Giáo sư Sugihara Kokichi trình diễn nghệ thuật “Ảo thị” tại Việt Nam
Bằng tư duy khoa học và cách tiếp cận mới lạ, các nghiên cứu thị giác toán học đã được GS. Sugihara Kokichi thiết kế thành những tác phẩm nghệ thuật, trưng bày trong triển lãm “Ảo thị” tại Việt Nam. Câu chuyện “Ảo thị” như một làn gió mới để người Việt Nam có sự trải nghiệm độc đáo về toán học, nghệ thuật thị giác trong đời sống đương đại.
GS Sugihara Kokichi (Viện Nghiên cứu Toán học cấp cao, Đại học Meiji, Nhật Bản) là người đã bốn lần chiến thắng tại cuộc thi “Ảo giác” quốc tế. Ông là chuyên gia hàng đầu của Nhật Bản trong lĩnh vực toán học ứng dụng và nhận thức không gian. Tâm huyết của ông là giúp công chúng và những bạn trẻ Việt Nam khám phá sự kỳ diệu của Toán học từ những góc nhìn thị giác, hình khối 3D và ảo thị để thiết kế thành tác phẩm có tính nghệ thuật cao ứng dụng trong đời sống.
Chuyên ngành của ông là Toán Kỹ thuật.
Triển lãm nghệ thuật “Ảo thị” của GS Sugihara Kokichi trưng bày tại Trung tâm giao lưu văn hóa Việt Nam- Nhật Bản từ tháng 6 đến tháng 8/2025, mang đến cho khán giả Việt Nam một trải nghiệm mới mẻ, đồng thời mở rộng cầu nối văn hóa giữa Nhật Bản và Việt Nam thông qua Toán học, nghệ thuật và khoa học. Lần đầu tiên công chúng Việt Nam được khám phá thế giới thị giác đầy bất ngờ và thách thức mọi giới hạn của cảm nhận thông thường. Với 53 mô hình đều là những tác phẩm đã từng được triển lãm, đạt giải thưởng tại Nhật Bản và quốc tế được thiết kế bởi GS Sugihara Kokichi, những phát hiện của ông còn khơi gợi tư duy khoa học, hé lộ vẻ đẹp và mối liên hệ giữa toán học, nghệ thuật và cảm nhận của con người. Từ đây truyền cảm hứng cho công chúng Việt Nam yêu khoa học toán học và sáng tạo nghệ thuật.
Chúng tôi đã đến tham quan triển lãm “Ảo thị” và tham dự workshop “Thế giới Ảo giác 3D luôn tồn tại dù biết sự thật” do GS Sugihara Kokichi thuyết trình. Phong cách thân thiện và tài năng uyên bác trong học thuật Toán học của ông đã truyền cảm hứng cho chúng tôi và nhiều người tham dự cùng trải nghiệm sự kỳ diệu của Ảo giác trong Toán học.
Rất nhiều bạn trẻ quan tâm đã chăm chú lắng nghe câu chuyện GS Sugihara Kokichi kể và du hành vào câu chuyện thị giác một cách tò mò, hào hứng. Bắt đầu từ các hình khối lập phương và chiếc gương, tận dụng ảo ảnh thị giác (hiện tượng nhìn thấy một vật khác so với thực tế) và ảo giác không gian ba chiều (Hiện tượng nhìn một vật trong không gian ba chiều khác so với thực tế). GS Sugihara Kokichi đã minh chứng khối chuyển động phi lý hiện ra từ não và ảo giác của con người. Ví dụ: Kỹ thuật đâm xuyên một chiếc que qua 2 ô cửa, mái nhà hai mặt phản trọng lực, điều này cho thấy hình khối đều có thể biến thành tác phẩm nghệ thuật một cách logic và có ý nghĩa thực tiễn. Tác phẩm “Cầu thang vòng lặp vô hạn- có thể đi lại được” (năm 2021) được trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật tỉnh Saga vào năm 2022 và Bảo tàng tỉnh Miyagi vào năm 2023. Tác phẩm “Cầu trượt 4 hướng hút mọi vật” đạt giải Nhất tại Cuộc thi Ảo ảnh năm 2010 của Châu Á. Mô hình Cầu trượt phản trọng lực cỡ lớn cũng đã được trưng bày tại khuôn viên Nakano thuộc ĐH Meiji vào tháng 5/2018.
Câu chuyện Ứng dụng “Khối hình biến thể” (tức là thay đổi hình dạng khi phản chiếu trong gương) được sáng tạo thành tác phẩm: “Khối hình biến thể - Hình vuông tròn ” đạt giải Á quân Cuộc thi Ảo giác năm 2016. Từ ứng dụng này giúp chúng ta tạo các vật thể thú vị làm thành trò chơi giải trí như: Trái tim thất thường, Đồng cỏ và sóng nước, Chú mèo Halloween, Hoa anh đào và bướm phượng, Ảnh chụp X-Quang của cá...
Các tác phẩm của GS Sugihara Kokichi như: "Về tổ" (2022) được tuyển chọn cho hạng mục Điêu khắc tại Triển lãm Nikaten lần thứ 106; “Gia đình 4 người” (2019) trưng bày tháng 1/2023 tại Bảo tàng Mỹ thuật Kỷ niệm Ikeda (TP.Minami Uonuma, Tỉnh Niigata); “Bay không ngoảnh lại” đoạt Giải Xuất sắc tại Cuộc thi Mô hình Kỹ thuật số lần thứ 14 của Hội Khoa học Đồ họa Nhật Bản.
GS Sugihara Kokichi giữ chức vụ Giáo sư Danh dự Xuất sắc, Viện Nghiên cứu Toán học cấp cao, Đại học Meiji. Chuyên ngành của ông là Toán Kỹ thuật. Trong quá trình nghiên cứu phát triển mắt cho robot, ông đã tìm ra các kĩ thuật dựng những bức tranh đánh lừa thị giác thành mô hình thực tế và mở rộng nghiên cứu sang cả lĩnh vực vật thể đánh lừa thị giác. Ông đã sáng tạo nhiều vật thể tưởng chừng phi lý và hiện nay vẫn đang hoạt động với tư cách nghệ sĩ làm mô hình Opt Art. Từng 4 lần giành Giải Quán quân, 2 lần giành giải Á quân tại Cuộc thi Ảo giác Quốc tế, các tác phẩm ảo thị của ông đã được trưng bày tại nhiều trung tâm khoa học và bảo tàng trên thế giới.
Việc áp dụng thuật toán có sự chuyển động kỳ diệu với Hình khối thân mềm (hình dáng biến đổi liên tục khi xoay). Hình khối tịnh tiến song song (hình chiếu) từ đó Giáo sư làm thành các tác phẩm mà trẻ em rất yêu thích như: Chú chim nhỏ thích bên phải, Thằn lằn bò một vòng, Cá bơi uốn lượn...
Với những công trình có chiều sâu ứng dụng vào thực tế, Bộ Giáo dục Nhật Bản đã cấp ngân sách cho chương trình nghiên cứu hiệu ứng ảo giác của GS Sugihara Kokichi. Đây là cũng là một nguồn động viên quý giá để Sugihara Kokichi tiếp tục cống hiến tài năng của mình cho lĩnh vực nghiên cứu “Ảo thị”.
Bên cạnh workshop, Không gian triển lãm “Ảo thị” còn là câu chuyện khoa học giúp công chúng Việt Nam có kiến thức về hình khối Toán học, ảo thị tạo nên tác phẩm nghệ thuật. Đặc biệt những ứng dụng trong nghiên cứu ảo giác đó còn có giá trị với thực tiễn đời sống tại Việt Nam. Ví dụ: Khi lái xe (có những dốc ma quái trên đường (ảo giác tạo dốc thoai thoải thành dốc cao đột ngột). Hiểu biết và có kiến thức thị giác giúp lái xe đảm bảo môi trường sống an toàn bằng cách loại bỏ các nguyên nhân do ảo giác gây ra. Hay trong nhiếp ảnh, ảo thị giúp người chụp so sánh ảnh chụp từ cùng một vị trí đặt máy ảnh chụp nhưng thay đổi ống kính, từ đó chúng ta nhận thức chiều sâu từ hình ảnh chụp bằng ống kính góc rộng. Trong thể thao, đó là bảng hiệu tại sân bóng đá, trong trượt tuyết, trong du lịch đều có thể ứng dụng ảo giác để nhận thức tầm nhìn...
Em Hoàng Hải Phong, học sinh lớp 7 trường Vinschool Hà Nội cho biết, được gặp và lắng nghe chia sẻ các công trình nghiên cứu của GS Sugihara Kokichi em đã học hỏi được nhiều kiến thức quý về “ảo giác” và nhận thấy sự tuyệt vời của môn Toán trong cuộc sống.
Với tài năng và tâm huyết của mình trong các nghiên cứu ứng dụng thị giác Toán học vào đời sống đương đại, GS Sugihara Kokichi đã đưa các công trình thiết kế của mình vào giảng dạy tại các trường Đại học tại Nhật và các quốc gia khác./.
Bài: Vân Trần Ảnh: Thanh Giang/Báo ảnh Việt Nam
Link : https://vietnam.vnanet.vn/vietnamese/long-form/giao-su-sugihara-kokichi-trinh-dien-nghe-thuat-ao-thi-tai-viet-nam-404847.html