ເນື່ອງໃນໂອກາດລະນຶກເຖິງ 55 ປີແຫ່ງວັນມະຫາໄພທາດເບື່ອສີສົ້ມຢູ່ ຫວຽດນາມ (10/8/1961-10/8/2016), ໃນຊຸດສຳມະນາວິທະຍາສາດສາກົນກ່ຽວກັບທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin ໄດ້ຈັດຂຶ້ນທີ່ນະຄອນຫຼວງ ຮ່າໂນ້ຍ ໂດຍການເຂົ້າຮ່ວມຂອງທ່ານຮອງນາຍົກ ລັດຖະມົນຕີ ຫວູດຶກດາມ, ອະດີດນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ຍີ່ປຸ່ນ Yukio Hatoyama, ພ້ອມກັບນັກວິທະຍາສາດສາກົນ, ຫວຽດນາມ ຫຼາຍ ສີບຄົນ ແລະ ບັນດາທ່ານເອກອັກຄະລັດຖະທູດ, ຜູ້ຕາງໜ້າບັນດາ ອົງການສາກົນປະຈຳ ຫວຽດນາມ.
ທ່ານປະທານປະເທດ ເຈີ່ນດ້າຍກວາງ ກ່າວປາໄສທີ່ງາານໂຮມ ຊຸມນຸມລະນຶກ 55ປີ
ແຫ່ງວັນມະຫາໄພທາດເບື່ອສີສົ້ມຢູ່ຫວຽດນາມ (10/8/1961-10/8/2016). ພາບ: ຍານຊ໋າງ/VNA
ບັນດາທ່ານຜູ້ແທນໄຫວ້ອາໄລປະຊາຊົນຜູ້ທີ່ເສຍຊີວິດຍ້ອນທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin. ພາບ:ຍານຊ໋າງ/VNA
ທ່ານປະທານປະເທດ ເຈີ່ນດ້າຍກວາງ ໄປຢ້ຽມຢາມ ແລະ ມອບເຄື່ອງຂອງຂວັນໃຫ້ຜູ້ຖືກເຄາະຮ້າຍຈາກ
ທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin. ພາບ: ຍານຊ໋າງ/VNA
ໃນຊຸດສຳມະນາ, ບັນດານັກວິທະຍາສາດສາກົນ ແລະ ຫວຽດນາມໄດ້ປະກາດ ແລະ ແລກປ່ຽນຜົນງານຂອງການຄົ້ນຄວ້າຕ່າງໆດ້ານວິທະຍາສາດ, ສືບຕໍ່ລົງເລິກເຮັດໃຫ້ຈະແຈ້ງຕື່ມເຖິງຜົນເສຍຫາຍອັນໜັກໜ່ວງຂອງທາດເບື່ອສີສົ້ມໂດຍກອງທັບ ອາເມລິກາ ນຳໃຊ້ໃນສົງຄາມຢູ່ ຫວຽດນາມ ຕໍ່ສິ່ງແວດລ້ອມແລະຕໍ່ສຸຂະພາບຂອງມະນຸດ; ການຕີລາຄາ ແລະ ຂໍ້ສະເໜີມາດຕາການຕ່າງໆເພື່ອແກ້ໄຂ; ຄວາມເປັນເອກະພາບໃນການກຳນົດຕົວເລກ ແລະ ຮຽກຮ້ອງປະຊາຄົມສືບຕໍ່ໃຫ້ການຊ່ວຍເຫຼືອ ຜູ້ຖືກເຄາະຮ້າຍທັງທາງດ້ານຈິດໃຈ ແລະ ວັດຖຸສິ່ງຂອງ, ສະໜັບສະໜູນການຕໍ່ສູ້ຮຽກຮ້ອງ ຄວາມເປັນທຳຂອງຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດເບື່ອສີສົ້ມຫວຽດນາມ; ສືບຕໍ່ກ່າວປະນາມ ແລະຂີດຂວາງການນຳໃຊ້ອາວຸດເຄມີ, ກໍ່ຄືອາວຸດນິວ ເຄຼຍ ຊະນິດຕ່າງໆ.
ທ່ານພົນໂທ ຫງວຽນວັນຣີງ, ປະທານສະມາຄົມຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin ຫວຽດນາມ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ ຜົນຢ້ອນຫຼັງຂອງສົງຄາມເຄມີນີ້ປະໄວ້ຜົນເສຍຫາຍໜັກໜ່ວງ. ມີປະມານ 4,8 ລ້ານຄົນຖືກຕິດເຊື້ອທາດເບື່ອ, ປະມານ 3 ລ້ານຄົນປະສົບເຄາະ ຮ້າຍຈາກທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin, ຫຼາຍພັນຄົນຖືກເສຍຊີວິດ, ຜູ້ທີ່ຍັງມີຊີວິດຢູ່ຕ້ອງປະເຊີນໜ້າກັບພະຍາດທີ່ປີ່ນປົວຍາກ. ພະຍາດທີ່ເກີດຂຶ້ນຍ້ອນຕິດເຊື້ອທາດເບື່ອສີສົ້ມໄດ້ຕິດຕໍ່ເຖິງຄົນລຸ້ນລູກ, ລຸ້ນຫລານ, ເຫລນ.
ຫຼາຍໝື່ນຄົນໄດ້ສະຫລະຄວາມເປັນພໍ່ເປັນແມ່. ເດັກນ້ອຍຫຼາຍລ້ານຄົນເກີດມາບໍ່ສົມບູນ. ບໍ່ພຽງແຕ່ຄົນ ຫວຽດນາມ ເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງທະຫານອາເມລິກາ ແລະ ກຳລັງຮ່ວມສຳພັນຂອງອາເມລິກາທີ່ມີສ່ວນຮ່ວມໃນສົງຄາມຢູ່ ຫວຽດນາມກໍ່ຕົກເປັນຜູ້ຮັບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin ນີ້ເຊັ່ນດຽວກັນ.
ແລະ ຍິ່ງໄປກວ່ານີ້, ຢູ່ ຫວຽດນາມ, ພະຍາດທີ່ເກີດຈາກຕິດເຊື້ອທາດເບື່ອສີສົ້ມໄດ້ແຜ່ລາມໄປເຖິງລຸ້ນຄົນທີ 4 ຂອງຈຳນວນຜູ້ຖືກເຄາະຮ້າຍເພີ່ມຂຶ້ນເຖິງປະມານ 2.000 ຄົນ.
ເຮືອບິນຂອງ ອາເມລິກາປ່ອຍທາດເບື່ອສີສົມ/dioxin ລົງສູ່ບັນດາໝູ່ບ້ານ ແລະ ທົ່ງນາຂອງ ຫວຽດນາມ.
ພາບ: ເອກະສານຂອງຫໍພິພິດ ທະພັນຮ່ອງຮອຍ ແລະ ວັດຖຸສິ່ງຂອງທີ່ເປັນຫຼັກຖານພະຍານຂອງສົງຄາມ
ຖັງບັນຈຸສານເຄມີຂອງກອງທັບ ອາເມລິກາທີ່ສະໜາມບິນການ ທະຫານ ດ່າໜັງ.
ພາບ: ເອກະສານຂອງຫໍພິພິດ ທະພັນຮ່ອງຮອຍ ແລະ ວັດຖຸສິ່ງຂອງທີ່ເປັນຫຼັກຖານພະຍານຂອງສົງຄາມ
ປ່າຫຼາຍແຫ່ງຢູ່ແຂວງກ່າເມົາຕາຍຍ້ອນຖືກທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin. ພາບ: ເອກະສານຂອງຫໍພິພິດ
ທະພັນຮ່ອງຮອຍ ແລະ ວັດຖຸສິ່ງຂອງທີ່ເປັນຫຼັກຖານພະຍານຂອງສົງຄາມ
ຕາມການກວດກາຂອງຄະນະກຳມະການຄົ້ນຄວ້າກ່ຽວກັບທາດເບື່ອສີສົ້ມແຫ່ງຊາດ (ຄະນະກຳມະການ 10-80) ແລະ ການຄົ້ນຄວ້າຕ່າງໆຂອງຕ່າງປະເທດ, ສິ່ງແວດລ້ອມຢູ່ພາກໃຕ້ ຫວຽດນາມເປັນພິດຢ່າງຮ້າຍແຮງ, ລະບົບນິເວດຖືກທຳລາຍ; ປ່າໄມ້ຖືກນຳ້ເຄັມ ຊືມ ແລະ ປ່າຕົ້ນນ້ຳຕົ້ນຕໍ 28 ແຫ່ງຖືກທຳລາຍຢ່າງໜັກໜ່ວງ; ປະເພດສັດ ແລະ ຊາດໄມ້ທີ່ຫາຍາກຈຳນວນໜຶ່ງຖືກສູນພັນ.
ເດືອນກັນຍາ 2009, ບໍລິສັດທີ່ປຶກສາສິ່ງແວດລ້ອມ Hetfield ຂອງການາດາ ໄດ້ອອກສະເໜີ 28 ຈຸດເດືອດຮ້ອນກ່ຽວກັບຄວາມເປັນພິດ ຂອງ dioxin, ໃນນັ້ນມີ 3 ຈຸດໄດ້ຖືເປັນຈຸດທີ່ໜັກໜ່ວງກວ່າໝູ່ຄື: ສະໜາມບິນ ບຽນຮວ່າ (ດົ່ງນາຍ), ສະໜາມບິນດ່າໜັງ ແລະ ສະ ໜາມ ບິນ ຝູ່ກາ້ດ (ບິ່ງດິງ).
ອາດສາມາດເວົ້າໄດ້ວ່າ ຜົນຢ້ອນຫຼັງຂອງທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin ຢູ່ ຫວຽດນາມ ແມ່ນຮ້າຍແຮງທີ່ສຸດ. ເຖິງວ່າເງື່ອນໄຂຍັງມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຫຼາຍປະການ, ແຕ່ ຫວຽດນາມໄດ້ອອກເຫື່ອແຮງ ແລະ ພະຍາຍາມ ວາງນະໂຍບາຍຫລາຍຢ່າງຄື, ລະດົມທຸກແຫຼ່ງ ທຶນໃນສັງຄົມເພື່ອຊ່ວຍເຫຼືອບັນດາຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດເບື່ອສີສົ້ມ. ແຕ່ລະປີ, ລັດຖະບານໄດ້ນຳໃຊ້ເງິນປະມານ 10.000 ຕື້ດົ່ງອຸດໜູນໃນແຕ່ລະເດືອນເພື່ອເບີ່ງແຍງ, ດູແລສຸຂະພາບ, ຟື້ນຟູກັບຄືນສູ່ສະພາບເດີມໃຫ້ຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດເບື່ອສີສົ້ມ, ຊ່ວຍເຫຼືອເຂດ ປະສົບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຍ້ອນໄດ້ຮັບຜົນກະທົບໜັກໜ່ວງຈາກ ທາດເບື່ອ ສີສົ້ມ. ແຕ່ຄວາມພະຍາຍາມດັ່ງກ່າວຍັງບໍ່ພໍເທົ່າໃດເມື່ອທຽບໃສ່ກັບຄວາມເຈັບປວດທີ່ຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍ
ຈາກທາດເບື່ອສີ ສົ້ມຢູ່ຫວຽດນາມ ໄດ້ຮັບ.
ເດືອນກັນຍາ 2009, ບໍລິສັດທີ່ປຶກສາສິ່ງແວດລ້ອມ Hetfield ຂອງການາດາ ໄດ້ອອກສະເໜີ 28 ຈຸດເດືອດຮ້ອນກ່ຽວກັບຄວາມເປັນພິດ ຂອງ dioxin, ໃນນັ້ນມີ 3 ຈຸດໄດ້ຖືເປັນຈຸດທີ່ໜັກໜ່ວງກວ່າໝູ່ຄື: ສະໜາມບິນ ບຽນຮວ່າ (ດົ່ງນາຍ), ສະໜາມບິນດ່າໜັງ ແລະ ສະ ໜາມ ບິນ ຝູ່ກາ້ດ (ບິ່ງດິງ).
ອາດສາມາດເວົ້າໄດ້ວ່າ ຜົນຢ້ອນຫຼັງຂອງທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin ຢູ່ ຫວຽດນາມ ແມ່ນຮ້າຍແຮງທີ່ສຸດ. ເຖິງວ່າເງື່ອນໄຂຍັງມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຫຼາຍປະການ, ແຕ່ ຫວຽດນາມໄດ້ອອກເຫື່ອແຮງ ແລະ ພະຍາຍາມ ວາງນະໂຍບາຍຫລາຍຢ່າງຄື, ລະດົມທຸກແຫຼ່ງ ທຶນໃນສັງຄົມເພື່ອຊ່ວຍເຫຼືອບັນດາຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດເບື່ອສີສົ້ມ. ແຕ່ລະປີ, ລັດຖະບານໄດ້ນຳໃຊ້ເງິນປະມານ 10.000 ຕື້ດົ່ງອຸດໜູນໃນແຕ່ລະເດືອນເພື່ອເບີ່ງແຍງ, ດູແລສຸຂະພາບ, ຟື້ນຟູກັບຄືນສູ່ສະພາບເດີມໃຫ້ຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດເບື່ອສີສົ້ມ, ຊ່ວຍເຫຼືອເຂດ ປະສົບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຍ້ອນໄດ້ຮັບຜົນກະທົບໜັກໜ່ວງຈາກ ທາດເບື່ອ ສີສົ້ມ. ແຕ່ຄວາມພະຍາຍາມດັ່ງກ່າວຍັງບໍ່ພໍເທົ່າໃດເມື່ອທຽບໃສ່ກັບຄວາມເຈັບປວດທີ່ຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍ
ຈາກທາດເບື່ອສີ ສົ້ມຢູ່ຫວຽດນາມ ໄດ້ຮັບ.
ຫໍພິພິດ ທະພັນຮ່ອງຮອຍ ແລະ ວັດຖຸສິ່ງຂອງທີ່ເປັນຫຼັກຖານຂອງ ສົງຄາມ (ນະຄອນ ໂຮ່ຈີມິນ),
ເປັນບ່ອນເກັບຮັກສາຫຼັກຖານທີ່ກ່ຽວຂ້ອງເຖິງມະຫາໄພທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin ຫວຽດ ນາມ. ພາບ: ອານຮຽວ
ຫຼານນ້ອຍຕິດເຊື້ອທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin ພວມໄດ້ຮັບການປິ່ນປົວ ຢູ່ບ້ານຮວ່າບິ່ງ,
ໂຮງໝໍ ຕື່ຢູ, ນະຄອນ ໂຮ່ຈີມິນ. ພາບ: ເລມິນ
ຮອຍຍິ້ມຂອງຫຼານນ້ອຍສອງຄົນຕິດເຊື້ອທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin ຢູ່ບ້ານ ຮວ່າບິ່ງ,
ໂຮງໝໍ ຕື່ຢູ, ນະຄອນ ໂຮ່ຈີມິນ. ພາບ: ເລມິນ
ປິ່ນປົວການຟື້ນຟູກັບຄືນສູ່ສະພາບເດີມໃຫ້ເດັກນ້ອຍຕິດເຊື້ອທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin ຢູ່ບ້ານ ຫືວຫງີ້
ຫວຽດນາມ, ເມືອງ ຮວ່າຍດຶກ, ນະຄອນ ຮ່າໂນ້ຍ. ພາບ: ຈ້ອງຈິງ
ນາງ ຖາຍທິຫງາ, ບ້ານເກີດຢູ່ເມືອງ ເຕິນກີ່ (ເຫງ້ອານ), ຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດເບື່ອສີສົ້ມ,
ຜູ້ທີ່ຖືກເປັນກຳມະການໃນງານປະກວດລາງວັນ “ເພື່ອສິດຂອງເດັກນ້ອຍໃນໂລກ” 4 ຄັ້ງ
ໃນປີ 2005, 2006, 2007 ແລະ 2008. ພາບ:ຈ້ອງຈິງ
ນາຍທະຫານເກົ່າອາເມລິກາມາຢ້ຽມຢາມນ້ອງນ້ອຍຖືກຕິດເຊື້ອ ທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin ຢູ່ ກວາງຈີ້.
ພາບ: ເອກະສານຂອງຂ່າວ ພາບຫວຽດນາມ
ນາງ Barbora Sollerova, ນັກສຶກສາອາສາສະໝັກມາຈາກປະເທດ ອັງກິດ ພວມດູແລ
ບັນດານ້ອງນ້ອຍທີ່ຕິດເຊື້ອທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin ຢູ່ບ້ານ ຮວ່າບິ່ງ, ໂຮງໝໍຕື່ຢູ, ນະຄອນ ໂຮ່ຈີມິນ. ພາບ: ເລມິນ
ລຸງ J.Duff , ທະຫານເກົ່າ ອາເມລິກາພ້ອມກັບບັນດາຜູ້ ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin
ຫວຽດນາມ ເຂົ້າຮ່ວມຂະບວນການຍ່າງຂ້າມຜ່ານປະເທດ ຫວຽດນາມໃນຫົວຂ້ໍ “ສາຍທາງເດີນສີສົ້ມ”
ຍາວກວ່າ 1.700 ກິໂລແມັດ ຈາກນະຄອນ ໂຮ່ຈີມິນ ເຖິງນະຄອນຫລວງຮ່າໂນ້ຍ ເມື່ອປີ 2008
ເພື່ອສ້າງກອງທຶນສະໜັບສະໜູນຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin ຫວຽດນາມ. ພາບ: ຈ້ອງຈິງ
ນັບມື້ນັບມີຫຼາຍອົງການ, ເພື່ອນມິດສາກົນໃຫ້ຄວາມສົນໃຈ,
ສະໜັບສະໜູນຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin ຫວຽດນາມ. ພາບ: ອານຮຽວ
ກ່າວຄຳເຫັນໃນຊຸດສຳມະນາ, ທ່ານຮອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ຫວູດຶກດາມໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ການອອກເຫື່ອເທແຮງ ຂອງຜູ້ໃດຜູ້ໜຶ່ງ, ເຖິງວ່າຈະ ດ້ວຍ ຈິດໃຈ ຫຼື ວັດຖຸສິ່ງຂອງເພື່ອຟື້ນຟູຜົນຢ້ອນຫຼັງຂອງມະຫາໄພ ທາດ ເບື່ອ ສີສົ້ມ/dioxin, ຊ່ວຍເຫຼືອບັນດາຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດເບື່ອສີສົ້ມລ້ວນເປັນສີ່ງປະເສີດລ້ຳຄ່າ.
ທ່ານໄດ້ເວົ້າວ່າ: “ຄົນຫວຽດນາມ ບໍ່ຜະລິດ, ບໍ່ຊື້, ບໍ່ນຳເຂົ້າ, ບໍ່ປ່ອຍທາດເບື່ອສີສົ້ມຢູ່ ຫວຽດນາມ ແຕ່ຄົນ ຫວຽດນາມກຳລັງ ແລະ ຍັງຈະສືບຕໍ່ເປັນຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຂອງທາດເບື່ອທີ່ເຮັດໃຫ້ສູນເສຍຊີວິດດັ່ງກ່າວ”.
ທ່ານຮອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີໄດ້ຮຽກຮ້ອງວ່າ: “ບໍ່ມີວິທີອື່ນໃດນອກຈາກຕ້ອງເພີ່ມທະວີ ການຮ່ວມມື, ຕ້ອງດ້ວຍຄຳເວົ້າຂອງວິທະ ຍາສາດ, ຈາກມະນຸດສະທຳ, ຈາກຄວາມຈິງຂອງທຸກຄົນທີ່ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກສົງຄາມ,ໂດຍສະເພາະແມ່ນຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin ໄດ້ຮັບການຊ່ວຍເຫຼືອ, ໄດ້ຮັບການຕອບແທນຢ່າງສະເໝີພາບ”.
ທ່ານໄດ້ເວົ້າວ່າ: “ຄົນຫວຽດນາມ ບໍ່ຜະລິດ, ບໍ່ຊື້, ບໍ່ນຳເຂົ້າ, ບໍ່ປ່ອຍທາດເບື່ອສີສົ້ມຢູ່ ຫວຽດນາມ ແຕ່ຄົນ ຫວຽດນາມກຳລັງ ແລະ ຍັງຈະສືບຕໍ່ເປັນຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຂອງທາດເບື່ອທີ່ເຮັດໃຫ້ສູນເສຍຊີວິດດັ່ງກ່າວ”.
ທ່ານຮອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີໄດ້ຮຽກຮ້ອງວ່າ: “ບໍ່ມີວິທີອື່ນໃດນອກຈາກຕ້ອງເພີ່ມທະວີ ການຮ່ວມມື, ຕ້ອງດ້ວຍຄຳເວົ້າຂອງວິທະ ຍາສາດ, ຈາກມະນຸດສະທຳ, ຈາກຄວາມຈິງຂອງທຸກຄົນທີ່ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກສົງຄາມ,ໂດຍສະເພາະແມ່ນຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin ໄດ້ຮັບການຊ່ວຍເຫຼືອ, ໄດ້ຮັບການຕອບແທນຢ່າງສະເໝີພາບ”.
|
ກອງທັບ ອາເມລິກາໄດ້ປ່ອຍສານ ເຄມີປະມານ 80 ລ້ານລິດ (ໃນນັ້ນ 61% ແມ່ນທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin) ລົງສູ່ຈຳນວນ 26.000 ບ້ານໃນເນື້ອທີ່ຫລາຍກວ່າ 3 ລ້ານ ເຮັກຕາ. ຄົນຫວຽດນາມຜູ້ໜຶ່ງຕ້ອງຮັບທາດເບື່ອສີສົ້ມ/dioxin, ຄິດສະເລັ່ຍແຕ່ລະຄົນປະມານ 3 ລິດ,ເປັນມະຫາໄພທາດເບື່ອສີສົ້ມທີ່ບໍ່ເຄີຍມີມາກ່ອນໃນປະຫວັດສາດຂອງມະນຸດ. |
ປະຕິບັດ: VNA/VNP
