Văn hóa Việt Nam - “Bản giao hưởng” đa sắc của sự thống nhất trong đa dạng
Việt Nam, một quốc gia với lịch sử bốn ngàn năm dựng nước và giữ nước, sở hữu một nền văn hóa phong phú và đa dạng, được ví như một "bản giao hưởng đa sắc" với chủ đề xuyên suốt là "thống nhất trong đa dạng". Ý kiến này được nhiều chuyên gia, nhà nghiên cứu văn hóa khẳng định, nhấn mạnh tính độc đáo và giá trị của sự đa dạng này trong dòng chảy phát triển của dân tộc.
Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng
Theo Giáo sư, Tiến sĩ Ngô Đức Thịnh, Viện Khoa học xã hội Việt Nam, tính đa dạng là bản chất của văn hóa Việt Nam. Ngay từ thời lập quốc với quốc hiệu Văn Lang - Âu Lạc, Việt Nam đã là một quốc gia đa tộc người. Theo thời gian, quá trình mở rộng lãnh thổ và giao lưu văn hóa đã làm cho bức tranh văn hóa càng thêm rực rỡ với sự hiện diện của 54 dân tộc, mỗi dân tộc mang những sắc thái văn hóa độc đáo. Sự đa dạng này còn được thể hiện rõ nét ở các cấp độ: nhóm ngôn ngữ - tộc người, tộc người và nhóm địa phương.
Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định 2486/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Việc ban hành Chiến lược mới nhằm đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế sâu rộng, chuyển đổi số và khai thác sức mạnh mềm văn hóa trong phát triển kinh tế quốc gia.
TS Tạ Thị Vân Hà và ThS Đào Thu Hà, từ Trường Đại học Thương mại, cũng nhấn mạnh rằng bản sắc văn hóa dân tộc là những giá trị truyền thống tốt đẹp, bền vững, là tinh hoa của cộng đồng quốc gia. Sự đa dạng này không chỉ thể hiện qua văn hóa tộc người mà còn qua văn hóa vùng miền. 7 vùng văn hóa lớn cùng hàng chục tiểu vùng văn hóa nhỏ hơn đã góp phần tạo nên sự phong phú, muôn màu của văn hóa Việt Nam, thể hiện qua cách thức sản xuất, sinh hoạt, tín ngưỡng, lễ hội, nghệ thuật...
Các chuyên gia đều đồng tình rằng, sự đa dạng văn hóa không chỉ là nét đặc trưng mà còn là động lực quan trọng cho sự phát triển bền vững của đất nước. TS Vũ Diệu Trung, Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam, cho rằng từ đa dạng sinh học đến đa dạng văn hóa là một quy luật tất yếu. Để bảo tồn và làm giàu văn hóa, cần bắt nguồn từ việc bảo tồn đa dạng sinh học.
Để bảo tồn và phát huy giá trị của nền văn hóa đa sắc, các chuyên gia đề xuất nhiều giải pháp. TS Đặng Thị Tuyết, Viện Văn hóa và Phát triển, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, nhấn mạnh yêu cầu cần "bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc", "xây dựng hình ảnh con người Việt Nam trong thời đại mới", "ứng dụng công nghệ trong phát huy giá trị văn hóa và con người" và "đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong lĩnh vực văn hóa".
Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhiều lần nhấn mạnh văn hóa là nền tảng tinh thần, năng lực nội sinh giúp dân tộc trường tồn, phải soi đường và đi trước một bước. Tổng Bí thư khẳng định đầu tư cho văn hóa là đầu tư cho tương lai, giúp hình thành năng lực mềm quốc gia và đặt văn hóa ngang tầm kinh tế, chính trị, xã hội. Tổng Bí thư cũng chỉ ra "Bản sắc là gốc, hội nhập là cành" và nhấn mạnh văn hóa phải gắn chặt với đời sống chính trị, kinh tế, xã hội để thẩm thấu vào mọi mặt của đất nước.
Sức mạnh mềm của quốc gia, theo định nghĩa của giới học giả quốc tế, được tạo nên từ sự hấp dẫn về văn hóa, tư tưởng và chính sách. Theo PGS.TS Nguyễn Duy Bắc, Phó Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, "sự thống nhất trong đa dạng là đặc trưng, đồng thời là quy luật phát triển, là tiềm năng, sức mạnh nội sinh, tính hấp dẫn của nền văn hóa Việt Nam."
Quá trình xây dựng và phát triển văn hóa sau 50 năm thống nhất đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, thể hiện qua các con số ấn tượng: Việt Nam hiện sở hữu 34 di sản được UNESCO ghi danh, bao gồm 8 di sản văn hóa và thiên nhiên, 16 di sản văn hóa phi vật thể và 10 di sản tư liệu. Đây là minh chứng rõ nét nhất cho sự phong phú của các biểu đạt văn hóa quốc gia.
Bên cạnh đó, hệ thống di sản quốc gia vô cùng đồ sộ với hơn 40.000 di tích được thống kê, trong đó có 138 di tích quốc gia đặc biệt, cho thấy sự quan tâm sâu sắc đến việc bảo tồn các giá trị vật thể.
Quyết định 2486/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Mục tiêu tổng quát là đưa các ngành này trở thành những ngành kinh tế quan trọng, tăng trưởng cao, đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm văn hóa, đồng thời quảng bá mạnh mẽ hình ảnh, giá trị văn hóa và con người Việt Nam ra thế giới.
"Văn hóa xây nên dáng hình dân tộc, định hình hệ giá trị quốc gia, bồi đắp hệ giá trị gia đình, hệ giá trị con người Việt Nam thời kỳ mới: yêu nước, nhân ái, đoàn kết, trung thực, trách nhiệm, sáng tạo, kỷ cương, khát vọng"
Tổng Bí thư Tô Lâm
Chiến lược đặt ra các chỉ tiêu cụ thể, đến năm 2030, công nghiệp văn hóa đóng góp 7% GDP, chiếm 6% lực lượng lao động; và đến năm 2045 đạt 9% GDP, 8% lao động, trong đó phần lớn sản phẩm văn hóa mang nội dung số, đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển về công nghiệp văn hóa, công nghiệp giải trí trong khu vực châu Á, khẳng định vị thế trên bản đồ công nghiệp văn hóa thế giới. Đây là bước tiến đáng kể so với tầm nhìn 2030 của Chiến lược năm 2016 (mục tiêu 7% GDP vào 2030), thể hiện quyết tâm nâng tầm quy mô và ảnh hưởng của ngành công nghiệp sáng tạo trong giai đoạn mới.
Nền văn hóa Việt Nam là sự kết tinh hài hòa giữa yếu tố truyền thống và hiện đại, giữa bản sắc dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại. Việc bảo tồn, phát huy và làm giàu thêm "bản giao hưởng đa sắc" này không chỉ là nhiệm vụ của các nhà quản lý văn hóa mà còn là trách nhiệm của mỗi người dân Việt Nam, góp phần tạo nên sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và khẳng định vị thế trên trường quốc tế./.
- Nội dung: Phong Thu
- Ảnh: Báo ảnh Việt Nam
Link : https://vietnam.vnanet.vn/vietnamese/long-form/van-hoa-viet-nam-ban-giao-huong-da-sac-cua-su-thong-nhat-trong-da-dang-415357.html