Việt Nam quyết tâm gỡ thẻ vàng EC
Với quyết tâm chính trị cao, sự đồng lòng của cả hệ thống và nỗ lực của cộng đồng doanh nghiệp, ngư dân, Việt Nam đang hành động mạnh mẽ nhằm gỡ bỏ thẻ vàng của Ủy ban châu Âu (EC), khẳng định vị thế một quốc gia khai thác, sản xuất thủy sản có trách nhiệm.
Tháng 10/2017, việc bị EC cảnh báo thẻ vàng là lời nhắc nghiêm khắc về yêu cầu cải thiện hệ thống quản lý nghề cá, ngăn chặn tình trạng khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Nếu không khắc phục, Việt Nam có thể đối mặt với nguy cơ bị cấm xuất khẩu thủy sản sang EU, một trong những thị trường quan trọng nhất.
Trước năm 2017, thị trường EU chiếm tới 30-35% kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam. Tuy nhiên, sau khi bị thẻ vàng, con số này giảm mạnh, chỉ còn khoảng 9-10% vào năm 2024, gây tổn thất đáng kể cho ngành và các doanh nghiệp xuất khẩu.
Nhận thức rõ áp lực và ý nghĩa của cảnh báo này, Chính phủ Việt Nam đã thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ trong việc chống khai thác IUU. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhiều lần nhấn mạnh tại các phiên họp của Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác IUU: “Mục tiêu không thay đổi trong tuyên chiến với khai thác IUU, gỡ thẻ vàng của EC. Đây là việc không thể không làm, không thể kéo dài, phải làm bằng đượcvì danh dự của đất nước, uy tín của Đảng và Nhà nước”.
Trên cơ sở đó, Việt Nam đã rà soát, sửa đổi và hoàn thiện khung pháp lý liên quan đến quản lý nghề cá, bảo đảm tuân thủ các chuẩn mực quốc tế. Luật Thủy sản 2017 với nhiều điểm mới, đã tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho công tác quản lý, giám sát và xử lý vi phạm.
PGS.TS Nguyễn Chu Hồi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Thủy sản Việt Nam, nhận định: “Việc luật hóa các quy định về IUU là bước đi kịp thời, tạo chế tài đủ mạnh để răn đe hành vi vi phạm”.
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đến cuối tháng 10/2025, Việt Nam có 79.800/79.941 tàu cá (đạt 99,8%) đã đăng ký, cập nhật thông tin trên cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase). Tỷ lệ tàu cá từ 15m trở lên lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS) đạt hơn 99%.
Hệ thống VMS giúp theo dõi vị trí, hành trình tàu cá theo thời gian thực, kịp thời phát hiện hành vi vi phạm. Song song đó, VNFishbase tiếp tục được hoàn thiện, tích hợp thông tin về đăng ký, giấy phép khai thác, nhật ký và chứng nhận sản lượng; đồng thời kết nối dữ liệu giữa các bộ, ngành và địa phương.
Từ năm 2017 đến nay, Việt Nam đã triển khai đồng bộ hệ thống nhật ký khai thác, thu mua,chuyển tải điện tử (e-logbook) và hệ thống truy xuất nguồn gốc thủy sản điện tử (eCDT) tại tất cả các cảng cá.
Ông Vũ Duyên Hải, Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư, cho biết: “Chúng tôi đang nỗ lực để tất cả tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên khi rời, cập cảng đều thực hiện khai báo trên hệ thống eCDT”.
Cùng với đó, các chế tài xử phạt nghiêm khắc đã được áp dụng đối với hành vi vi phạm IUU. Theo báo cáo của Bộ Công an, tính đến ngày 27/10/2025, đã khởi tố 84 vụ án với 130 bị can liên quan đến hành vi khai thác bất hợp pháp. Nhờ đó, ý thức tuân thủ của ngư dân đã có chuyển biến tích cực.
Ngư dân Phạm Ngọc Tâm, chủ tàu TH 91434-TS, phường Sầm Sơn (Thanh Hóa) chia sẻ: “Trước đây đi biển tự do hơn, ít ràng buộc. Nay quy định về chống IUU chặt chẽ hơn nhưng cũng giúp chúng tôi quản lý sản lượng, biết rõ vùng đánh bắt. Quan trọng nhất là nhờ tuân thủ quy định, sản phẩm của mình mới được xuất khẩu, tàu mới có thể vươn khơi bền vững. Tôi và bà con đều cố gắng thực hiện đúng, vì tương lai của nghề biển”.
Những nỗ lực đó đang cho thấy kết quả tích cực. Theo báo cáo mới nhất, trong tuần từ 28/10 đến 4/11/2025, không có trường hợp tàu cá Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài bị xử phạt.
Việc gỡ bỏ thẻ vàng của EC không chỉ mang lại lợi ích kinh tế trước mắt mà còn thể hiện sự trưởng thành của ngành thủy sản Việt Nam, một ngành đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng minh bạch, bền vững và có trách nhiệm.
Hành trình này vẫn đang tiếp tục nhưng với những kết quả đạt được, Việt Nam đang tiến những bước vững chắc để khẳng định uy tín trên thị trường toàn cầu, như một quốc gia ven biển năng động, tôn trọng luật pháp quốc tế và kiên định con đường phát triển xanh, bền vững./.
- Nội dung: Thông Thiện
- Ảnh: VNP, TTXVN