Chìa khóa mở cửa du lịch vùng Tây Nguyên
Với một hệ thống cảnh quan thiên nhiên kì vĩ, ngoạn mục gồm nhiều đồi núi, sông hồ, thác nước, hang động, núi lửa... cùng một kho tàng di sản văn hóa vật thể, phi vật thể phong phú, đồ sộ của cộng đồng gần 50 dân tộc anh em, Tây Nguyên là vùng có tiềm năng rất lớn để phát triển các loại hình du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, khám phá đời sống-văn hóa, thám hiểm hang động, núi rừng, thể thao mạo hiểm...
Có một Tây Nguyên huyền thoại
Cuối năm, cũng là mùa đẹp nhất của Tây Nguyên, từ Quảng Nam chúng tôi theo đường Quốc lộ 14 ngược hướng lên Tây Nguyên với ý định đi dần ngược lên qua các tỉnh Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông, Lâm Đồng rồi xuôi xuống Nha Trang để về lại Quảng Nam. Những cung đường miền núi cuối năm mênh mang nắng và gió. Những triền đồi đất bazan đỏ rực như màu hoa pơ-lang. Những cánh rừng cao su cuối năm trút lá chỉ còn trơ thân cành trông như những cánh rừng bạch dương. Tất cả ánh lên trong ánh chiều đỏ lựng cứ thế trôi dài mải miết qua ô cửa xe khiến cho ai nấy đều ngẩn ngơ trước khung cảnh tuyệt đẹp của Tây Nguyên khi chiều về.
Chiều muộn, xe đến phố núi Pleiku tỉnh Gia Lai. Thành phố bình yên, đường dốc lúc lên lúc xuống ẩn mờ trong làn sương chiều gợi lên cái cảm giác buồn man mác rất lạ khiến cho anh bạn ngồi bên bất chợt cất lên câu hát như nói hộ lòng người:
“Phố núi cao, phố núi đầy sương
Phố núi cây xanh trời thấp thật buồn
Anh khách lạ đi lên đi xuống...”
Tây Nguyên là thế, không quyến rũ du khách bằng những dịch vụ du lịch đẳng cấp 5 sao mà ở chính cái khung cảnh nguyên sơ đậm chất thôn bản, núi rừng và những câu chuyện văn hóa đậm chất sử thi huyền thoại của cộng đồng 49 dân tộc sinh sống ở nơi đây.
Suốt hành trình của chuyến đi, chúng tôi đã dừng lại nhiều nơi, tận hưởng được nhiều vẻ đẹp kì diệu khác nhau của vùng đất Tây Nguyên. Nếu như Đà Lạt se lạnh, kiều diễm, đài các và mộng mơ như một nàng thiếu nữ thì Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai, Kon Tum lại là xứ sở của những ngôi nhà rông, nhà dài, của những đêm hội cồng chiêng bập bùng bên đống lửa và của những lễ hội đậm chất sử thi của người Gia Rai, Ba Na, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Brâu, Rơ Măm, Hrê, Cơ Ho, Xơ Đăng, Ê Đê, Mnông...
Cộng đồng các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên có một nền văn hóa bản địa cực kì phong phú và đa dạng. Nền văn hóa ấy gắn kết chặt chẽ với bản làng, với những đặc trưng luật tục và các lễ hội đặc sắc diễn ra trong không gian rừng đại ngàn mênh mông như: lễ hội cồng chiêng, lễ cúng bến nước, lễ ăn cơm mới, lễ hội đua voi, lễ bỏ mả… và cả những đêm dài râm ran nghe già làng kể Khan bên bếp lửa.
Tây Nguyên bao gồm địa bàn của 5 tỉnh: Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông và Lâm Đồng; có tổng diện tích tự nhiên là 54.640,6 km2 (chiếm 16,5% diện tích cả nước); nằm ở khu vực ngã ba biên giới Việt Nam – Lào – Campuchia, tiếp giáp với các vùng Bắc Trung Bộ, Duyên hải Nam Trung Bộ và Đông Nam Bộ; là nơi sinh sống lâu đời của 49 dân tộc anh em; là địa bàn có vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của cả nước.
Người Tây Nguyên hôm nay vẫn còn lưu giữ được nhiều di sản văn hóa vật thể, phi vật thể hết sức quý giá như: đàn đá, cồng chiêng, nhà rông, nhà dài, tượng nhà mồ, các lễ hội và kho tàng văn học dân gian đậm đà bản sắc được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Một trong những di sản nổi tiếng là không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên đã được UNESCO vinh danh là Kiệt tác truyền khẩu và Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.
GS.TSKH Tô Ngọc Thanh, nguyên Chủ tịch Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam, Uỷ viên Ban Thường vụ Hội đồng Quốc tế về Âm nhạc Truyền thống (ICTM-International Council for Traditional Music ) của UNESCO từng nói về di sản văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên như sau: “Những chiếc cồng chiêng là chiếc cầu nối thông linh giữa con người, thần linh và thế giới siêu nhiên. Bao ngàn đời nay, cồng chiêng gắn với Tây Nguyên như một phần không thể thiếu trong suốt vòng đời mỗi con người và trong hầu như tất cả các sự kiện quan trọng của cộng đồng.”.
Văn hóa Tây Nguyên có một sức hấp dẫn không thể cưỡng lại, nó giống như câu chuyện của nhà dân tộc học nổi tiếng người Pháp Georges Condominas (1921-2011), người từng có nhiều năm sống ở Tây Nguyên, biết ăn những món ăn lạ của người Mnông, biết nói thành thạo tiếng Mnông, biết đóng khố, đi chân trần và làm nương rẫy như một người đàn ông Mnông thực thụ.... nên ông yêu Tây Nguyên đến độ đã phải thốt lên rằng: “Tôi nằm mơ bằng tiếng Mnông!”.
Vì thế không khó để hình dung cuộc sống sinh động của cộng đồng các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên và kho tàng di sản văn hóa đồ sộ của họ chính là sức hút làm nên bản sắc du lịch riêng có của Tây Nguyên.
Đi để lắng nghe hơi thở của đại ngàn
“Đi Tây Nguyên để lắng nghe hơi thở của đại ngàn”. Đó là câu nói thường thấy của những người yêu Tây Nguyên, bởi ở đó dường như luôn có tiếng thì thầm của đất, của nước, của những bản trường ca từ xa xưa vọng về.
Trong nhật ký đề ngày 21 tháng 6 năm 1893, nhà thám hiểm, bác sĩ nổi tiếng người Pháp Alexandre Yersin (1863- 1943) đã ghi lại cảm xúc của mình khi phát hiện ra đỉnh Langbiang rằng: "Từ trong rừng thông bước ra tôi sững sờ khi đối diện một bình nguyên hoang vu giống như mặt biển tràn đầy những làn sóng màu xanh lá cây. Sự hùng vĩ của rặng Langbiang hòa lẫn vào đường chân trời tây bắc tạo nên bối cảnh tráng lệ, gia tăng vẻ đẹp của vùng đất này.".
Việc bác sĩ Yersin khám phá ra đỉnh Langbiang đã đặt nền móng cho sự ra đời của thành phố nghỉ dưỡng Đà Lạt và sau đó là hàng loạt chuyến thám hiểm, tìm kiếm những điều bí ẩn về Tây Nguyên của người Pháp.
Trải qua hàng triệu năm thay đổi về mặt cấu tạo địa chất, địa mạo, vùng đất Tây Nguyên đã hình thành nên một hệ thống cảnh quan thiên nhiên cực kì ngoạn mục với nhiều đồi núi, sông hồ, thác nước, hang động, núi lửa... Đây chính là điều kiện lí tưởng cho việc phát triển các loại hình du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, thám hiểm núi rừng, hang động, thể thao mạo hiểm...
Tây Nguyên có hệ thống giao thông kết nối với các vùng, địa phương khá thuận lợi thông qua các sân bay Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk), Liên Khương (Lâm Đồng), Pleiku (Gia Lai) và hệ thống đường bộ nối các tỉnh Quảng Nam, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa và một số tỉnh vùng Đông Nam Bộ.
Điển hình như Đà Lạt, với điều kiện tự nhiên lí tưởng nhờ nằm ở độ cao khoảng 1.500 mét so với mực nước biển, cảnh quan thiên nhiên thơ mộng, khí hậu ôn hòa quanh năm mát mẻ nên ngay từ đầu thế kỉ 20 đã được người Pháp lựa chọn xây dựng thành trung tâm nghỉ dưỡng nổi tiếng được mệnh danh là “thủ đô mùa hè”, một "tiểu Paris" kiều diễm mang màu sắc ôn đới giữa xứ Đông Dương nhiệt đới gió mùa. Không chỉ người Pháp mà vua Bảo Đại, vị vua cuối cùng của triều Nguyễn cũng đã cho xây dựng tại đây một khu biệt điện tráng lệ để tận hưởng cuộc sống vương giả những ngày còn tại vị.
Và ngay từ đầu thế kỉ 20, thị trấn Măng Đen của tỉnh Kon Tum ngày nay cũng từng được người Pháp đưa vào tầm ngắm với ý định xây dựng thành một Đà Lạt thứ hai của Tây Nguyên.
Với diện tích tự nhiên hơn 54.000 cây số vuông, trải dài qua 05 tỉnh, Tây Nguyên có tới 06 Vườn Quốc gia gồm: Chư Mom Ray (Kon Tum), Kon Ka Kinh (Gia Lai), Yok Đôn (Đắk Lắk), Chư Yang Sin (Đắk Lắk), Bidoup Núi Bà (Lâm Đồng), Tà Đùng (Đắk Nông). Đặc biệt, Tây Nguyên có 02 Khu Dự trữ sinh quyển Thế giới là cao nguyên Langbiang của tỉnh Lâm Đồng và cao nguyên Kon Hà Nừng của tỉnh Gia Lai. Các Vườn Quốc gia và Khu Dự trữ sinh quyển Thế giới này không chỉ nơi có hệ sinh thái rừng đa dạng bậc nhất của Việt Nam mà còn là những địa chỉ rất hấp dẫn đối với giới yêu thích loại hình du lịch mạo hiểm, leo núi, ngắm thác, khám phá thiên nhiên hoang dã.
Đại ngàn Tây Nguyên hùng vĩ sở hữu trong lòng nó hàng trăm con sông, con suối, hồ nước, ngọn thác, và có đều hầu như ở khắp 05 tỉnh. Ví như sông Đắk Bla, Pa Cô, Serepok, Krông Ana, Krông Nô, Đồng Nai…; các hồ lớn và đẹp như Tuyền Lâm, Đan Kia - Suối Vàng (Lâm Đồng), Hồ Lắk (Đắk Lắk), Biển Hồ (Gia Lai); các thác nước như Dray Nur, Dray Sap, Liêng Nung, Gia Long, Trinh Nữ, Phú Cường, Lưu Ly, Pongour, Cam Ly, Pren… Tất cả những cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, kì vĩ ấy đều có thể khai thác trở thành điểm tham quan hết sức lí tưởng.
Đáng chú ý, Tây Nguyên có Công viên Địa chất toàn cầu Đắk Nông với một hệ thống hang động núi lửa trong đá bazan dài hơn 10 km cùng với dấu tích cư trú của các bộ lạc thời tiền sử cách đây khoảng 6.000 - 7.000 năm được các chuyên gia quốc tế đánh giá là rộng lớn và hấp dẫn hơn nhiều so với hang động núi lửa Manjanggul trên đảo Jeju – biểu tượng của du lịch Hàn Quốc.
Bản thân chúng tôi, năm 2020 cũng đã có chuyến điền dã thực tế tại đây và thực sự bị choáng ngợp trước vẻ đẹp kì lạ của những ngọn núi lửa và hệ thống các hang động núi lửa ở Đắk Nông. Đó là một vẻ đẹp gần như vẹn nguyên, hoang sơ có từ thời tiền sử còn sót lại cho đến tận bây giờ.
Với Tây Nguyên, hệ cảnh quan thiên nhiên và các giá trị văn hóa độc đáo chính là chiếc “chìa khóa vàng” giúp mở ra cánh cửa phát triển du lịch Vùng theo hướng đặc sắc, tầm cỡ quốc gia và khu vực như kì vọng mà Nghị quyết của Bộ Chính trị đã đề ra trong chiến lược phát triển Tây Nguyên đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045. /.
Bài: Thanh Hòa Ảnh: Công Đạt, Thanh Hòa, Thanh Giang/VNP
Link : https://vietnam.vnanet.vn/vietnamese/long-form/chia-khoa-mo-cua-du-lich-vung-tay-nguyen-320360.html