Nhóm sinh viên Người Mỹ gốc Hmong kết nối "mạch sống người Hmong" với cộng đồng
Là thế hệ những người Mỹ trẻ gốc Hmong (Việt Nam), 4 sinh viên Leanne Lo, Sunshine Thao, Edward Xiong và Jules Xiong của Đại học Winconsin (Hoa Kỳ) đã trở về Việt Nam thực tập, triển khai dự án “Kết nối mạch sống người Hmong, Trái đất và Tâm hồn”. Trải nghiệm thực tế cùng các cộng đồng Hmong trong ba dự án của Craft Link tại các xã: Pà Cò (Mai Châu, Hòa Bình), Huồi Tụ (Kỳ Sơn, Nghệ An) và Lùng Tám (Quản Bạ, Hà Giang) đã giúp các em sáng tạo bộ sưu tập thời trang - nơi truyền thống và hiện đại cùng hòa quyện góp phần tôn vinh vẻ đẹp thủ công Việt Nam qua góc nhìn mới mẻ.
Trong thời gian làm việc tại địa phương, nhóm sinh viên nghiên cứu, tìm hiểu, thu thập thông tin và trực tiếp trải nghiệm các kỹ thuật thủ công truyền thống của người Hmong như vẽ sáp ong, nhuộm chàm, thêu tay và giao lưu cùng các nghệ nhân bản địa. Những thông tin và cảm hứng đến với các em là chất liệu sáng tạo cho một bộ sưu tập thời trang và phụ kiện mang tinh thần đương đại, trẻ trung và quốc tế.
Dù đến thăm cộng đồng Hmong ở đâu, các em cũng đều được chào đón như người thân trong gia đình bằng vòng tay rộng mở, bà con dân tộc Hmong đã dạy sinh viên cách dệt vải làm ra trang phục truyền thống và sống “như một người Hmong” giữa núi rừng.
Sinh viên Sunshine Thao cho biết: "Em không chỉ được sống giữa bản làng, thiên nhiên mà em còn hiểu được cuộc sống của người dân tộc quê mình. Nơi bố mẹ, ông bà em đã từng lớn lên ở đây".
cội nguồn của mình là người Hmong, Việt Nam.
Nhóm đã quyết định lấy hình ảnh bướm, hoa và họa tiết xoắn ốc - những biểu tượng quen thuộc trong văn hóa Hmong để thực hiện bộ sưu tập thời trang. Từ đó là một hành trình thị giác kể lại câu chuyện về ký ức, bản sắc và sự gắn kết của cộng đồng người Hmong tại Hoa Kỳ.
Edaward Xiong chia sẻ rằng: "Khi ở Mỹ, em được nghe bà và cha kể chuyện về cuộc sống ở làng, nghề dệt vải lanh, vải batik và vải chàm cũng như tầm quan trọng của Sông Hồng đối với văn hóa Hmong. Em hay dựa vào trí tưởng tượng để hiểu câu chuyện này nhưng nay về thực tế trải nghiệm, em như trở về nhà, thoải mái tìm hiểu văn hóa Hmong, em được nhắc nhở về con người, được kết nối với ngôi nhà mà mình đã từng lạc lối".
Bộ sưu tập có tên "Kết nối mạch sống giữa người Hmong, Trái đất và Tâm hồn", thể hiện sự hiểu biết của các em sinh viên về ý nghĩa của việc mình là người Hmong theo quan điểm của người Mỹ gốc Hmong. Nhóm sinh viên lan tỏa về cội nguồn truyền thống của dân tộc nơi ông bà, bố mẹ mình đã từng sinh ra và lớn lên.
tại xã Huồi Tụ (Kỳ Sơn, Nghệ An).
Trong các mẫu thiết kế trưng bày, các em chú trọng nhiều đến các họa tiết dân gian. Hình ảnh nhất cảm xúc nhất là con bướm và bông hoa trên từng trang phục. Các em đã vẽ những con bướm - côn trùng của núi rừng trên trang phục để thể hiện mang sự sống trở lại trái đất. Từ đó kết nối thiên nhiên của quê hương theo cách tương tự những chú bướm trong văn hóa dân gian Hmong đến thăm người thân của họ.
JulesXiong cho biết: "Bướm và hoa có mối quan hệ cộng sinh phụ thuộc vào nhau để sinh tồn. Ý tưởng về sự phụ thuộc này có liên quan chặt chẽ đến bộ sưu tập của chúng tôi khi chúng tôi học cách hiểu tầm quan trọng của sự cân bằng trong việc bảo tồn lịch sử và đón nhận sư thay đổi. Lịch sử Hmong của chúng tôi định nghĩa chúng tôi là ai, giống như những chú bướm trong văn hóa dân gian nhưng bản sắc Hmong của chúng tôi luôn phát triển như những bông hoa khi chúng tôi tiếp tục di sản của mình tại Hoa Kỳ".
Trên các trang phục của nhóm còn có họa tiết phổ biến là hình xoắn ốc, được gọi là thiết kế hình con ốc sên. Hình ảnh này nhắc nhở về cội nguồn truyền thống như một biểu tượng của gia đình mà nhóm sinh viên tìm thấy ở nước ngoài.
thêu tay từ chính những nghệ nhân bản địa. Ảnh: Tư liệu
Bà Trần Tuyết Lan, Giám đốc Tổ chức Craft Link, cho biết, các sinh viên này đều là thế hệ thứ 3 của các gia đình dân tộc Hmong hiện đang định cư tại Hoa Kỳ. Dự án này thể hiện giao lưu văn hóa của Craft Link với quốc tế trong việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về nghề thủ công truyền thống, lan tỏa giá trị văn hóa và kết nối cộng đồng nghệ nhân với giới thiết kế trẻ toàn cầu. Những sản phẩm thời trang mà các bạn sáng tạo được trưng bày tại đây dành tặng cho công chúng đã thu hút rất đông khách tham quan trong thời gian vừa qua. Những câu chuyện đời thường, những kỹ thuật lưu truyền qua nhiều thế hệ, và đặc biệt là sự kiên trì, khéo léo của các nghệ nhân, đã để lại nhiều cảm xúc mạnh mẽ cho các thành viên trong đoàn. Leanne Le cho biết: "Em đang học năm 3 chuyên ngành Thời trang. Chuyến đi cho em yêu văn hóa quê mình, Em có cơ hội tìm lại một phần bản sắc văn hóa cội nguồn của cá nhân mình thông qua chính chất liệu, màu sắc và hơi thở của miền cao nguyên đá".
giữa con người và thiên nhiên trong văn hóa Hmong.
Kết nối "mạch sống người Hmong" với cộng đồng là chuyến đi “Trở về cội nguồn”, một bài học sống động về sự bền bỉ, tính cộng đồng và mối liên kết sâu sắc giữa con người với thiên nhiên trong đời sống người Hmong. Qua đó, các sinh viên dù có đi bất cứ nơi đâu vẫn mang trong mình tình yêu và niềm tự hào về bản sắc mình là người Hmong, Việt Nam.
Bài: Vân Trần Ảnh: Thanh Giang/Báo ảnh Việt Nam và Tư liệu