ບຸນແຂ່ງງົວຢູ່ ວັດໂຣ ໃນບ້ານ ຫວິງເທື້ອງ ຕາແສງ ອານກື ເທດສະບານຕິ້ງບຽນ ແຂວງ ອານຢາງ ແມ່ນເລີ່ມມາຈາກຄວາມຕ້ອງການຂອງຊາວເຜົ່າ ຂະແມ ໃນການປູກເຂົ້ານາທາມ. ພະອາຈານໃຫຍ່ ເຈົາຊົກຄົນ ເຈົ້າອະທິການວັດໂຣ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ຮີດຄອງປະເພນີຂອງຊາວເຜົ່າ ຂະແມ ແມ່ນກ່ອນດຳເນີນງານບຸນ ແຊນດອນຕາ, ພາຍຫຼັງການຫວ່ານກ້າປັກດຳສຳເລັດແລ້ວ, ຊາວກະສິກອນໄດ້ພົບປະກັນ ແລະ ເຂົ້າຮ່ວມບຸນແຂ່ງງົວ. ຜົນໄດ້ ຫຼື ຜົນເສຍກໍ່ບໍ່ສຳຄັນ, ບຸນແຂ່ງງົວແມ່ນສ້າງຄວາມເບີກບານມ່ວນຊື່ນໃຫ້ແກ່ປະຊາຊົນ”.
ບຸນແຂ່ງງົວຍັງແມ່ນໂອກາດເພື່ອໃຫ້ຊາວເຜົ່າ ຂະແມ ອາໄລຫາ ແລະ ສະແດງຄວາມຮູ້ບຸນຄຸນຕໍ່ບັນພະບຸລຸດ. ທ່ານ ປອ ເຢືອງດຶກມິງ ຮອງຫົວໜ້າສະຖານບັນຄົ້ນຄວ້າພັດທະນາເສດຖະກິດ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວນະຄອນ ໂຮ່ຈີມິນ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ບຸນແຂ່ງງົວກໍ່ມີການແຂ່ງຂັນຮອບຕ່າງໆ. ການແຂ່ງຂັນທຸກຮອບກໍ່ລ້ວນແຕ່ມີກົດລະບຽບ ແລະ ມີຫຼັກການຈັດຕັ້ງການແຂ່ງຂັນຢ່າງລະອຽດ. ຊາວບ້ານໄດ້ເລືອກເອົາວັດຖຸສິ່ງຂອງຄື ໂຕງົວແມ່ນກຳລັງແຮງຂອງກະສິກຳ ແລະ ການຍືນຍົງຄົງຕົວ ແລະ ພັດທະນາຂອງກະສິກຳ”.
ປີນີ້ບຸນແຂ່ງງົວຢູ່ວັດໂຣ ໄດ້ດຶງດູດການເຂົ້າຮ່ວມແຂ່ງຂັນຂອງງົວ 24 ຄູ່ ທີ່ມາຈາກເທດສະບານ ຈິ້ງບຽນ ແລະ ເມືອງ ຈີໂຕນ ໃນແຂວງ ອານຢາງ. ໂດຍແມ່ນສະມາຊິກໃນຄະນະຈັດຕັ້ງບຸນແຂ່ງົວຢູ່ ວັດໂຣ, ສິລະປິນຖ່າຍຮູບ ຮວິ່ງຟຸກເຮົ້າ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ວັດໂຣ ແຕ່ດົນນານມາແລ້ວ ກໍ່ໄດ້ມີບຸນແຂ່ງງົວ ຖືກຈັດຂຶ້ນຢູ່ວັດ. ຜ່ານການຈັດຕັ້ງແຂ່ງງົວຫຼາຍຄັ້ງ, ຈຳນວນຜູ້ມາຊົມ ສະໜັບສະໜູນນັບມື້ນັບຫຼາຍຂຶ້ນ ປີນີ້ແມ່ນປີທີ 10 ແລະ ມີຄວາມມ່ວນຊື່ນທີ່ສຸດ ເມືອມີຜູ້ຊົມຫຼາຍຄົນ ຈາກທຸກແທບຖິ່ນໃນທົ່ວປະເທດມາຮ່ວມ”.
ກົດລະບຽບໃນການແຂ່ງງົວແມ່ນຈົກສະຫຼາກເລືອກເອົາແຕ່ລະຄູ່ແຂ່ງ ແລະ ຖືກຈັດຕາມລຳດັບແຕ່ລະຄູ່. ເມື່ອແຂ່ງຂັນ, ງົວສອງຄູ່ຈະແຂ່ງໃນສອງຮອບ. ງົວຄູ່ໃດໄດ້ຮັບລາງວັນຊະນະເລີດ ກໍ່ຕ້ອງເຂົ້າຮ່ວມການແຂ່ງຂັນທຸກໆຮອບ ແລະ ຕອ້ງເອົາຊະນະແຕ່ລະຄູ່ແຂ່ງໂດຍກົງ. ຄວາມຜິດດ້ານເຕັກນິກຕ່າງໆຄື ຄັນໄຖຫັກ, ລະເມີດກົດລະບຽບ ຫຼື ຜູ້ບັນຊາຕົກຈາກຄັນໄຖກໍ່ລ້ວນແຕ່ຖືວ່າເສຍໄຊ. ອ້າຍ ໂຮ່ອີ໊ ນັກຖ່າຍຮູບຢູ່ ນະຄອນໂຮ່ຈີມິນ ແບ່ງປັນວ່າ:
“ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມບຸນແຂ່ງງົວຢູ່ວັດໂຣ ເປັນຄັ້ງທີຫ້າ ທີຫົກແລ້ວ ປີໃດຂ້າພະເຈົ້າກໍ່ມາຊົມ ຂ້າພະເຈົ້າມັກຖ່າຍຮູບແຂ່ງງົວ. ປີນີ້ຂ້າພະເຈົ້າເຫັນວ່າ ມີຄວາມດູດດື່ມທີ່ສຸດເມື່ອທຽບໃສຄັ້ງກ່ອນໆ ຍ້ອນວ່າຜູ້ມາຊົມຫຼາຍ, ນັກຖ່າຍຮູບ ແລະ ຜູ້ອຸປະຖຳກໍ່ມີຫຼາຍກວ່າທຸກໆປີ”.
ເພື່ອມີບັນດາຄູ່ງົວທີ່ແຂງແຮງເພື່ອເຂົ້າຮ່ວມບຸນແຂ່ງຂັນ, ບັນດາເຈົ້າຂອງງົວກໍ່ຕ້ອງເບິ່ງແຍງລ້ຽງດູຢ່າງລະອຽດ ແລະ ເປັນປະຈຳ, ຕ້ອງຝຶກໃຫ້ງົວແລ່ນຕາມທົ່ງໄຮ່ທົ່ງນາ. ເຈົ້າຂອງງົວຜູ້ໜຶ່ງເປີດເຜີຍວ່າ:
“ໃນມື້ທຳມະດາກໍ່ໃຫ້ກິນແນວໃດກໍ່ໄດ້, ສ່ວນໃນຊຸມມື້ໃກ້ຈະຮອດບຸນແຂ່ງງົວ ກໍ່ຕ້ອງໃຫ້ງົວກິນຂອງກິນທີ່ມີສານອາຫານດີຄື ໄຂ່ໄກ່, ເຂົ້າປຽກ, ນ້ຳໝາກພ້າວ… ສຳລັບການຝຶກແອບແລ່ນ ຂ້າພະເຈົ້າກໍ່ໃຫ້ງົວແອບອາທິດລະສາມຄັ້ງ”.
ສຳລັບເຜົ່າ ຂະແມ ແລ້ວ, ບຸນແຂ່ງງົວກໍ່ແມ່ນງານບຸນປະເພນີທີ່ເປັນເອກະລັກ. ພ້ອມກັບຄວາມໝາຍທາງດ້ານວັດທະນະທຳ ແລະ ຈິດໃຈ, ບຸນແຂ່ງງົວຍັງດຶງດູດແຂກທ່ອງທ່ຽວທັງຢູ່ພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດມາຊົມຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ ປະກອບສ່ວນພັດທະນາການທ່ອງທ່ຽວຢູ່ທ້ອງຖິ່ນ.
