Vũ điệu Sư tử mèo - Di sản nơi biên cương xứ Lạng

Trong không gian văn hóa miền biên viễn, múa sư tử mèo của đồng bào Tày, Nùng ở Lạng Sơn không chỉ là màn trình diễn hội Xuân mà còn là biểu tượng của niềm tin, khát vọng và bản sắc. Được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, vũ điệu này đang được gìn giữ, trao truyền đầy sống động hôm nay.

Toàn cảnh lễ hội múa Sư tử mèo của đồng bào Tày, Nùng ở Lạng Sơn.

Năm 2017, múa Sư tử mèo được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Theo Tiến sĩ Hoàng Văn Páo, Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa tỉnh Lạng Sơn, loại hình này gắn liền với tín ngưỡng và bản sắc của cộng đồng Tày - Nùng, vốn chiếm đa số dân cư địa phương. Hình tượng sư tử mèo được coi là biểu tượng của may mắn, uy phong và thịnh vượng. Mỗi dịp Tết đến, Xuân về các gia đình thường mời đội múa về biểu diễn với niềm tin xua đuổi tà ma, mang lại một năm mới an khang.

Sư tử vờn lôi cuốn, thu hút người xem.

 

Múa Sư tử mèo kết hợp nhiều yếu tố: âm nhạc, vũ đạo, mỹ thuật. Âm thanh trống, chiêng, chũm chọe vang rộn, hòa quyện cùng bước nhảy mạnh mẽ xen lẫn uyển chuyển. Đạo cụ gồm đầu sư tử mèo rực rỡ, mặt nạ khỉ, gậy, kiếm và đinh ba. Mỗi tiết mục mang một ý nghĩa riêng: cầu may, bái tổ, tái hiện lao động sản xuất hay những màn nhào lộn qua vòng lửa đầy hấp dẫn.

Chàng trai khỏe khoắn nhịp nhàng theo bước múa.

Múa sư tử mèo rực rỡ sắc màu, vui tươi.

“Cấy lúa” sinh động trong một điệu múa sư tử mèo.

C

Trước sức ép của đời sống hiện đại, tỉnh Lạng Sơn đã triển khai nhiều hoạt động để gìn giữ di sản. Từ năm 2021, hơn 30 lớp truyền dạy được mở, thu hút gần 200 học viên, trong đó có đông đảo thanh thiếu niên. Các trường học ở xã, thôn đưa múa Sư tử mèo vào ngoại khóa, đồng thời xây dựng góc trưng bày mặt nạ và đầu múa để học sinh thêm gắn bó với di sản.

Múa sư tử mèo cuốn hút mọi ánh nhìn. 

Theo báo cáo của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lạng Sơn, toàn tỉnh hiện có gần 100 đội múa với khoảng 1.000 thành viên, tăng 20% so với năm 2020. Nhiều câu lạc bộ mới được thành lập tại các xã như: Hồng Phong, Yên Phúc… cho thấy sức lan tỏa rộng rãi của phong trào. 

Nghệ nhân lớn tuổi chia sẻ niềm tự hào gìn giữ di sản với trẻ.

Không chỉ chính quyền, các nghệ nhân cũng tích cực truyền dạy. Ở xã Yên Phúc, Đội múa Sư tử mèo thành lập năm 2018 nay đã mở lớp kết nạp thêm nhiều em nhỏ 11 - 12 tuổi. Sự tiếp nối này giúp di sản không bị mai một mà ngày càng gắn bó với đời sống cộng đồng.

Màn múa Sư tử mèo sôi nổi, hào hứng.

Trong những ngày hội ở xứ Lạng hôm nay, điệu múa Sư tử mèo vẫn rộn ràng, thu hút người dân và du khách. Với sự chung tay của chính quyền, nghệ nhân và thế hệ trẻ, điệu múa không chỉ được bảo tồn mà còn tiếp tục tỏa sáng như một minh chứng sống động cho sức mạnh bền bỉ của văn hóa dân gian Việt Nam.

Bài và ảnh: Việt Cường/Báo ảnh Việt Nam