Độc đáo hệ thống thủy đạo Kinh thành Huế

Hệ thống thủy đạo của Kinh thành Huế nói chung và của Hoàng Thành Huế nói riêng không chỉ giữ vai trò quan trọng về mặt phòng thủ, giao thông vận tải, cấp và thoát nước, mà còn đảm nhận sự cân bằng môi trường sinh thái, tạo phong thủy và cảnh quan thơ mộng cho nơi ở, sinh hoạt và làm việc của vua quan nhà Nguyễn.

Từ trên cao có thể thấy rõ hệ thống hộ thành hào được thiết kế như một lớp bảo vệ vòng ngoài nhằm ngăn cản sự thâm nhập trực tiếp tới hệ thống tường thành bảo vệ Kinh thành Huế. Ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam 

Theo các nhà nghiên cứu, một trong những yếu tố quan trọng góp phần tạo nên tính độc đáo của Kinh thành Huế nói chung và Hoàng Thành Huế nói riêng chính là hệ thống thủy đạo được xây dựng dưới thời nhà Nguyễn. Hệ thống này hình thành từ thời vua Gia Long (1802 – 1820) và hoàn thiện dưới thời vua Minh Mạng (1820 – 1841).

Hệ thống hộ thành hào giữ vai trò quan trong trong việc phòng thủ bên ngoài Hoàng Thành Huế. Ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam 

Việc xây dựng hệ thống thủy đạo này được người xưa tính toán một cách khoa học, cẩn trọng nhằm vừa tạo nên một hệ thống phòng thủ liên hoàn, khó đoán, vừa đảm bảo yếu tố phong thủy với mong muốn tạo nến sự trường tồn của kinh đô.

Hộ thành hào đoạn chảy qua phía trước và sau Hoàng Thành Huế. Ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam 

Ngoài hệ thống sông ngòi tự nhiên và sông nhân tạo bao quanh kinh thành Huế giữ vai trò là mạng lưới giao thông và phòng hộ ở vòng ngoài gồm sông Hương (sông tự nhiên có từ lâu đời), sông An Hòa (phía Bắc kinh thành) đào năm 1805, sông Đông Ba (Tả hộ thành hà) đào năm 1807, sông Kẻ Vạn (Hữu hộ thành hà) đào vào năm 1814 - 1815, thì còn lại hệ thống hộ thành hào bao quanh Hoàng Thành và các hồ bên trong Hoàng Thành được hình thành trong quá trình xây dựng Kinh thành Huế khoảng từ năm 1802 đến 1832.

Thuyền ngự trên sông Hương, con sông lớn trước Kinh thành Huế giữ vai trò quan trọng trong việc giao thông, phòng thủ vòng ngoài và cung cấp nước cho bên trong Hoàng Thành Huế. Ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam

Các sông Hương, sông An Hòa, sông Đông Ba, sông Kẻ Vạn giữ vai trò cung cấp nước và kết nối giao thông từ bên ngoài với bên trong Kinh thành Huế và ngược lại thông qua hệ thống các cống lớn như Tây thành Thủy Quan, Đông thành Thủy Quan. Các cống này là hệ thống giao thông đường thủy kết nối giữa nội cung với hệ thống sông bên ngoài nên có vai trò rất quan trọng trong việc bố phòng trực tiếp của Hoàng Thành Huế.

Hệ thống kênh đào, ao, hồ trong nội cung vừa có tính điều hòa chống úng, vừa có tính đảm bảo an ninh cho các tòa cung điện. Ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam 

Còn hệ thống hộ thành hào, sông Ngự Hà và các kênh, hồ bao quanh thành và trong nội cung vừa giữ vai trò giao thông, vừa là hệ thống cấp, thoát nước, cân bằng môi trường sinh thái, tạo dựng cảnh quan và giữ vai trò phong thủy cho nội cung, nơi tập trung dày đặc các công trình cung điện quan trọng phục vụ cho việc ăn ở, sinh hoạt và làm việc của hoàng gia nhà Nguyễn.

Các hồ nước còn đóng vài trò quan trọng trong việc tạo môi trường, cảnh quan và có ý nghĩa phong thủy cho nội cung. Ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam 

Dưới thời nhà Nguyễn, việc trông coi, quản lí hệ thống thủy đạo quan trọng này được đặt dưới quyền một cơ quan chuyên quản của triều đình gọi là Vệ Giám Thành. Đồng thời, các vua nhà Nguyễn còn ban bố ra những đạo luật rất nghiêm khắc để bảo vệ hệ thống thủy đạo tối quan trọng này.

Có thể nói, hệ thống thủy đạo là một dạng kiến trúc độc đáo về nhiều mặt của Kinh thành Huế, góp phần tạo nên vẻ đẹp tổng thể cho kiệt tác Di sản Văn hóa Thế giới Quần thể Di tích Cố đô Huế. Ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam 

Trải qua sự biến thiên thăng trầm của thời gian và lịch sử, cùng với hệ thống kiến trúc cung đình Huế, hệ thống thủy đạo này cũng bị xuống cấp nghiêm trọng. Kể từ khi Quần thể Di tích Cố đô Huế được công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới, chính quyền địa phương và Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã nỗ lực cải tạo, chỉnh trang, phục hồi để đưa hệ thống thủy đạo độc đáo này từng bước trở về với diện mạo và công năng như lúc ban đầu, góp phần làm sống lại vẻ đẹp thơ mộng, vàng son của Hoàng Thành Huế xưa./. 

•  
• Bài: Thanh Hòa - Ảnh: Thanh Hòa & Công Đạt

Link : https://vietnam.vnanet.vn/vietnamese/long-form/doc-dao-he-thong-thuy-dao-kinh-thanh-hue-416729.html