Tầm nhìn chiến lược của Nghị quyết 57 cho nông nghiệp Việt Nam: Sơn La đột phá trong phát triển nông nghiệp công nghệ cao
Bài 3: Sơn La đột phá trong phát triển nông nghiệp công nghệ cao
Năm 2025 đang đánh dấu một bước chuyển mạnh mẽ của tỉnh Sơn La trên con đường trở thành “thủ phủ” nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao của vùng Tây Bắc. Từ những mô hình nhà kính trồng rau, ứng dụng IoT tại Mộc Châu, hệ thống tưới nhỏ giọt trên các vùng cây ăn quả ở Mai Sơn, Sông Mã, đến những đồi chè thẳng cánh cò bay ở Mộc Châu, khoa học - công nghệ đang hiện diện ngày càng rõ trong từng mùa vụ, từng thửa ruộng.
Từ định hướng tại Nghị quyết số 08-NQ/TU ngày 21/1/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XV, lại được cộng hưởng từ Nghị quyết 57, Sơn La phấn đấu trở thành Trung tâm phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao của vùng Tây Bắc vào năm 2025, với mục tiêu xây dựng 1 khu, 20 vùng nông nghiệp công nghệ cao, trong đó ít nhất 8 vùng đủ điều kiện được công nhận.
Sơn La hiện có trên 560 cơ sở chế biến nông sản, trong đó có 17 nhà máy chế biến quy mô lớn. Các doanh nghiệp như: Doveco, Nafoods, IC Food, Phúc Sinh, Mavin, BHL… đầu tư dây chuyền công nghệ hiện đại, tạo đầu ra ổn định cho nông sản. Tỉnh cũng vừa khánh thành Nhà máy tinh bột biến tính BHL Sơn La, công suất 90.000 tấn/năm, và khởi công Tổ hợp chế biến nông sản Mavin Mai Sơn công suất 300.000 tấn/năm. Đây là những dự án tiếp tục khẳng định bước tiến của Sơn La trong chế biến sâu, nâng giá trị sản phẩm nông nghiệp.
Giai đoạn 2020-2025, theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, nông nghiệp Sơn La duy trì tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng 3,44%/năm. Giá trị thu nhập trên 1 ha đất trồng trọt đạt khoảng 73 triệu đồng/ha, vượt mục tiêu Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV.
Cụ thể, đến cuối năm 2025, Sơn La đã hình thành hơn 85.000 ha cây ăn quả các loại, khoảng 24.300 ha cà phê, hơn 43.500 ha sắn, các vùng chè, mía, mắc ca... với quy mô hàng chục nghìn héc-ta… Toàn tỉnh duy trì 218 mã số vùng trồng và 8 mã số cơ sở đóng gói phục vụ xuất khẩu, có 214 sản phẩm OCOP, trong đó 1 sản phẩm đạt 5 sao cấp quốc gia. Đây là nền tảng quan trọng để nông sản Sơn La thâm nhập các thị trường khó tính như Mỹ, EU, Nhật Bản, Trung Quốc.
Mặt khác, theo báo cáo chuyên ngành, trong năm 2025, Sơn La đã xây dựng hơn 115 ha nhà lưới, nhà kính, lắp đặt hệ thống tưới nhỏ giọt trên khoảng 3.200 ha cây trồng, có hơn 5.500 ha được chứng nhận VietGAP, gần 265 ha đạt chứng nhận hữu cơ.
Trong chăn nuôi, nhiều mô hình trang trại chuồng kín, tự động hóa, sản xuất theo VietGAP đã hình thành, mỗi năm cung cấp hàng chục nghìn con gia súc, gia cầm an toàn ra thị trường. Lĩnh vực lâm nghiệp ứng dụng công nghệ GIS trong quản lý, theo dõi rừng, hỗ trợ phòng cháy, chữa cháy rừng hiệu quả hơn.
Huyện Mai Sơn hiện là vùng trồng cây ăn quả trọng điểm của tỉnh với hơn 11.000 ha, sản lượng năm 2025 ước đạt trên 90.000 tấn. Đặc biệt, huyện đã hình thành mô hình trồng sâm Ngọc Linh duy nhất ở vùng Tây Bắc, có 3 sản phẩm OCOP đạt 4 sao từ sâm Ngọc Linh, đã được cấp bằng bảo hộ giống cây trồng.
Nông dân Sơn La hôm nay không chỉ “làm nông”, mà đã trở thành doanh nhân nông nghiệp, làm chủ công nghệ. Cùng với đó, mô hình “tỷ phú nông dân” ngày càng nhiều, từ người trồng xoài ở Yên Châu, trồng nhãn ở Sông Mã, cà phê ở Mai Sơn đến nuôi bò sữa ở Mộc Châu, nuôi cá lòng trên lòng hồ sông Đà ở Quỳnh Nhai... đã góp phần làm nên diện mạo nông thôn mới năng động, trù phú.
Tại Hợp tác xã Mé Lếch (xã Cò Nòi, huyện Mai Sơn), ông Nguyễn Hữu Tứ - Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Mé Lếch cho biết, đơn vị hiện có khoảng 100 ha na Thái và na dai, năng suất đạt 13-15 tấn/ha. “Chúng tôi áp dụng tưới chủ động, sản xuất theo VietGAP, ghi chép đầy đủ sổ theo dõi quá trình sinh trưởng. Giá bán na dai duy trì 30.000-35.000 đồng/kg, na Thái 50.000-55.000 đồng/kg. Sau khi trừ chi phí, HTX lãi 400-600 triệu đồng/ha/năm. Người dân bây giờ nhìn thấy rất rõ, có công nghệ, có quy trình thì lợi nhuận cao hơn nhiều so với làm tự phát”. Ông Nguyễn Hữu Tứ cho biết.
Mộc Châu là địa phương có khí hậu và thổ nhưỡng phù hợp để phát triển nông nghiệp công nghệ cao, là địa phương đi đầu trong ứng dụng nhà kính, nhà lưới, tưới tiết kiệm, chăn nuôi bò sữa công nghiệp. Hiện nay toàn huyện có 550 cơ sở ứng dụng tưới tiết kiệm trên 613 ha, 23,2 ha quản lý hệ thống tưới tiết kiệm bằng công nghệ IoT, hơn 101 ha ứng dụng sản xuất trong nhà kính, nhà lưới, 36 cơ sở áp dụng VietGAP và các tiêu chuẩn tương đương trên 1.212 ha, tỷ lệ cơ giới hóa các khâu trong chăn nuôi bò sữa đạt trên 90%.
Bà Đỗ Thị Thủy, một nông dân trồng rau trong nhà kính tại Mộc Châu, tham gia dự án “Nông nghiệp thông minh cho thế hệ tương lai” do FAO hỗ trợ, chia sẻ: “Trước đây, gia đình tôi trồng cà chua, dưa chuột ngoài trời, năng suất bấp bênh, thu nhập chỉ khoảng 3-4 triệu đồng/tháng. Từ khi được tập huấn kỹ thuật nhà kính, quản lý dinh dưỡng, phòng trừ dịch hại sinh học, thu nhập tăng lên 7-10 triệu đồng/tháng. Rau quả làm ra đẹp hơn, sạch hơn, thương lái đến tận vườn đặt hàng”.
Bước sang giai đoạn 2025-2030, Sơn La xác định tiếp tục cơ cấu lại nông nghiệp theo hướng hiện đại, chuyên canh hàng hóa quy mô lớn, gắn sản xuất với bảo quản, chế biến và thị trường; Đẩy mạnh chuyển đổi số trong nông nghiệp: quản lý vùng trồng qua phần mềm, truy xuất nguồn gốc, thương mại điện tử nông sản; Xây dựng Trung tâm quốc gia nghiên cứu, ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp tại Mộc Châu, đồng thời hoàn thiện các vùng nông nghiệp công nghệ cao trên toàn tỉnh; Gắn nông nghiệp công nghệ cao với du lịch nông thôn, du lịch sinh thái, tạo sinh kế đa dạng cho người dân.
Việc phát triển nông nghiệp công nghệ cao ở Sơn La không chỉ là câu chuyện của giống cây trồng, nhà kính hay hệ thống tưới nhỏ giọt, mà còn là minh chứng cho khát vọng vươn lên, giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu của một tỉnh miền núi còn nhiều khó khăn./.
- Nội dung: Trịnh Bộ
- Ảnh: Báo ảnh Việt Nam