Nhà ngoại giao Tôn Nữ Thị Ninh: “Vị thế Việt Nam ngày càng được nâng cao trên trường quốc tế”
Sau 80 năm lập nước (1945 - 2025), Việt Nam từ một đất nước bị bao phủ bởi khói lửa chiến tranh đã vươn lên thành đối tác đáng tin cậy, thành viên có trách nhiệm toàn cầu và khu vực. Cuộc trò chuyện của phóng viên Báo ảnh Việt Nam với nhà ngoại giao Tôn Nữ Thị Ninh hé mở góc nhìn sâu sắc về vị thế và tương lai Việt Nam trên trường quốc tế...
- Phóng viên: Nhìn lại chặng đường 80 năm kể từ ngày lập nước (1945 - 2025), đâu là những thời khắc khiến bà xúc động hoặc tự hào với tư cách là một người con đất Việt?
+ Bà Tôn Nữ Thị Ninh: Trong hành trình phát triển của dân tộc, có nhiều cột mốc lịch sử để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng mỗi người Việt Nam. Với tôi, thời khắc thiêng liêng và xúc động nhất chính là khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập ngày 2/9/1945 tại Quảng trường Ba Đình - sự kiện khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đánh dấu bước chuyển mình của dân tộc sang một kỷ nguyên mới: độc lập, tự do và tự chủ.
Một dấu mốc khác mang tính lịch sử là Chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954, một chiến thắng chấn động địa cầu, kết thúc ách thống trị thực dân tại Đông Dương, góp phần cổ vũ mạnh mẽ các phong trào giải phóng dân tộc trên toàn thế giới.
Trong lĩnh vực đối ngoại, những sự kiện như việc Việt Nam gia nhập Liên Hợp Quốc (1977), bình thường hóa quan hệ với Hoa Kỳ (1995), gia nhập ASEAN (1995) và WTO (2007) là những bước ngoặt lịch sử. Chúng không chỉ thể hiện sự hội nhập ngày càng sâu rộng mà còn khẳng định tư duy đối ngoại độc lập, chủ động, đa phương và đa dạng hóa quan hệ quốc tế của Việt Nam.
Riêng cá nhân tôi, một kỷ niệm khó quên là Hội nghị cấp cao Pháp ngữ lần thứ 7 tổ chức tại Hà Nội năm 1997, nơi tôi đảm nhiệm vai trò Tổng thư ký. Đây là dấu mốc cho thấy Việt Nam chủ động mở rộng cánh cửa với thế giới, đặc biệt trong không gian đa phương.
- Phóng viên: Bà đánh giá thế nào về chính sách đối ngoại của Việt Nam trong thời gian qua?
+ Bà Tôn Nữ Thị Ninh: Tôi rất ấn tượng với cách nói hình tượng “Cây tre Việt Nam” mà cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã dùng để mô tả đường lối đối ngoại của đất nước - mềm dẻo mà kiên cường, linh hoạt nhưng vẫn giữ vững bản lĩnh và nguyên tắc.
Chính sách đối ngoại của Việt Nam được xây dựng trên nền tảng độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển, với phương châm đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ quốc tế. Chính sách “bốn không” trong quốc phòng thể hiện rõ lập trường nhất quán của Việt Nam về việc không liên minh quân sự, không liên kết với nước này để chống nước khác, không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự trên lãnh thổ, và không sử dụng vũ lực hay đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế.
Việc Việt Nam tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc từ năm 2014 là minh chứng cụ thể cho tinh thần trách nhiệm và cam kết đóng góp vào hòa bình và ổn định khu vực cũng như toàn cầu. Đặc biệt, sự tham gia của lực lượng nữ quân y trong các phái bộ là hình ảnh rất đẹp, thể hiện vai trò tích cực của phụ nữ Việt Nam trong các hoạt động quốc tế.
- Phóng viên: Trong những năm bà công tác trong ngành ngoại giao, Việt Nam đã vượt qua những khó khăn gì để khẳng định vị thế trên trường quốc tế?
+ Bà Tôn Nữ Thị Ninh: Thập niên 1990 là giai đoạn nhiều thử thách. Trước năm 1995, Việt Nam còn chịu nhiều định kiến và nghi ngại từ các nước trong khu vực và quốc tế. Tuy nhiên, việc bình thường hóa quan hệ với Trung Quốc (1991), sau đó là với Hoa Kỳ (1995) đã tạo nên những bước ngoặt lịch sử, mở ra không gian mới cho ngoại giao Việt Nam.
Việc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới năm 2007 tiếp tục khẳng định cam kết hội nhập sâu rộng của Việt Nam. Những thành tựu về kinh tế, thương mại và đầu tư không chỉ mang lại lợi ích vật chất mà còn giúp nâng cao hình ảnh và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.
* Bà Tôn Nữ Thị Ninh đã có 40 năm hoạt động trong lĩnh vực ngoại giao, đối ngoại.
- Giai đoạn 2000 - 2003, bà từng đảm nhiệm vị trí Đại sứ Việt Nam tại Bỉ và Luxembourg và bên cạnh EU, nơi bà khởi xướng nhiều hoạt động ngoại giao văn hóa.
- Từ năm 2003 đến 2007, trên cương vị Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội, bà tham gia các vấn đề về nhân quyền cũng như về hậu quả chất độc da cam và thúc đẩy tiến trình bình thường hóa quan hệ với cộng đồng người Việt ở nước ngoài.
- Bà được trao tặng nhiều huân chương trong và ngoài nước, bao gồm: Huân chương Lao động hạng Nhất của Chính phủ Việt Nam (2008), Huân chương Bắc Đẩu Bội tinh của Chính phủ Pháp (1998 và 2013, bậc Chỉ huy) và Huân chương Leopold II của Chính phủ Bỉ (2003).
- Bà hiện là Chủ tịch Quỹ Hòa bình và Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh (HPDF) với mục đích huy động sự tham gia, đóng góp của cộng đồng và các đối tác trong và ngoài nước để phục vụ sự nghiệp hòa bình, ổn định và phát triển của Thành phố Hồ Chí Minh và đất nước.
- Phóng viên: Theo bà, Việt Nam hiện đang được nhìn nhận như thế nào trong mắt bạn bè quốc tế?
+ Bà Tôn Nữ Thị Ninh: Việt Nam hiện được đánh giá là một quốc gia ổn định chính trị, năng động trong phát triển kinh tế và tích cực trong quan hệ đối ngoại. Hình ảnh Việt Nam không còn gắn liền với chiến tranh mà là một “ngôi sao đang lên” trong khu vực Châu Á.
Việt Nam đang tạo dựng vị thế như một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, một điểm đến hấp dẫn về đầu tư, một đối tác đối thoại có trách nhiệm và đáng tin cậy. Sự mến khách, cởi mở và cầu thị của người Việt cũng là yếu tố làm nên thiện cảm và sự tin tưởng từ bạn bè quốc tế.
- Phóng viên: Với tình hình thế giới đang biến động, Việt Nam cần điều chỉnh gì trong chính sách đối ngoại để duy trì hòa bình và phát triển bền vững?
+ Bà Tôn Nữ Thị Ninh: Thế giới đang chứng kiến nhiều thay đổi sâu rộng và phức tạp, đòi hỏi chúng ta phải tiếp tục linh hoạt nhưng kiên định. Việt Nam cần kiên trì đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, tiếp tục chủ động và tích cực tham gia các cơ chế đa phương và khu vực để phát huy vai trò và tiếng nói trong các vấn đề toàn cầu.
Tôi cho rằng việc tham gia ASEAN từ năm 1995 là một bước đi chiến lược, tạo một thế vững chãi và chủ động hơn, mở ra không gian hợp tác sâu rộng trên nhiều lĩnh vực. Trong tương lai, chúng ta cần tiếp tục khẳng định vai trò chủ động kiến tạo trong khu vực và góp phần củng cố và phát huy các thể chế toàn cầu vì hòa bình và phát triển bền vững.
- Phóng viên: Bà nhận định như thế nào về vai trò của Việt Nam trong các tổ chức quốc tế?
+ Bà Tôn Nữ Thị Ninh: Việt Nam đã chứng minh năng lực và trách nhiệm thông qua việc tham gia các tổ chức quốc tế quan trọng. Hai lần đảm nhiệm vai trò Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc cho thấy sự tín nhiệm quốc tế dành cho Việt Nam.
Tôi kỳ vọng trong tương lai, Việt Nam sẽ có nhiều hơn các đại diện trong các cơ quan chuyên môn của Liên Hợp Quốc, UNESCO, hoặc các tổ chức quốc tế khác. Đây là cơ hội để Việt Nam không chỉ đóng góp về mặt chính sách mà còn thể hiện năng lực của nguồn nhân lực, bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam trong không gian toàn cầu.
- Phóng viên: Nhìn về tương lai 20 năm tới, hướng đến dấu mốc 100 năm lập nước (năm 2045), bà kỳ vọng điều gì cho đất nước?
+ Bà Tôn Nữ Thị Ninh: Tôi kỳ vọng Việt Nam sẽ trở thành một quốc gia phát triển, có thu nhập cao như nhiều dự báo quốc tế đã nêu. Về mặt đối ngoại, tôi mong muốn chúng ta tiếp tục duy trì được bản sắc riêng biệt trong chính sách ngoại giao, vừa kiên định về nguyên tắc và chủ trương, vừa mềm mỏng, linh hoạt trong triển khai.
Đặc biệt, tôi kỳ vọng thế hệ trẻ sẽ đóng vai trò tiên phong trong ngoại giao thế kỷ 21 - năng động, chuyên nghiệp và hội nhập toàn diện, đưa Việt Nam trở thành một hình mẫu tích cực trong hợp tác quốc tế vì hòa bình và phát triển bền vững.
- Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn bà!
Thực hiện: Sơn Nghĩa, Lê Minh - Ảnh: Lê Minh/Báo ảnh Việt Nam, Tư liệu nhân vật cung cấp