Từ Thuận An đến cửa Tư Hiền - 50 năm nối dài những bờ vui
Trong chiến dịch giải phóng Huế vào những ngày cuối tháng 3 năm 1975, cửa biển Thuận An và cửa biển Tư Hiền là nơi chứng kiến cuộc tháo chạy hỗn loạn của quân đội ngụy. Chính tại nơi đây, quân và dân ta đã anh dũng, mưu trí chặn đứng cuộc tháo chạy ra phía biển của quân địch, đánh đòn quyết định để giải phóng Huế. Sau 50 năm, từ cửa biển Thuận An đến cửa biển Tư Hiền giờ đã nối liền một dải, không còn cách trở đò giang như trước và đời sống, xã hội cũng đã có sự đổi thay to lớn nhờ vào chủ trương phát triển vùng đầm phá và ven biển của thành phố Huế.
Cuộc tiến công và nổi dậy của quân và dân ta trên chiến trường Trị Thiên Huế vào những ngày cuối tháng 3/1975 là đòn đánh phủ đầu phối hợp với mặt trận Tây Nguyên đẩy quân địch vào thế bị động lúng túng, góp phần to lớn vào việc giải phóng Đà Nẵng vào ngày 29/3/1975 và tiến tới chiến thắng lịch sử giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước vào trưa ngày 30/4/1975.
Trước diễn biến toàn bộ quân ngụy ở Tây Nguyên bắt đầu rút chạy tán loạn, Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương đã kịp thời chỉ đạo Mặt trận Trị Thiên Huế chớp lấy thời cơ, nhanh chóng chuyển hướng tấn công, tiêu diệt toàn bộ quân địch không cho chúng rút chạy khỏi Trị Thiên Huế, giải phóng Huế và toàn bộ Trị Thiên.
Đêm 18 rạng ngày 19/3, lực lượng vũ trang của ta ở hướng Bắc bất ngờ đồng loạt tấn công giải phóng hoàn toàn tỉnh Quảng Trị. Địch hốt hoảng bỏ chạy vào tuyến phòng ngự phía Nam sông Mỹ Chánh. Ngày 20/3, Ngô Quang Trưởng - tư lệnh Quân đoàn I ngụy - vội vã bay ra Huế họp cùng đồng bọn cấp dưới bàn "kế hoạch tử thủ Huế". Tại Sài Gòn, Nguyễn Văn Thiệu cũng cam kết với binh lính sẽ bảo vệ Huế đến cùng.
Bất chấp "kế hoạch tử thủ Huế" và lời kêu gọi "giữ Huế bằng mọi giá" của đội ngũ tướng tá và chính quyền Sài Gòn, 5 giờ sáng ngày 21/3/1975, tiếng súng tiến công và nổi dậy giải phóng Thừa Thiên Huế của quân và dân ta đồng loạt khai hỏa. Từ ba hướng Bắc, Tây và Nam, các lực lượng vũ trang Quân khu Trị Thiên và Quân đoàn II đã liên tục tấn công đập tan các tuyến phòng thủ của địch trên tuyến giáp ranh, cùng lực lượng vũ trang địa phương cắt đứt hoàn toàn đường số 1, chặn đứng đường rút chạy của địch vào Đà Nẵng, hình thành thế chia cắt, bao vây gọng kìm ép sát Huế, đánh thiệt hại nặng sư đoàn 1 Bộ binh và lữ đoàn 147 thủy quân lục chiến ngụy, chính thức mở màn chiến dịch Huế - Đà Nẵng, 1 trong 3 chiến dịch quyết định thắng lợi của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 lịch sử.
Hàng nghìn xe địch di tản từ Huế vào Đà Nẵng bị chặn đứng phải quay trở lại trong hoảng loạn. Pháo binh tầm xa của Quân giải phóng dội bão lửa vào các mục tiêu ấp 5 Phú Bài, sở chỉ huy của sư đoàn I ngụy ở Mang Cá, ở La Sơn, Lương Điền, Mũi Né căn cứ Đống Đa và rót chính xác vào sân bay Phú Bài, sân bay Tây Lộc.
Ngày 24/3/1975, vòng vây của quân giải phóng từ ba cánh Bắc, Nam và Tây đã chia cắt hoàn toàn quân địch, không cho chúng co cụm vào thành phố. Đường bộ bị cắt đứt, đường không bị khống chế, toàn bộ quân địch ở Thừa Thiên Huế chỉ còn một lối thoát duy nhất là rút chạy về phía cửa biển Thuận An và Tư Hiền hòng mong có tàu vào cứu để rút chạy vào Đà Nẵng bằng đường biển. Trong khi đó từ cửa biển Thuận An về đến cửa biển Tư Hiền là một dải đất hẹp bằng phẳng dài chừng 40 cây số nằm kẹp giữa cồn cát và Biển Đông ở phía ngoài, còn bên trong là phá Tam Giang, đầm Thanh Lam, đầm Hà Trung, đầm Thủy Tú và đầm Cầu Hai mênh mông, bát ngát nên địch đồn về đây vô tình như lọt vào một cái bẫy giăng sẵn của quân ta.
Nắm được ý đồ tẩu thoát của địch, một cánh quân của bộ đội địa phương tỉnh cùng dân quân du kích huyện Phú Lộc đã chủ động tiến công ra chặn cửa Tư Hiền, bộ đội đặc công K5 nhanh chóng thả thủy lôi phong tỏa cửa biển ra vào, cùng với đó pháo binh của ta tập trung hỏa lực bắn chặn cửa biển Thuận An, cửa biển Tư Hiền ngăn không cho tàu địch vào ứng cứu và bắn cấp tập vào đội hình rút lui của địch. Các mũi tiến công của quân Giải phóng nhanh chóng truy kích lùa địch vào cái bẫy cửa Thuận An.
Ngày 25/3/1975, các cánh quân của ta từ nhiều hướng đã hợp vây tiến vào giải phóng thành phố Huế, tiêu diệt và làm tan rã toàn bộ quân địch. Cũng trong ngày 25/3, các mũi tiến công của ta ở cánh phía Nam, phía Tây đã tiến vào thành phố phối hợp với quần chúng nổi dậy giành quyền làm chủ, đồng thời phát triển tiến công truy kích địch về phía Thuận An - Tư Hiền.
Sáng ngày 26/3/1975, lá cờ cách mạng rộng 8m dài 12m được kéo lên đỉnh cột cờ Phu Văn Lâu tung bay trên bầu trời cố đô Huế, đánh dấu thời khắc lịch sử Thừa Thiên Huế hoàn toàn giải phóng.
Sau 50 năm kể từ ngày giải phóng Huế, vùng cửa biển Thuận An và Tư Hiền giờ đã khác xưa nhiều lắm. Những dấu vết về cuộc chiến năm xưa nay không còn nhiều, thay vào đó là hình ảnh đời sống, phố xá đông vui nhộn nhịp, nhiều công trình xây dựng mang tầm vóc quy mô, hiện đại mọc lên ở khắp nơi. Suốt một dải từ cửa biển Thuận An đến cửa biển Tư Hiền là con đường Quốc lộ 49B thênh thang; nối giữa các vùng đầm phá mênh mông là những cây cầu hiện đại sẵn sàng đánh thức cả một vùng đất giàu tiềm năng phát triển kinh tế và du lịch của Huế./.
- Bài & ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam