ປັດຈຸບັນຢູ່ ຮ່າໂນ້ຍ ມີຫໍພິພິທະພັນປະມານ 20 ແຫ່ງພ້ອມກັບບັນດາຫ້ອງວາງສະແດງ ຖືກຈັດແບ່ງຕາມສອງຫົວເລື່ອງ: ຫົວເລື່ອງປະຫວັດສາດ, ການທະຫານ ແລະ ຫົວເລື່ອງວັດທະນະທຳສິລະປະສັງຄົມ. ເລື່ອງຕິດຈອດກັນລະຫວ່າງມໍລະດົກວັດທະນະທຳ ແລະ ສິລະປະກັບການດຳລົງຊີວິດທັນສະໄໝ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ຫໍພິພິທະພັນເພີ່ມຄວາມໃກ້ຊິດສະໜິດສະໜົມກັບມວນຊົນຫຼາຍກວ່າ. ໂດຍຖືກຕັ້ງຢູ່ຖະໜົນ ຈ່າງຕ່ຽນ, ຫໍພິພິທະພັນປະຫວັດສາດແຫ່ງຊາດ ແມ່ນກິດຈະກຳສະຖາປັດຕະຍະກຳທີ່ເປັນເອກະລັກຂອງນະຄອນຫຼວງ ເຊິ່ງແມ່ນບ່ອນເກັບຮັກສາວັດຖຸພັນເອກະສານປະຫວັດສາດວັດທະນະທຳ ຫວຽດນາມ ຫຼາຍກວ່າສອງແສນຢ່າງ ພ້ອມກັບບັນດາຮ່ອງຮອຍວັດຖຸບູຮານຂອງປະເສີດແຫ່ງຊາດ. ແຕ່ລະວັນຫໍພິພິທະພັນໄດ້ຕ້ອນຮັບຜູ້ມາຢ້ຽມຊົມຊອກຮູ້ກ່ຽວກັບມໍລະດົກໃນນັ້ນມີໄວໜຸ່ມກວມແຕ່ 60 – 70%.
ສຶກສາແມ່ນກິດຈະກຳທີ່ມີທ່າແຮງຂອງຫໍພິພິທະພັນປະຫວັດສາດແຫ່ງຊາດ. ປັດຈຸບັນຫໍພິພິທະພັນໄດ້ສ້າງສາມຊ່ອງຜະລິດຕະພັນສະໜອງໃຫ້ແກ່ແຕ່ລະເປົ້າໝາຍມາຢ້ຽມຊົມ. ນັ້ນແມ່ນຈັດຕັ້ງບັນດາກິດຈະກຳສຶກສາໃຫ້ແກ່ກຸ່ມຄອບຄົວ ພໍ່ແມ່ລູກເຕົ້າພ້ອມກັນເຂົ້າຮ່ວມການເຄື່ອນໄຫວຄົ້ນຫາເຊື່ອມຕໍ່ກັບບັນດາຫົວໜ່ວຍທ່ອງທ່ຽວສ້າງກິດຈະກຳທີ່ສະຫງວນໃຫ້ແກ່ໂຮງຮຽນ ໂດຍຜ່ານການເຄື່ອນໄຫວນອກລະບົບ, ລາຍການເຄື່ອນໄຫວສຶກສາທີ່ມີລັກສະນະລົງເລິກຂະແໜງ ຜ່ານການຈັດຕັ້ງບັນດາ workshop , ການພົບປະແລກປ່ຽນ, ການໂອ້ລົມສົນທະນາມຸ່ງໄປສູ່ເປົ້າໝາຍມວນຊົນພິເສດສະເພາະ. ທ່ານນາງ ປອ ລືທິແທັງເລ ຫົວໜ້າພະແນກຮຽນລະຫວ່າງຂະແໜງ ແລະ ສິລະປະ, ມະຫາວິທະຍາໄລ ຮ່າໂນ້ຍ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ຫໍພິພິທະພັນແມ່ນບ່ອນດຶງດູດຫຼາຍຫົວໜ່ວຍອົງການມາຮ່ວມງານ ແລະ ພັດທະນາບັນດາກິດຈະກຳສຶກສາຊຸມຊົນ. ຈະມີຫຼາຍກິດຈະກຳໂດຍຫໍພິພິທະພັນຮັບຜິດຊອບ ຫຼື ບັນດາລາຍການໂດຍຫໍພິພິທະພັນສົມທົບກັບຝ່າຍອື່ນໆປະຕິບັດ. ນອກຈາກນັ້ນກໍ່ຍັງມີບັນດາກິດຈະກຳຫັນເປັນວຽກງານສັງຄົມ ໂດຍບັນດາຝ່າຍນຳເຂົ້າຫໍພິພິທະພັນ ເພື່ອເຮັດໃຫ້ການຄົ້ນຫາດ້ານການສຶກສາເພີ່ມຄວາມອຸດົມສົມບູນ”.
ສ່ວນຢູ່ຫໍພິພິທະພັນ ຮ່າໂນ້ຍ, ດ້ວຍທ່າໄດ້ປຽບ ແມ່ນບ່ອນເກັບຮັກສາສາງມໍລະດົກດ້ວຍເອກະສານວັດຖຸພັນຫຼາຍກວ່າ 73.000 ຢ່າງກ່ຽວກັບປະຫັວດຄວາມເປັນມາຂອງນະຄອນຫຼວງ, ຂອບເຂດກວ້າງຂວາງ, ຫໍພິພິທະພັນໄດ້ຈັດບັນດາກິດຈະກຳສຶກສາທີ່ຈັບໃຈ ຕິດພັນກັນມໍລະດົກວັດທະນະທຳບໍ່ເປັນວັດຖຸກາຍເປັນຈຸດນັດພົບຂອງຫຼາຍຄອບຄົວ, ນາງ ເຟືອງແທັງ ຢູ່ເມືອງ ຮາຍບ່າຈຶງ ຮ່າໂນ້ຍ ແບ່ງປັນວ່າ:
“ນີ້ເປັນຄັ້ງທຳອິດທີ່ພວກເດັກໄດ້ມາຢ້ຽມຊົມບັນດາວັດຖຸພັນໂດຍກົງ. ຜ່ານນັ້ນຈະເພີ່ມລະດັບຄວາມຮູ້ຢ່າງເລິກເຊິ່ງກວ່າເກົ່າ”.
ມາຢ້ຽມຊົມຢູ່ບັນດາຫໍພິພິທະພັນທີ່ ຮ່າໂນ້ຍ, ແຂກທ່ອງທ່ຽວຈະເພີ່ມຄວາມເຂົ້າໃຈກ່ຽວກັບວັດທະນະທຳແຫ່ງຊາດ ແລະ ບັນດາອາຊີບຫັດຖະກຳ. ທ່ານ ດັ້ງມິງເຫວະ ຮອງຜູ້ອຳນວຍການຫໍພິພິທະພັນ ຮ່າໂນ້ຍ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ໄວໜຸມ, ນັກຮຽນ, ນັກສຶກສາໃນບໍລະເວນ ຮ່າໂນ້ຍ ແລະ ບັນດາແຂວງ ນະຄອນ ທາງພາກເໜືອ ແມ່ນເປົ້າໝາຍທີ່ພວກຂ້າພະເຈົ້າມຸ່ງໄປເຖິງໃນວຽກງານການສຶກສາ. ດ້ວຍທ່າແຮງທີ່ມີບັນດາວັດຖຸພັນເຄົ້າ, ພວກຂ້າພະເຈົ້າຈະສຶກສາອົບຮົມແບບຈັກຄຸສຳຜັດ ໂດຍອີງໃສ່ບັນດາວັດຖຸພັນ”.
ສ່ວນທ່ານນາງ ຫງວຽນທິທຸ໋ຍ ຫົວໜ້າພະແນກວິຊາສະເພາະມໍລະດົກສັງກັດຄະນະຄຸ້ມຄອງເຂດປູຊະນີຍະສະຖານ ໂກ໋ລວາ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ພາຍຫຼັງຄົ້ນຄວ້າເປັນເວລາສອງປີ ໂດຍອີງໃສ່ປະຫວັດສາດຂອງເຂດປູຊະນີຍະສະຖານ ໂກ໋ລວາ. ບັນດາເລື່ອງລາວກ່ຽວກັບທະນຸວິເສດ, ພວກຂ້າພະເຈົ້າສ້າງເຂດຄົ້ນຫາທີ່ເຂດປູຊະນີຍະສະຖານລະດັບຊາດພິເສດ ໂກ໋ລວາ. ລາຍການໄດ້ສ້າງບັນຍາກາດມ່ວນຊື່ນໃຫ້ແກ່ນັກຮຽນ ຜ່ານນັ້ນກໍ່ຊ່ວຍພວກນ້ອງເພີ່ມຄວາມຮັກມໍລະດົກ”.
ການພັດທະນາຈັດຕັ້ງບັນດາກິດຈະກຳສຶກສາທີ່ຫໍພິພິທະພັນບໍ່ພຽງແຕ່ປະກອບສ່ວນນຳກິດຈະກຳຄົ້ນຫາມໍລະດົກວັດທະນະທຳ ຫວຽດນາມ ຍັບເຂົ້າໃກ້ກັບມວນຊົນຫຼາຍກວ່າເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງປະກອບສ່ວນນຳຫໍພິພິທະພັນກາຍເປັນສະຖານທີ່ທ່ອງທ່ຽວທີ່ມີຜົນປະໂຫຍດອີກດ້ວຍ.
