Cũng như các dân tộc khác trong cộng đồng 54 dân tộc anh em, người Dao Quần Chẹt có nhiều phong tục tập quán độc đáo,trong đó phải kể đến nét đẹp trong văn hóa trang phục.Người Dao quần Chẹt chủ yếu sinh sống ở các tỉnh Tuyên Quang, Hòa Bình, Vĩnh Phúc. Người phụ nữ Dao Quần Chẹt từ nhỏ đã được đã được bà, được mẹ chỉ bảo, truyền dạy cho cách thêu thùa, làm
Bộ xà tích gồm dây bạc, nhiều đồng bạc, xương trâu vuốt thành đoạn nhỏ như chiếc đũa, chạm trổ cầu kỳ cùng những chiếc vòng bạc đeo cổ thể hiện tính kiên trì, địa vị của người mặc trong cộng đồng.
Cũng như các dân tộc khác trong cộng đồng 54 dân tộc anh em, người Dao Quần Chẹt có nhiều phong tục tập quán độc đáo,trong đó phải kể đến nét đẹp trong văn hóa trang phục.Người Dao quần Chẹt chủ yếu sinh sống ở các tỉnh Tuyên Quang, Hòa Bình, Vĩnh Phúc. Người phụ nữ Dao Quần Chẹt từ nhỏ đã được đã được bà, được mẹ chỉ bảo, truyền dạy cho cách thêu thùa, làm trang phục truyền thống.
Vì thế mà họ luôn cảm thấy tự hào vì mình tự tay tạo nên bộ trang phục dân tộc.Để hoàn thành một bộ trang phục, người phụ nữ Dao Quần Chẹt phải trải qua những công đoạn công phu và tỉ mỉ, có khi mất cả tháng trời. Trang phục truyền thống của người Dao Quần Chẹt lấy tông màu chàm đen làm chủ đạo, kết hợp với những nét hoa văn thêu chỉ, các phụ kiện, trang sức khá cầu kỳ, hòa quyện vào nhau thành một khối thống nhất không thể tách rời.
Chiếc áo là điểm nhấn và là phần quan trọng nhất của bộ trang phục. Thân áo là hai khổ vải rộng 30cm, dài khoảng 250cm được gấp làm đôi thành thân trước và thân sau. Để tạo thành thân sau phải khâu hai mép vải từ cổ xuống tới gấu tạo thành một đường ghép ở giữa sống lưng. Hai thân trước để dời nhau. Mỗi thân trước lại được khâu vào với thân sau từ nách xuống tới quá eo, còn lại để xẻ tà. Nẹp áo được đắp bằng vải đỏ hoặc vải trắng. Tay áo là một vuông vải gấp làm đôi theo chiều dọc để khâu thành ống. Gấu tay áo cũng đáp bằng vải trắng hoặc vải đỏ.
Yếm có màu chàm, hình chữ nhật, rộng 30cm, dài 40cm. Khi mặc áo, hai thân trước vắt chéo nhau, yếm chỉ lộ phần hai bán cầu bạc và chút ít phần vải chàm. Cái yếm này sẽ làm rạng rỡ thêm khuôn mặt, làm cho màu chàm thêm đậm, thêm duyên, đặc biệt là hỗ trợ đắc lực cho chiếc áo dài không khuy, không dây buộc.
Khăn đội đầu là một trong những thứ không thể thiếu của phụ nữ người Dao Quần Chẹt. Khăn đội đầu có hai loại không thêu và thêu họa tiết hình răng cưa, cây thông và chim công. Trong cuộc sống ngày thường đồng bào ít khi buộc khăn này mà chỉ dùng trong những ngày vui, lễ, Tết.
Dây lưng làm bằng vải màu chàm đối với người già, bằng lụa đỏ, hồng cánh sen đối với các cô gái và người còn trẻ. Từ dải dây lưng này, người ngoài có thể dễ dàng phân biệt giữa những cô gái chưa chồng và những phụ nữ đã có gia đình, người có chồng thắt một dây lưng, còn con gái thắt hai, ba cái bằng lụa màu khác nhau.
Để tạo thêm sự đặc sắc cho bộ trang phục thì trang sức cổ là phụ kiện không thể thiếu của phụ nữ giới Dao Quần Chẹt gồm vòng cổ, vòng tay, khuyên tai, bộ xà tích, được làm bằng bạc. Màu trắng của bạc đặt trên nền vải chàm và hoa văn thêu xanh đỏ rất nổi được xem là tiêu chuẩn và quan niệm về cái đẹp của người Dao, nhiều đồ trang sức được mẹ truyền cho con gái, từ đời này qua đời khác.
Trang phục ở nam giới đơn giản hơn nữ giới. Bộ trang phục của nam giới gồm một áo cánh ngắn, cài cúc, cổ đứng để mặc ngoài, tất cả đều màu chàm. Áo có 4 thân được ghép bằng 4 thân vải khổ hẹp khoảng 30cm, xẻ ngực để cài khuy. Áo dài quá thắt lưng, gấu bằng, xẻ tà từ cạp quần, tay dài tới mắt cá tay, cổ đứng, có 3 túi thêu hoa văn chim, cây. Khuy áo bằng đồng, khuyết làm bằng vải đỏ đính nằm ngang. Phía trong các đường biên của nẹp áo thường được đáp bằng vải đỏ.
Đến nay, trang phục là một thành tố quan trọng, thể hiện sự kết tinh sáng tạo, góp phần vào việc duy trì, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóacủa người Dao Quần Chẹt, lưu giữ trong từng nếp nhà, từ thế hệ này qua thế hệ khác./.
- Bài: Ngân Hà
- Ảnh: Việt Cường
