Sa Pa - bản giao hưởng của thiên nhiên và văn hoá miền Tây Bắc
Nhiều du khách quốc tế thường ví Sa Pa (Lào Cai) như một bản giao hưởng quyến rũ về thiên nhiên và văn hoá vùng cao Tây Bắc. Bởi ở đó vừa có sự khoáng đạt, thơ mộng, hùng vĩ của thiên nhiên, lại vừa có cả những sắc màu rực rỡ về đời sống, văn hóa các dân tộc thiểu số như Mông, Dao đỏ, Tày, Giáy, Xá Phó.. tạo nên sức quyến rũ đặc biệt riêng có của thị xã du lịch nổi tiếng thế giới này.
Đến với Sa Pa, du khách sẽ được khám phá vẻ đẹp tuyệt mĩ của đỉnh Fansipan cao 3.143m, nơi được mệnh danh là “nóc nhà Đông Dương”, cách trung tâm thị xã Sa Pa chừng 9 cây số. Ở đó, có nhiều công trình đền, chùa được xây dựng hoành tráng trên đỉnh núi cao vời vợi giữa bốn bề mây bay, gió lộng.
Ở trên nóc nhà Đông Dương, du khách sẽ được trải nghiệm nhiều cung bậc cảm xúc kì lạ, lúc thì mây bay mang mác, lúc thì mù chắn cả lối đi, lúc thì gió lộng ầm ào. Đặc biệt, vào mỗi buổi sáng, dòng sông mây từ trên đỉnh núi trườn xuống thị xã Sa Pa, xuống thung lũng Mường Hoa và ùa vào các bản làng tạo nên một khung cảnh thiên nhiên Sa Pa vừa thơ mộng, vừa hùng vĩ.
Trên đỉnh thiêng Fansipan, mỗi ngày, mỗi mùa thiên nhiên lại khoác lên mình những vẻ quyến rũ khác nhau mà không một nơi nào trên dải đất hình chữ S này có được. Đó có thể là khoảnh khắc tuyết phủ trắng xóa quần thể tâm linh thâm nghiêm trên đỉnh non cao vào mùa đông, hoặc có thể là những buổi đêm với bầu trời lung linh huyền ảo của muôn vàn vì tinh tú, hay những buổi chiều ánh hoàng hôn nhuộm vàng biển mây bồng bềnh.
Thung lũng Mường Hoa thuộc địa phận xã Hầu Thào, cách thị xã Sa Pa chừng 8 cây số. Nơi đây thu hút đông đảo du khách bởi hệ thống ruộng bậc thang kì vĩ hoà vào thiên nhiên nên thơ, trữ tình. Giữa sương giăng bàng bạc của đất trời, thung lũng hiện lên như một nét chấm phá độc đáo mà mỗi mùa đến đây, tâm hồn du khách lại bị lay động theo một cách khác nhau.
Mùa xuân là mùa Mường Hoa khoác lên mình sắc màu tinh khôi của hoa đào, hoa mận. Mùa thu thung lũng bừng sáng một màu lúa chín vàng rực trên những thửa ruộng bậc thang đẹp nhất thế giới. Mùa đông du khách kéo về đây “săn tuyết”, cảnh tượng lãng mạn và lạ lẫm tưởng như chỉ có ở “trời Tây”.
Nằm gần dưới chân đỉnh Fansipan và cạnh thung lũng Mường Hoa, thị xã Sa Pa hiện lên với nét cổ kính pha lẫn hiện đại. Sa Pa có một chặng đường 121 năm hình thành và phát triển. Dấu ấn trên chặng đường ấy được lưu giữ bằng những di tích lịch sử và trở thành điểm nhấn của Sa Pa, thu hút rất đông du khách như Nhà thờ đá Sa Pa, Tu viện Tả Phìn và các dãy nhà Pháp cổ còn sót lại.
Nằm ngay trung tâm thị xã, Nhà thờ đá Sa Pa được người Pháp xây dựng từ năm 1926 và hoàn thành vào năm 1935. Nhà thờ có thế dựa lưng vào dãy núi Hàm Rồng và là điểm sinh hoạt tôn giáo chính của các giáo dân ở Sa Pa, được ví như “trái tim của thị trấn trong mây”.
Ngày nay, du khách đến với Sa Pa sẽ ngỡ ngàng bởi nhiều nhà hàng, khách sạn lớn mới xây dựng nhưng có nét kiến trúc Pháp ở thế kỉ trước. Tiêu biểu là Hotel de la Coupole MGallery by Sofitel của Sungroup, kế đó là khách sạn PistaChio Sa Pa. Các kiến trúc cũ và mới cùng với khung cảnh thiên nhiên thơ mộng hoà quyện vào nhau tạo nên một thị xã Sa Pa nổi tiếng trong mây, một “nàng thơ” tuyệt đẹp luôn tươi mới, hấp dẫn trong mắt du khách.
Sa Pa là mảnh đất sinh sống lâu đời của người Kinh và các dân tộc thiểu số anh em như Mông, Dao đỏ, Tày, Giáy, Xá Phó… Mỗi dân tộc ở Sa Pa có những phong tục, tập quán và nét văn hóa riêng biệt nên luôn lạ lẫm và hấp dẫn trong mắt du khách.
Ở Sa Pa, dân tộc Mông chiếm số lượng người lớn nhất, tới 50% dân số. Địa điểm du lịch vô cùng nổi tiếng của Sa Pa hiện nay là bản Cát Cát, là nơi sinh sống chủ yếu của người Mông. Đây là ngôi làng có lịch sử lâu đời, nay vẫn còn lưu giữ những nghề thủ công truyền thống như: trồng bông dệt vải và chế tác trang sức truyền thống. Đến đây du khách sẽ được tìm hiểu và quan sát về cuộc sống sinh hoạt của người Mông, tận mắt trông thấy cách họ tạo ra những bộ trang phục truyền thống và thưởng thức những món ăn đặc sản của Tây Bắc như thắng cố, rượu ngô, đậu xị…
Lễ hội của các dân tộc ở Sa Pa rất đặc sắc, còn in đậm nhiều yếu tố tín ngưỡng cổ. Lễ hội thường diễn ra trong những tháng đầu xuân và chủ yếu trong phạm vi một bản. Tuy nhiên ở Mường Hoa, một số lễ hội có phạm vi mở rộng cả một vùng, một mường xưa.
Người Mông có lễ hội Nào Sồng (ăn thề đầu năm) được tổ chức vào ngày Thìn tháng Giêng tại khu rừng cấm của cả bản. Hay như lễ hội Nhặn Sồng của người Dao tổ chức vào tháng Giêng với tổng hợp các loại hình nghệ thuật dân gian như: nghệ thuật múa nhảy đan xen với nghệ thuật âm nhạc (các bài thiên binh, hành quân, trừ tà…), nghệ thuật ngôn từ kể về sự tích của dòng họ Bàn, Triệu, Đặng… kể về công lao tổ tiên, về sự tích một số thần thánh trong giới thần linh của người Dao.
Trong số lễ hội của các dân tộc ở Sa Pa, lễ hội Gioóng Boọc của người Giáy có quy mô lớn, thu hút hàng nghìn người Giáy, Mông, Dao ở thung lũng Mường Hoa tham gia. Người Xá Phó ở Nậm Sang lại tố chức lễ hội quét làng vào ngày 2/2 âm lịch với nhiều nghi thức nhằm trừ tà, cầu an. Hiện nay, quy mô lễ hội truyền thống của các dân tộc càng được mở rộng để thu hút được nhiều khách du lịch.
Những câu chuyện thú vị về đời sống văn hóa của đồng bào các dân tộc ở Sa Pa dường như kể mãi vẫn không hết, bởi ở đó những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể vẫn còn nhiều và được người dân gìn giữ lưu truyền bền vững. Tất cả vẫn đang chờ du khách đến khám phá, bởi mỗi ngày, mỗi mùa Sa Pa lại là một “bản giao hưởng” mới với nhiều thanh âm và cung bậc quyến rũ khác nhau.
- Bài: Thông Thiện
- Ảnh: Nguyễn Thắng, Hoàng Hà, Phạm Bằng, Bá Ngọc
- Kỹ thuật, đồ họa: Trang Nhung