ពិសេសភាពនៃសម្លៀកបំពាក់ជនជាតិស៊ីឡា
ជនជាតិស៊ីឡាជាជនជាតិមួយក្នុងចំណោមជនជាតិភាគតិច ដែលមានប្រជាជនតិចបំផុត ក្នុងសហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមទាំង៥៤ជនជាតិ រស់នៅតែស្រុកមឿងញែ (Muong Nhe) និង មឿងតែ (Muong Te)។ សម្លៀកបំពាក់ជនជាតិស៊ីឡា មានលក្ខណៈពិសេសដោយឡែកនៃជនជាតិ។ តាមរយៈសម្លៀកបំពាក់អាចឆ្លុះបញ្ចាំងពីលក្ខណៈនៃអាយុ ក៏ដូចជាស្ថានភាពគូស្រករ។
មានឱកាសទៅដល់ស្រុកមឿងតែ (Muong Te) ខេត្តឡាយចូវ (Lai Chau) ក្នុងឱកាសបុណ្យទានធំៗ អ្នកនឹងបានជួបប្រទះកញ្ញាកក់ស្រក់ចួតកន្សែងស កាក់ប្រាក់ផ្លេកៗនៅជាប់ទ្រូង ពាក់រ៉ូបសំពត់ពណ៌ខៀវផ្ទៃមេឃ បានដេរប៉ាក់ក្បាច់រចនា គឺអ្នកនឹងដឹងបានភ្លាមថា នោះជាកញ្ញាជនជាតិស៊ីឡា។ សម្លៀកបំពាក់ជនជាតិស៊ីឡា គ្មានភាពឆើតឆាយ គ្មានក្បាច់រចនាប្រណីត ប៉ុន្តែមានភាពទាក់ទាញយ៉ាងខ្លាំង។ ទោះបី មិនចេះត្បាញសំពត់ដូចដើម ប៉ុន្តែស្រ្តីជនជាតិស៊ីឡា នៅតែរក្សាបានសម្លៀកបំពាក់ប្រពៃណីរបស់ខ្លួន។ ជាពិសេសពួកគាត់នៅមានការផ្ចិតផ្ចង់ ក្នុងការប្រើប្រាស់កន្សែងចួតក្បាល ដើម្បីបែងចែកអ្នកមានប្តី និង អ្នកមិនទាន់មានប្តី។
លោកយាយ ហូកូស្វឹន (Hu Co Xuan) - សិប្បករជនជាតិស៊ីឡា (ភូមិសែវហៃ - Seo Hay ឃុំកានហូ - Can Ho) រៀបរាប់ថា៖ "កន្សែងដែលជនជាតិស៊ីឡាចួតលើក្បាលមានពីរប្រភេទ៖ កន្សែងស និង កន្សែងខ្មៅ។ កន្សែងសសម្រាប់កញ្ញា កន្សែងខ្មៅសម្រាប់នារីមានប្តី។ ការបែងចែកនេះ មិនត្រឹមតែជួយអ្នកក្រៅស្គាល់បានអ្នកដែលមានប្តី និង មិនទាន់មានប្តីប៉ុណ្ណោះ នៅទាំងមានអត្ថន័យពិសិដ្ឋចំពោះអ្នកមានប្តី បង្ហាញពីមនោសញ្ចេតនា និង ចិត្តស្មោះស្មគ្ររបស់គេចំពោះស្វាមី"។
ចាប់ពីអាយុ១៣ឆ្នាំ កញ្ញាជនជាតិស៊ីឡាចាប់ផ្តើមចួតកន្សែង។ កន្សែងបានធ្វើដោយសំពត់ស មានដេរប៉ាកក្បាច់រចនាដោយសូត្រពណ៌ផ្សេងៗគ្នា។ ក្បាលកន្សែងម្ខាងបានដេរជារូបស្លាបព្រួញ ក្បាលម្ខាងតុបតែងដោយក្បាច់រចនា នៅជាយកន្សែងមានព្រុយ ក្បាលព្រុយមានភ្ជាប់កាក់បា្រក់។ ពេលកញ្ញាជនជាតិស៊ីឡា មានគូស្រករ ពួកគាត់នឹងចួតកន្សែងខ្មៅ សក់ក្រងទទឹង។ ប្រសិនបើ ផ្នួងសក់មិនទាន់ធំគ្រប់គ្រាន់ ត្រូវទ្រាប់បន្ថែមសក់របស់ប្តី។ នៅកណ្តាលផ្នួងសក់មានបន្ថែមកន្សែងតូចរបស់ប្តី គ្មាននរណាដាក់ចុះទេ លើកលែងមានបុណ្យសពទើបនារីអាចដាក់ចុះបាន។ ប្រការនេះ បង្ហាញជំនឿអំពីមនោសញ្ចេតនា ទឹកចិត្តប្តីប្រព័ន្ធស្មោះត្រង់ ស្មោះស្មគ្រ ផ្សារភ្ជាប់នឹងជនជាតិស៊ីឡា។
អាវរបស់នារីជនជាតិស៊ីឡាក៏បានកាត់ដេរដោយសំពត់ខ្មៅ តួខ្លួនអាវខ្លី រឹបនឹងរាងកាយ។ កដៃ និង ជាយអាវបានតុបតែងដោយចេសសូត្រ ឬសំពត់ពណ៌ផ្សេងគ្នា។ ចំណុចលេចធ្លោនៃអាវ បង្កើតភាពទាក់ទាញសម្រាប់នារីជនជាតិស៊ីឡានោះគឺ នៅលើស្រទាប់អាវត្រង់ទ្រូង មានដាំដោយកាក់ប្រាក់ បង្ហាញភាពស្រទន់ស្រស់ស្អាត។ នេះជាសំពត់រាងចតុកោណព្នាយ តុបតែងដោយចេសសូត្រក្រហម និង ដាំដោយកាក់ប្រាក់រៀបស្មើគ្នា។ អាវនេះ បានដាំដោយកាក់ប្រាក់ចំនួន៧២កាក់ រៀបជា៩ជួរ ឬលោហធាតុរៀបជាជួរទទឹងតុបតែង។
រ៉ូបនារីជនជាតិស៊ីឡាជាប្រភេទរ៉ូបដេរភ្ជិត ពណ៌ខ្មៅ រាងវែងពីចង្កេះរហូតចុះដល់ផ្នែកជើង។ រ៉ូបនីមួយៗមាន២ចំណែកច្បាស់លាស់ សំពត់រុំចង្កេះ និង តួរ៉ូប។ សំពត់រុំចង្កេះ គឺផ្ទាំងសំពត់ពណ៌ផ្សេង ទទឹងប្រហែល២០សង់ទីម៉ែត្រ។ ជាយរ៉ូបដេរប៉ាក់ដោយសូត្រក្រហមលេចធ្លោ។ ខ្សែចងចង្កេះធ្វើដោយសំពត់សូត្រនាង ឬសំពត់កប្បាសពណ៌ខៀវ ក្បាលសងខាងនៃខ្សែចងចង្កេះមានតុបតែងក្បាច់ផ្កាពណ៌ផ្សេងៗគ្នា ខ្សែចងចង្កេះមានប្រយោជន៍រក្សា ឱ្យសំពត់រុំចង្កេះរឹបជាប់នឹងចង្កេះ។ ចំពោះសម្លៀកបំពាក់បុរសជនជាតិស៊ីឡា ពួកគាត់តែងពាក់សំពត់សារុង អាវរហែកទ្រូង អាវខ្ជាប់ឡេវ កឈរ មានថង់២ឬ៣ ពណ៌ខៀវចាស់ ចួតកន្សែងសជានិច្ច។ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ន បុរសជនជាតិស៊ីឡា បានបង្វែរការពាក់សម្លៀកបំពាក់បែបបារាំងទាំងស្រុង ដូចជនជាតិគិញដែរ។
រួមជាមួយការរួមប្រាស្រ័យវប្បធម៌នឹងជនជាតិផ្សេងៗ សម្លៀកបំពាក់ប្រពៃណីមានភាពផ្ចិតផ្ចង់ប្រណីត ដូចនេះជនជាតិស៊ីឡាប្រើប្រាស់សម្លៀកបំពាក់នេះ សម្រាប់តែឱកាសបុណ្យទាន ថ្ងៃរៀបការ ឬព្រឹត្តិការណ៍បុណ្យភូមិស្រុក។ល។ នេះក៏ជារបៀបមួយដែលជនជាតិស៊ីឡារក្សា និង អភិរក្សអត្តសញ្ញាណនៃជនជាតិ៕
អត្ថបទ៖ កុងដាត/កាសែតរូបភាពវៀតណាម
ប្រែសម្រួល៖ រីកើង