Tinh khôi phật và sen vẽ trên gốm Bát Tràng
Là một người thợ ở làng gốm Bát Tràng, Hà Nội, anh Phạm Minh Quang đã có 34 năm chuyên vẽ sen và phật trên gốm. Những tác phẩm sen trên lọ gốm, tượng phật và tranh gốm do anh thể hiện mang nét đẹp rất riêng biệt, vẻ đẹp của sự tinh khiết, thanh tao của sen hòa mình cùng sự thanh bình, giản dị của văn hóa truyền thống Việt Nam.
Nếu nói về kỷ lục vẽ phật và sen trên gốm thì anh Minh Quang là người vẽ rất nhiều và không thể kể hết tên các tác phẩm gốm mà anh đã chế tác. Với anh, con số không phải là tất cả mà sản phẩm được người tiêu dùng yêu thích mới là thước đo đáng giá. Sinh năm 1971 tại vùng đất cảng Hải Phòng, anh Phạm Minh Quang đã theo nghề vẽ trên gốm từ khi học xong cấp 3. Một trong những người thầy truyền nghề và tiếp lửa để anh theo đuổi niềm đam mê với gốm Việt Nam là nghệ nhân ưu tú Vũ Đức Thắng, người nổi danh với bộ sưu tập “Chiếc giày gốm Bát Tràng và cuộc dạo chơi cùng văn hóa Ý”, và rất nhiều các triển lãm nghệ thuật về gốm Bát Tràng độc đáo, có tiếng vang trong nước và quốc tế. Là một người cần cù, ham học hỏi anh Minh Quang đã vượt qua rất nhiều khó khăn thách thức của nghề để trụ vững và gây dựng xưởng gốm Minh Quang chuyên vẽ sen trên gốm và các sản phẩm mang chủ đề phật giáo. Anh cho biết, lí do chọn chủ đề phật giáo, sen trên gốm nhiều và đa dạng suốt cả hành trình làm nghề là vì anh yêu làng quê Việt Nam, yêu vẻ đẹp bình dị mà tinh khiết của hoa sen. Hoa sen gắn liền với đời sống với phật giáo và văn hóa của người Việt. Thể hiện phật giáo và hoa sen trên gốm vừa là đề tài truyền thống, nhưng cũng là một chủ đề luôn có nhiều ý tưởng sáng tạo mà bất cứ người thợ gốm nào cũng cần có kỹ năng, kỹ xảo mới làm ra được tác phẩm đẹp và có hồn.
Anh Minh Quang có thế mạnh về việc pha chế các dòng men. Anh đã nhiều năm chế tác các dòng men cổ của làng gốm Bát Tràng như: men rạn, men rêu, men ngọc, men hoàng thổ, men trắng ngà… Đây là những màu men truyền thống lâu đời của làng gốm, khi qua bàn tay của anh, nó có sự kế thừa và phát huy để thể hiện những nét tinh hoa của gốm Việt. Nhưng có lẽ dòng men mà tôi thấy ấn tượng nhất với gốm của anh là dòng men ngọc. Men ngọc nhạt, men ngọc lục bảo trong các tác phẩm của anh có chiều sâu, độ tinh tế và càng nhìn càng thấy như có một sức hút vô hình đối với những ai có dịp được chiêm ngưỡng tận mắt. Những chủ đề sen và phật giáo trên gốm do anh vẽ, khắc tay hay đắp nổi, các bức tượng đã được trưng bày trong Đại hội Phật Giáo Toàn Quốc và giới thiệu đến đông đảo du khách quốc tế.
Vẽ sen trên gốm gồm nhiều công đoạn nhưng khó nhất là bố cục phải hài hòa, đặc biệt là màu sắc cho hoa sen phải làm sao cho thật nhất, màu sắc gần gũi nhất với thiên nhiên. Những đường cong của cánh hoa sen, của lá sen được anh phác họa hay đắp nổi một cách rất tỉ mỉ. Mỗi một tác phẩm sen trên gốm của anh gửi gắm theo một thông điệp riêng. Có khi là sưen nở theo mùa mang tâm trạng hân hoan chào mùa hè sang, khi lại là nụ sen hồng e ấp chờ nắng lên như người con gái đôi mươi, khi lại là cánh sen hồng sắp khép lại sau một ngày dài tỏa ngát hương trong đầm. Cứ như thế, ngày qua ngày, người thợ gốm ấy thỏa sức thể hiện mà không sợ bị lặp lại chủ đề nào. Những tác phẩm gốm vuốt tay của anh có thể nói là gốm độc bản, một phiên bản duy nhất mà nếu làm lại cùng chủ đề, cùng họa tiết, cùng dòng men cũng khó có thể làm được bản thứ hai y hệt.
Trung bình một ngày anh Minh Quang vẽ nhanh nhất cũng được 5 lọ gốm. Mỗi năm Xưởng gốm Minh Quang thường xuất khẩu đến các quốc gia như Mỹ, Ý, Anh khoảng 500 lọ gốm theo đơn đặt hàng. Hiện nay, anh Quang cũng đang đào tạo khoảng 5 thợ gốm chuyên vẽ sen và chủ đề phật giáo trên gốm. Anh mong muốn sản xuất nhiều dòng gốm sen, tranh gốm phật giáo gần gũi với đời sống người Việt.
Chị Hoàng Mai, Giám đốc sáng tạo của sen và gốm, một người đến với gốm Việt bằng niềm đam mê và khát vọng của tuổi trẻ, cũng là một cộng sự của xưởng gốm Minh Quang cho biết: Những bức tranh sen và tượng phật khắc họa trên gốm của anh Minh Quang có nét cá tính riêng, độc đáo, được nhiều khách hàng khó tính ưa chuộng, và được giới doanh nhân Việt khá tâm đắc. Với nghệ thuật tạo hình chuyên nghiệp, đột phá, và đa tài, anh Minh Quang đã và đang mang đến những tác phẩm gốm tràn đầy năng lượng, sự bình an và cái đẹp tinh hoa của đất Việt tới cộng đồng và bạn bè quốc tế.
Bài: Bích Vân, ảnh: Khánh Long/ Báo ảnh Việt Nam