ນັ້ນແມ່ນຄຳແບ່ງປັນຂອງແມ່ ຕຸ້ຍ ຈັນທະມາ ຫຼື ຍັງໄດ້ຮູ້ຈັກກັນດີກັບຊື່ເອີ້ນວ່າ ແມ່ຕຸ້ຍ ຫັດຖະກຳ ຊຳເໜືອ. ແມ່ໄດ້ຈຳໜ່າຍເຄື່ອງຫັດຖະກຳ, ພິເສດແມ່ນຕິບເຂົ້າຢູ່ຕະຫຼາດ ຊຳເໜືອ, ແຂວງ ຫົວພັນ ມາເປັນເວລາຫຼາຍປີ.
ໂດຍເຫັນໄດ້ກຳລັງບົ່ມຊ້ອນຂອງຜະລິດຕະພັນ ແລະ ຢາກສ້າງວຽກເຮັດງານທຳ ກໍຄືອະນຸລັກຮັກສາອາຊີບຫັດຖະກຳຈັກສານທີ່ເປັນມູນເຊື້ອຂອງຊາດໄວ້, ແມ່ຕຸ້ຍ ໄດ້ຮຽກຮ້ອງ, ລະດົມພໍ່ແມ່ພີ່ນ້ອງໃນບ້ານຕ່າງໆຂອງເມືອງ ສົບເບົາ ແລະ ວຽງໄຊ ສ້າງເປັນກຸ່ມຜະລິດຕິບເຂົ້າ ແລະ ພັດທະນາກາຍເປັນສິນຄ້າ, ສ້າງລາຍຮັບເພີ່ມໃຫ້ແກ່ພີ່ນ້ອງ.
ຢູ່ລຽບຕາມ 2 ຟາກທາງແຕ່ເມືອງ ສົບເບົາ ໄປຍັງເມືອງ ວຽງໄຊ, ມີຫຼາຍສະຖານທີ່ທັງຈັກສານ ທັງວາງຂາຍຕິບເຂົ້າ. ຄອບຄົວຂອງພໍ່ເຖົ້າ ເພັດ ຢູ່ບ້ານ ນາຍົມ ເມືອງ ສົບເບົາ ມີ 4 ໃນຈຳນວນສະມາຊິກທັງໝົດ 5 ຄົນ ຮູ້ສານຕິບເຂົ້າ. ນາງ ຈັນ ໄຊວົງເພັດ ແມ່ນຫຼານຂອງພໍ່ເຖົ້າ, ເຖິງວ່າອາຍຸພຽງ 21 ປີ ແຕ່ກໍມີປະສົບການຈັກສານຕິບເຂົ້າມາຫຼາຍປີແລ້ວ.
ເພື່ອສານຕິບເຂົ້າໄດ້ອັນໜຶ່ງສຳເລັດ ຕ້ອງຜ່ານຜ່າຫຼາຍຂັ້ນຕອນ, ແຕ່ສຳຄັນທີ່ສຸດແມ່ນຂອດເລືອກໄມ້ເຮ້ຍ, ໄມ້ຊາງລໍ ທີ່ອ່ອນແກ່ພໍດີ ພ້ອມກັບສີມືອັນຄ່ອງແຄ້ວຂອງ ຈຶ່ງຈະຜະລິດອອກບັນດາຕິບເຂົ້າທີ່ແໜ້ນໜາດີ, ມີຄວາມທົນທານ ແລະ ງາມຕາໄດ້. ທ່ານ ໄຊຍະແສງ ຊົງຢົງຢາ ເຈົ້າເມືອງ ສົບເບົາ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ຕິບເຂົ້າແມ່ນຜະລິດຕະພັນ ODOP ຂອງທ້ອງຖິ່ນ. ມີຫຼາຍກຸ່ມຜະລິດຍັງມີຄວາມປະດິດຄິດສ້າງ ແລະ ຈັກສານບັນດາລວດລາຍຄື ແຄນລາວ, ທຸງຊາດລາວ, ດອກຈຳປາ... ໃສ່ຕິບເຂົ້າ ຢ່າງຄ່ອງແຄ້ວ ດ້ວຍຄວາມປາດຖະໜານຳພາບພົດຂອງປະເທດລາວ ອອກໄປທົ່ວຫ້າທະວີບ. ຍ້ອນເຫດນັ້ນ ເຮັດໃຫ້ຜະລິດຕະພັນຕິບເຂົ້າຂອງລາວ ໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມຈາກແຂກຕ່າງປະເທດ. ເອື້ອຍ ທູຮວ່າ, ຢູ່ ຮ່າໂນ້ຍ ໄດ້ມີໂອກາດໄປເຮັດວຽກ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວຢູ່ລາວ ເປັນຫຼາຍຄັ້ງ, ລາວມີຄວາມປະທັບໃຈກັບຕິບເຂົ້າທີ່ສວຍງາມ ແລະ ມີຄວາມໝາຍນີ້ທີ່ສຸດ.
“ຂ້າພະເຈົ້າມີຄວາມປະທັບໃຈກັບບັນດາຕິບເຂົ້າລາວຫຼາຍ. ຂ້າພະເຈົ້າເຫັນມັນໄດ້ວາງຂາຍຢູ່ຕະຫຼາດເປັນຈຳນວນຫຼາຍ. ຢູ່ບັນດາເຂດທີ່ມີຊາວເຜົ່າຜູ້ ໄທ ດຳລົງຊີວິດຄື ດ້ຽນບຽນ, ເຊີນລາ, ລາຍເຈົາ... ຂອງ ຫວຽດນາມ, ຂ້າພະເຈົ້າກໍເຄີຍເຫັນບັນດາຕິບເຂົ້າຄືແນວນີ້ແລ້ວ. ແຕ່ບັນດາຕິບເຂົ້າຢູ່ລາວ ຍັງມີຄວາມແຕກຕ່າງກັນກ່ຽວກັບຄວາມແຂງ, ແໜ້ນ, ມີຫຼາຍຮູບຫຼາຍແບບ ແລະ ງາມກວ່າ ແລະ ລາຄາກໍເປັນກັນເອງ. ຂ້າພະເຈົ້າມັກຊຸດຕິບເຂົ້າທີ່ໄດ້ຈັກສານເປັນຫຼາຍຂະໜາດແຕກຕ່າງກັນແຕ່ໃຫຍ່ຫານ້ອຍ ແລະ ໃນເວລາກິນເຂົ້າ ຈະໃຊ້ຜູ້ລະຕິບ, ມັນນ້ອຍໆງາມໆຄືຖ້ວຍເຂົ້າຂອງ ຫວຽດນາມ. ແຕ່ລະເທື່ອໄປລາວ, ຂ້າພະເຈົ້າກໍບໍ່ລືມທີ່ຈະຊື້ຕິບເຂົ້າເມືອເປັນຂອງຕ້ອນຂອງຝາກໃຫ້ໝູ່ເພື່ອນຢູ່ ຫວຽດນາມ ແລະ ເຂົາເຈົ້າກໍມັກຫຼາຍ”.
ໂດຍເປັນຊາວເຜົ່າຜູ້ໄທ, ເອື້ອຍ ວີທິເທວ, ເຈົ້າຂອງ homestay ເມື່ອງເຊຍ, ເມືອງ ນາແມ່ວ, ແຂວງ ແທັງຮວ໊າ, ຫວຽດນາມ ເຊິ່ງເປັນແຂວງທີ່ມີຊາຍແດນຕິດກັບແຂວງ ຫົວພັນ ຂອງລາວ ກໍໄດ້ແບ່ງປັນວ່າ: ຈາກສະໄໝແຕ່ກີ້ແຕ່ກ່ອນ, ຕິບເຂົ້າ ກໍແມ່ນເຄື່ອງທີ່ຂາດບໍ່ໄດ້ສຳລັບເຜົ່າຜູ້ ໄທ, ເຜົ່າເມື່ອງ. ພາຍຫຼັງເຂົ້າສຸກແລ້ວ ຈະນຳເອົາໃສ່ຕິບເຂົ້າ ປະໝົດມື້ເຂົ້າກໍຍັງອ່ອນ ແລະ ບໍ່ຊືດ. ແຕ່ກີ້ແຕ່ກ່ອນ, ມີພຽງແຕ່ພໍ່ແມ່ຊາວເຜົ່າຜູ້ໄທ ແລະ ເຜົ່າເມື່ອງ ນຳໃຊ້ເທົ່ານັ້ນ ແລະ ກໍມີພຽງແຕ່ຜູ້ເຖົ້າຈຶ່ງຮູ້ຈັກສານ. ແຕ່ປັດຈຸບັນນີ້, ເປົ້າໝາຍນຳໃຊ້ຕິບເຂົ້າ ບໍ່ພຽງແຕ່ສະເພາະເຜົ່າຜູ້ໄທ, ເຜົ່າເມື່ອງ ເທົ່ານັ້ນ, ຫາກເຜົ່າ ກິງ ກໍມັກນຳມາໃຊ້ເປັນຈຳນວນຫຼາຍ, ສະນັ້ນ ເອື້ອຍຈຶ່ງໄດ້ໄປເກັບຊື້ຢູ່ລາວ ມາຂາຍຢູ່ ຫວຽດນາມ. ເອື້ອຍ ວີທິເທວ ແບ່ງປັນຕື່ມອີກວ່າ:
“ຊາວເຜົ່າກິງ ກໍມັກຊື້ມາໃຊ້ ດ້ວຍຫຼາຍຈຸດປະສົງທີ່ແຕກຕ່າງກັນ, ບາງຄົນກໍໃຊ້ໃສ່ເຂົ້າໜຽວ, ບາງຄົນກໍໃຊ້ເປັນພາຊະນະໄວ້ເຄື່ອງຕັດຫຍິບຄື ຝ້າຍ, ເຂັມ ຫຼື ເປັນເຄື່ອງປະດັບປະດາ, ເປັນຂອງຕອ້ນຂອງຝາກ, ເຮັດເປັນໂຖດອກໄມ້... ປັດຈຸບັນ, ຈຳນວນລູກຄ້າຂອງຂ້າພະເຈົ້າກໍເປັນປົກກະຕິ. ແຕ່ລະເດືອນ, ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ຂາຍປະມານ 30 – 40 ອັນ ຫຼື ກວ່າຮ້ອຍອັນ, ໃນໂອກາດວັນບຸນ, ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ຂາຍ 200 – 300 ອັນ”.
ຄົນລາວຖືວ່າ ຕິບເຂົ້າ ບໍ່ພຽງແຕ່ແມ່ນເຄື່ອງໃຊ້ໃນເຮືອນຄົວເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງແມ່ນສັນຍາລັກຂອງຄວາມສາມັກຄີຂອງປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າຂອງລາວ ແລະ ປັ້ນເຂົ້າໜຽວໃນຕິບເຂົ້ານັ້ນ ກໍສະແດງໃຫ້ແກ່ຄວາມໝັ້ນໜຽວຂອງບັນດາສາຍພົວພັນ. ຍ້ອນບັນດາລວດລາຍທີ່ເປັນເອກະລັກໃນຕິບເຂົ້າທີ່ງາມຕາ ຮັບໃຊ້ໃຫ້ແຂກທ່ອງທ່ຽວສາກົນ, ພາບພົດຂອງປະເທດລາວ, ດິນແດນແຫ່ງຈຳປາ ກໍມີຄວາມໃກ້ຊິດກັບເພື່ອນມິດສາກົນ ແລະ ເປັນຂົວຕໍ່ລະຫວ່າງລາວ ກັບເພື່ອນມິດສາກົນໃນຫ້າທະວີບ ໄດ້ຮູ້ຈັກເຖິງນັບມື້ນັບຫຼາຍຂຶ້ນ./.
