Lô Lô Chải và Quỳnh Sơn - Làng Du lịch tốt nhất Thế giới 2025
Ngày 17/10/2025, tại Hồ Châu (Trung Quốc), Tổ chức Du lịch Liên Hợp Quốc (UN Tourism) đã vinh danh hai ngôi làng của Việt Nam là Lô Lô Chải (Tuyên Quang) và Quỳnh Sơn (Lạng Sơn) là Làng Du lịch tốt nhất Thế giới 2025. Danh hiệu này không chỉ là niềm tự hào của địa phương mà còn là sự công nhận của quốc tế đối với nỗ lực bảo tồn văn hóa bản địa và phát triển du lịch bền vững của Việt Nam. Hai ngôi làng này, dù cách nhau về địa lý nhưng đều có những điểmchung là bảo tồn nguyên vẹn kiến trúc, phong tục và sinh kế truyền thống, biến nơi đâythành những "viên ngọc bích" thu hút du khách toàn cầu.
Nép mình dưới bóng cột cờ Lũng Cú, điểm địa đầu thiêng liêng của Tổ quốc, Làng văn hóa du lịch thôn Lô Lô Chải thuộc xã Lũng Cú, tỉnh Tuyên Quang (trước là xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang) hiện lên như một bức tranh cổ tích giữa đại ngàn đá. Nơi đây, thiên nhiên hùng vĩ và văn hóa dân tộc Lô Lô hòa quyện tạo nên một không gian sống động và đầy mê hoặc. Với hơn 120 hộ dân, chủ yếu là người Lô Lô sinh sống qua nhiều thế hệ, Lô Lô Chải đã trở thành biểu tượng của sự kiên cường, gìn giữ bản sắc trong một môi trường sống khắc nghiệt nhưng cũng đầy thơ mộng.
Ảnh: Thông Thiện/Báo ảnh Việt Nam
Đặc trưng nổi bật nhất của Lô Lô Chải chính là những ngôi nhà trình tường độc đáo, được xây dựng bằng kỹ thuật thủ công tinh xảo. Với những bức tường dày bằng đất sét pha trộn đất thịt, những ngôi nhà này không chỉ chống chọi với cái lạnh giá buốt của mùa đông, sự oi ả của mùa hè mà còn mang vẻ đẹp trầm mặc, cổ kính. Mái nhà được lợp bằng ngói âm dương truyền thống, tạo nên những đường cong mềm mại, uyển chuyển trên nền kiến trúc vững chãi. Những bờ rào đá được xếp đặt khéo léo xung quanh nhà, tạo nên một tổng thể hài hòa với cảnh quan núi đá.
Trong cuộc trò chuyện với chúng tôi, ông Sình Dỉ Gai, trưởng thôn Lô Lô Chải nói đầy tự hào: “Ngôi nhà trình tường này không chỉ là nơi trú ngụ, mà là cả ký ức của bao thế hệ. Cha ông tôi đã dồn bao công sức để xây nên nó. Giờ đây, khi làm du lịch, chúng tôi cố gắng giữ nguyên vẹn cái gốc đó. Khách đến đây, họ không chỉ muốn ngắm cảnh đẹp mà còn muốn cảm nhận cái hồn, cái tình của ngôi nhà, của bản làng mình”.
Bên cạnh kiến trúc, văn hóa phi vật thể của người Lô Lô tại đây cũng vô cùng phong phú. Nghề thêu thổ cẩm vẫn được gìn giữ và phát huy. Những họa tiết trên thổ cẩm không chỉ là hoa văn trang trí mà còn chứa đựng những câu chuyện, tín ngưỡng và ước vọng của con người. Mỗi tấm vải thổ cẩm là một tác phẩm nghệ thuật tinh xảo, thể hiện sự tỉ mỉ, khéo léo và gu thẩm mỹ độc đáo của người Lô Lô.
Các lễ hội truyền thống như lễ rửa làng, lễ cúng tổ tiên, lễ hội cầu mưa,lễ hội nhảy cây... vẫn được duy trì thường xuyên, mang đậm ý nghĩa tâm linh và cộng đồng. Những dịp này, cả bản làng cùng nhau thực hiện các nghi thức cổ xưa, cùng nhau ca hát, nhảy múa, tạo nên không khí náo nhiệt, đậm đà bản sắc. Âm thanh của tiếng trống đồng, tiếng khèn Lô Lô vang vọng khắp không gian núi rừng, quyện với những điệu múa dân gian, tạo nên một bản giao hưởng văn hóa độc đáo, lay động lòng người.
Dìu Thị Hương, một phụ nữ Lô Lô trẻ tuổi, hiện đang kinh doanh homestay và dịch vụ trải nghiệm văn hóa, chia sẻ với nụ cười rạng rỡ: “Trước đây, cuộc sống của chúng tôi khá khó khăn. Nhưng từ khi có du lịch, bản làng mình thay đổi hẳn. Những ngôi nhà cũ được chúng tôi cải tạo thành homestay sạch sẽ, tiện nghi nhưng vẫn giữ được nét cổ kính. Chúng tôi hướng dẫn khách cách làm bánh, cách thêu, cách múa. Quan trọng nhất, du lịch giúp chúng tôi có thu nhập, và quan trọng hơn nữa nó khiến chúng tôi ý thức được giá trị văn hóa của dân tộc mình để giữ gìn cho các con cháu”.
Du lịch cộng đồng tại Lô Lô Chải và Quỳnh Sơn đặt người dân làm trung tâm. Họ trực tiếp tham gia vào các hoạt động du lịch, từ cung cấp dịch vụ lưu trú, ẩm thực đến trải nghiệm văn hóa. Điều này đảm bảo rằng lợi ích kinh tế từ du lịch được phân phối công bằng, tạo động lực để người dân tích cực tham gia vào công tác bảo tồn văn hóa.
Rời Lô Lô Chải, hành trình đưa chúng tôi đến làng du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn, thuộc xã Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn (trước là xã Bắc Sơn, huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn).
vào mùa lúa chín. Ảnh: Dương Doãn Tuấn
Nằm trong Khu di tích Quốc gia đặc biệt Khởi nghĩa Bắc Sơn và vùng lõi Công viên Địa chất toàn cầu Lạng Sơn, làng Quỳnh Sơn mang vẻ đẹp yên bình, thơ mộng với những cánh đồng lúa xanh mướt, những dãy núi đá vôi hùng vĩ và trên hết là nền văn hóa Tày đậm đà bản sắc.
Điều đầu tiên khiến du khách ấn tượng khi đến Quỳnh Sơn chính là hình ảnh những ngôi nhà sàn gỗ truyền thống của người Tày. Với kiến trúc độc đáo, nhà sàn thường có hai tầng, tầng dưới để nông cụ, còn tầng trên là nơi ở. Những ngôi nhà sàn được làm hoàn toàn bằng gỗ, với mái ngói âm dương hoặc mái cọ, tạo nên vẻ đẹp ấm cúng, hài hòa với cảnh quan núi rừng. Hầu hết các nhà sàn đều có hướng nhìn ra thung lũng, đón gió mát và ánh nắng tự nhiên.
Ông Dương Công Lương, người dân tộc Tày đã gắn bó cả đời với ngôi nhà sàn cổ của mình, chia sẻ: “Nhà sàn là cái tình, cái nghĩa của người Tày. Tầng dưới rộng rãi để cả nhà cùng nhau làm việc, ăn uống. Tầng trên là nơi nghỉ ngơi, là không gian riêng tư. Cái mùi gỗ, mùi khói bếp quyện vào nhau, nó là mùi của quê hương, của gia đình. Chúng tôi không muốn thay đổi nó, chỉ muốn giữ gìn cho con cháu hiểu về cội nguồn”.
Ảnh: Thông Thiện/ Báo ảnh Việt Nam
Văn hóa Tày ở Quỳnh Sơn không chỉ hiện diện qua kiến trúc mà còn sống động trong các loại hình nghệ thuật và phong tục. Hát Then và đàn Tính đã được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Tiếng đàn Tính réo rắt, du dương, hòa quyện với giọng hát Then ngọt ngào, trầm bổng kể về tình yêu quê hương, đất nước, về cuộc sống lao động và những ước mơ giản dị của con người.
Những điệu múa múa sạp, các lễ hội như, lễ hội mùa xuân, lễ hội Lồng Tồng (lễ hội xuống đồng) vẫn được người dân Quỳnh Sơn gìn giữ và tổ chức thường niên. Những dịp này, cả cộng đồng cùng nhau hòa mình vào không khí vui tươi, rộn ràng, thể hiện sự đoàn kết và mong ước về một mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no.
Ảnh: Thông Thiện/ Báo ảnh Việt Nam
Lễ hội mùa vàng Bắc Sơn 2025. Ảnh: Thông Thiện/ Báo ảnh Việt Nam
Chị Dương Thị Dư, thành viên của hợp tác xã du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn, hào hứng kể về sự thay đổi của làng quê mình: “Quỳnh Sơn giờ đây đã khác xưa nhiều lắm. Khách du lịch đến đây không chỉ để ngắm cảnh mà còn để trải nghiệm cuộc sống của người Tày. Chúng tôi tổ chức cho khách trải nghiệm làm ruộng, giã gạo, nấu rượu ngô, làm bánh. Điều quan trọng nhất là chúng tôi hướng dẫn họ cách tôn trọng văn hóa bản địa, cách sống hòa mình với thiên nhiên. Danh hiệu làng du lịch tốt nhất thế giới này là động lực để chúng tôi tiếp tục cố gắng hơn nữa”.
Ảnh: Hoàng Hà/ Báo ảnh Việt Nam
Lô Lô Chải và Quỳnh Sơn, hai ngôi làng nhỏ bé nhưng mang trong mình những giá trị văn hóa, lịch sử và thiên nhiên vô giá đã xuất sắc vượt qua hàng trăm đối thủ nặng ký đến từ 65 quốc gia để vinh dự được công nhận là Làng Du lịch tốt nhất Thế giới 2025. Danh hiệu này không chỉ là sự khẳng định về vẻ đẹp độc đáo và tiềm năng du lịch của hai địa phương, mà còn là minh chứng sống động cho nỗ lực không ngừng nghỉ của cộng đồng dân tộc thiểu số Việt Nam trong việc bảo tồn các di sản văn hóa, phát triển du lịch bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống./.
Bài: Thông Thiện - Ảnh: Hoàng Hà, Thông Thiện, Việt Cường/Báo ảnh Việt Nam, Dương Doãn Tuấn và Tư liệu