được xác định thời điểm sai phạm, vi phạm trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án trước ngày Nghị quyết này có hiệu lực thi hành để tránh tiếp tục xử lý các sai phạm mới phát sinh.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhất trí với sự cần thiết, cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn của việc ban hành Nghị quyết như Tờ trình của Chính phủ; nhấn mạnh: Việc ban hành Nghị quyết nhằm thể chế chủ trương của Đảng về tháo gỡ vướng mắc cho các dự án đã có kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án trên phạm vi cả nước, giải quyết dứt điểm các dự án tồn đọng kéo dài, khơi thông nguồn lực đầu tư, phát huy cao nhất giá trị nguồn lực đất đai.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản tán thành việc giao Chính phủ ban hành danh mục các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án có tình huống pháp lý tương tự; đồng thời đề nghị quy định rõ như sau: “Giao Chính phủ quy định hướng dẫn và tổ chức thực hiện Nghị quyết này; ban hành danh mục trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án có tình huống pháp lý tương tự quy định tại khoản 1 Điều 1 Nghị quyết này và chịu trách nhiệm toàn diện về tính chính xác, đầy đủ, trung thực của danh mục các dự án, đất đai…”.
Trong phiên họp sáng nay, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về bổ sung ngân sách nhà nước đợt 2 (nguồn vốn không hoàn lại nước ngoài) năm 2025./.
