Lễ tri ân nguồn sống của người Bahnar

Giữa đại ngàn Tây Nguyên, nơi suối trong chảy quanh chân núi, người Bahnar vẫn giữ gìn một lễ thiêng đã tồn tại qua nhiều thế hệ: Lễ cúng Giọt nước. Với họ, nước là nguồn sống, là hồn của làng bản. Người Bahnar tin rằng, mỗi dòng suối, mỗi mạch nước trong lành là món quà của thần Yang Ia - thần nước dành cho dân làng. Lễ cúng Giọt nước là dịp tạ ơn thần linh, cầu cho nguồn nước dồi dào, mùa màng bội thu, cuộc sống bình yên. Người Bahnar vẫn thường nói: “Có thể nhịn ăn, chịu lạnh nhưng thiếu nước thì không thể sống”, nghi lễ này là cách để nhắc nhau biết trân trọng thiên nhiên, giữ cho bến nước luôn trong.

Những ché rượu cần, gà, heo, cơm nếp được chuẩn bị chu đáo, thể hiện tấm lòng thành kính dâng lên thần linh.

 

Lễ thường được tổ chức hai lần mỗi năm, vào dịp tháng ba - tháng tư, khi mùa khô sắp qua để cầu mưa, và tháng mười - tháng mười một, khi mùa thu hoạch kết thúc để tạ ơn. Trước lễ, già làng họp dân tại nhà Rông, chọn ngày tốt và phân công công việc. Thanh niên vào rừng chặt tre, nứa dựng cây nêu, làm mái vòm trang trí quanh bến nước. Phụ nữ quét dọn đường làng, bến nước, nấu cơm nếp, chuẩn bị gà, heo, lá chuối làm lễ vật. Ai cũng góp một phần công sức - đó là nghi lễ chung của buôn làng, nơi mọi người cùng hướng về điều thiêng liêng.

Mọi người cùng thực hiện nghi thức cúng thiêng liêng - lễ cúng thần nước Yang Ia.

 

Sáng sớm ngày lễ, dân làng tập trung bên bến nước. Già làng mặc áo thổ cẩm, tay cầm ống tre, đứng trước nguồn nước. Trong tiếng chiêng trầm hùng, ông đọc lời khấn mời thần Yang Ia và tổ tiên về chứng lễ, cầu cho nước trong, người khỏe, rẫy tốt, làng yên. Lễ vật dâng lên gồm ghè rượu cần, cơm nếp, thịt gà, thịt heo - những món ăn quen thuộc nhưng chứa trọn tấm lòng. Sau khi khấn, già làng cùng mọi người hứng nước từ mạch suối, rửa tay, rửa mặt rồi vẩy nhẹ lên nhau. Hành động nhỏ ấy là biểu tượng của phúc lành và sự chia sẻ may mắn, như cách người Bahnar gửi gắm niềm tin vào sự trong lành và gắn kết.

Sau nghi lễ, tiếng chiêng vang lên rộn ràng, nam nữ nắm tay nhau múa xoang.

 

Phần lễ kết thúc, tiếng chiêng, tiếng trống lại vang lên rộn rã. Mọi người cùng nhau múa; váy áo thổ cẩm rực rỡ giữa ánh nắng. Rượu ghè chuyền tay, câu hát vọng giữa rừng. Không khí lễ hội ấm áp, vui tươi như xóa tan mệt nhọc của mùa rẫy. Lễ cúng Giọt nước là dịp cả buôn làng quây quần, thắt chặt tình thân, gửi gắm ước nguyện cho tương lai.

Những bộ váy áo thổ cẩm rực rỡ trong ánh nắng tạo nên khung cảnh lễ hội đậm sắc màu Tây Nguyên.

Người Bahnar trình diễn những bản nhạc rộn ràng trong ngày hội.

 

Lễ cúng Giọt nước chứa đựng triết lý sống giản dị mà sâu sắc của người Bahnar: con người sống được là nhờ nước, nhờ rừng, nên phải biết ơn và gìn giữ. Giữa nhịp sống hiện đại, nghi lễ ấy vẫn được duy trì như một bảo vật văn hóa, gắn kết cộng đồng và nhắc nhở con người tôn trọng, gìn giữ thiên nhiên.

Thực hiện: Việt Cường/Báo ảnh Việt Nam