Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đồng bào, chiến sĩ Nam Bộ nói chung và Tp. Hồ Chí Minh nói riêng đã chịu nhiều nỗi đau mất mát lớn. Trong đó có sự kiện trên 700 chiến sĩ, đồng bào cách mạng đã bị giặc Pháp sát hại vào năm 1946 - 1947 rồi ném xác xuống cầu Bến Nọc ở Tp. Hồ Chí Minh. Năm 2009, Nhà nước đã cho xây dựng đền tưởng niệm Bến Nọc ở đường Lê Văn Việt, phường Tăng Nhơn Phú, Quận 9, Tp. Hồ Chí Minh để ghi nhớ nỗi đau này và cũng để vinh danh sự hy sinh cao cả của những người nằm xuống.
Đền nằm giữa một khuôn viên rộng lớn, có hồ sen thơm ngát và tượng đài các bà mẹ ôm xác con, thể hiện tội ác của thực dân Pháp đã đàn áp, khủng bố, chặt đầu mổ bụng giết hại cán bộ, chiến sỹ, đồng bào yêu nước.
Cổng chính của đền Bến Nọc được xây dựng theo phong cách cổng làng truyền thống của Việt Nam, trên lợp ngói âm dương. Đền có bia căm thù, ghi lại tội ác của thực dân Pháp cũng như chiến công của đội dân quân du kích địa phương đã phục kích đánh chìm 2 ghe Pháp tiêu diệt 15 tên thực dân xâm lược để trả thù cho đồng bào, chiến sỹ đã bị chúng thảm sát.
Đền chính tôn nghiêm và tĩnh mịch, có kiến trúc giống với các ngôi đền truyền thống. Trung tâm đền là bàn thờ Tổ quốc, phía trên có dòng chữ vàng "Tổ quốc ghi công", chính giữa có tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh, hai bên là bàn thờ tri ân các vị tiền bối, các anh hùng liệt sỹ, treo trước bàn thờ là đôi câu đối "Muối mặn sát lòng dân bè lũ ngoại xâm tính thôn đất nước/ Sương giá lạnh hồn oan bảy trăm thi thể vùi chung mộ phần". Phía bên ngoài, bên bức tường của ngôi đền chính có bức phù điêu khắc họa những hình ảnh đầy đau thương và xúc động của trận thảm sát ở cầu Bến Nọc. Ở đây cũng lưu giữ nhiều hiện vật vốn là những dụng cụ thực dân Pháp dùng để tra tấn, giết hại đồng bào và chiến sĩ năm xưa.
Cổng chính của đền Bến Nọc được xây dựng theo phong cách cổng làng truyền thống của Việt Nam, trên lợp ngói âm dương. Đền có bia căm thù, ghi lại tội ác của thực dân Pháp cũng như chiến công của đội dân quân du kích địa phương đã phục kích đánh chìm 2 ghe Pháp tiêu diệt 15 tên thực dân xâm lược để trả thù cho đồng bào, chiến sỹ đã bị chúng thảm sát.
Đền chính tôn nghiêm và tĩnh mịch, có kiến trúc giống với các ngôi đền truyền thống. Trung tâm đền là bàn thờ Tổ quốc, phía trên có dòng chữ vàng "Tổ quốc ghi công", chính giữa có tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh, hai bên là bàn thờ tri ân các vị tiền bối, các anh hùng liệt sỹ, treo trước bàn thờ là đôi câu đối "Muối mặn sát lòng dân bè lũ ngoại xâm tính thôn đất nước/ Sương giá lạnh hồn oan bảy trăm thi thể vùi chung mộ phần". Phía bên ngoài, bên bức tường của ngôi đền chính có bức phù điêu khắc họa những hình ảnh đầy đau thương và xúc động của trận thảm sát ở cầu Bến Nọc. Ở đây cũng lưu giữ nhiều hiện vật vốn là những dụng cụ thực dân Pháp dùng để tra tấn, giết hại đồng bào và chiến sĩ năm xưa.
 Cổng tam quan đền tưởng niệm Bến Nọc.  Tượng đài các bà mẹ bên xác con.  Hầm biệt giam được cải tạo từ hầm phân trong nhà vệ sinh của bót Dây Thép.  Hầm nhốt tù nhân trước khi đem ra tra khảo.  Trạm canh gác của bót Dây Thép xưa kia.  Người dân kính cẩn dâng hương cầu nguyện tại đền Bến Nọc. |
Nói đến đền bến Nọc không thể không nhắc đến bót Dây Thép, bởi chính nơi đây là trung tâm tra tấn của thực dân Pháp với những nhục hình dã man như thời trung cổ như: dùng đao chặt đầu, xuyên lòng bàn tay bằng dây kẽm gai, dùi sắt nung dỏ lụi vào bắp chân, múc nước xà phòng đổ vào miệng, bắn giết bừa bãi đồng bào, chiến sỹ dưới sự chỉ huy của tên quan hai người Pháp là Pirolet với mục đích răn đe, đàn áp cốt dập tắt các phong trào đấu tranh yêu nước của ta. Hành động man rợ của bọn chúng thực hiện từ tháng 12/1945 đến cuối năm 1947 gây biết bao thảm cảnh đau thương, tang tóc cho người dân ở Thủ Đức, đặc biệt là bà con xã Tăng Nhơn Phú và vùng bưng 6 xã.
Đền Bến Nọc được kiến trúc hài hòa, thoáng đãng, mang đậm bản sắc văn hóa Việt, một công trình mang nhiều ý nghĩa to lớn với nhân dân quận 9 và Tăng Nhơn Phú anh hùng. Hàng ngày có nhiều lượt người đến viếng, thắp hương tưởng nhớ những người con ưu tú đã ngã xuống vì quê hương, để hương hồn đồng bào, chiến sỹ được ấm áp, thanh thản. Đồng thời nhắc nhở thế hệ trẻ về lịch sử hào hùng của dân tộc, sự hy sinh của đồng bào, chiến sỹ cách mạng đã ngã xuống cho đất nước hòa bình hôm nay, nhớ đến những người Mẹ Việt Nam anh hùng.
 Móc sắt thực dân Pháp dùng để treo tù nhân khi tra tấn.  Dùi sắt dùng để nung đỏ rồi xiên vào bắp chân tù nhân.  Dây thép gai dùng để nung đỏ rồi xuyên qua lòng bàn tay của tù nhân.  Dao dùng để chặt đầu tù nhân.  Tấm phản gỗ để tù nhân nằm lên rồi chặt đầu.  Dây thừng dùng để trói tù nhân.  Chiếc mũ cai ngục dùng múc nước xà phòng đổ vào miệng tù nhân để tra tấn.  Thùng phuy chứa nước xà phòng dùng để đổ vào miệng tù nhân khi tra tấn.  Chiếc xe bò thực dân Pháp dùng để chở xác tù nhân từ bót Dây Thép đến thả xuống sông Bến Nọc.  Chiếc ghe của dân làng dùng để vớt xác những người bị sát hại.  Di ảnh các anh hùng liệt sĩ đã hi sinh tại bót Dây Thép.  Di ảnh các Bà mẹ Việt Nam Anh hùng đã ngã xuống trong bót Dây Thép |
Bài, ảnh: Đặng Kim Phương
