Lễ nhảy lửa của người Dao đầu bằng
Cộng đồng người Dao đầu bằng ở xã Hồ Thầu (Tam Đường - Lai Châu) không chỉ có ý thức gìn giữ những nét văn hóa truyền thống độc đáo trong sinh hoạt đời thường mà còn bảo tồn được những lễ hội truyền thống đặc sắc của dân tộc mình. Trong đó, Lễ nhảy lửa và Lễ Tủ Cải (cấp sắc) là hai lễ hội nổi tiếng nhất của người Dao đầu bằng.
Trước kia, Lễ nhảy lửa của người Dao ở Hồ Thầu được tổ chức vào ngày 1 hoặc 15 tháng Giêng âm lịch. Đến nay, hoạt động này còn được tổ chức vào ngày cuối dịp lễ hội truyền thống và đã trở thành biểu tượng không thể tách rời của cộng đồng người Dao đầu bằng nơi đây.
Người đi hội thường thấy trầm trồ khi xem người Dao nhảy lửa, thể hiện sức mạnh, lòng dũng cảm và cảm nhận được tính hoang sơ, huyền bí của tập tục này. Theo phong tục người Dao, nhảy lửa là một nghi thức trong lễ cúng Bàn Vương (ông tổ của người Dao). Người Dao tổ chức Lễ nhảy lửa không phải để biểu diễn, đây là nghi thức chứa đựng giá trị tâm linh sâu sắc. Thực hiện Lễ nhảy lửa là để cầu thần linh phù hộ, bảo vệ gia đình, dòng tộc, bản làng, cầu thịnh vượng. Bên cạnh đó, nhảy lửa là để xua đuổi tà ma, bệnh tật, những đen đủi, cầu mong cuộc sống được ấm no hạnh phúc vào dịp năm mới.
Trước khi đốt lửa để nhảy, người tham gia nhảy lửa phải thực hiện các nghi thức cầu khấn, thắp hương, cúi đầu trước bàn thờ tổ tiên và lắng nghe, nhập tâm bài khấn của thần cúng trước khi hành lễ.
Khi ngọn lửa bắt đầu cháy hừng hực hắt ánh đỏ, nghi thức nhảy lửa của ngươi Dao đầu bằng bắt đầu. Không gian chợt tĩnh lặng khi một vài người đàn ông Dao chậm dãi tiến đến gần đám lửa đang rực cháy. Họ tập trung tinh thần với sự quyết tâm hiện rõ trên khuôn mặt. Bất chợt một trong số đó vung tay trần vào giữa đống tro hồng, tạo nên một quầng lửa sáng lớn đột ngột hướng lên trên. Không khí tĩnh lặng lập tức bị phá tan bởi những tiếng hò reo phấn khích của mọi người.
Cùng với đó đội hành lễ nhanh chóng quây tròn quanh đám lửa. Thời điểm này, bầu không khí trở nên sôi động với tiếng reo hò, tiếng bước nhảy và những điệu múa của đội hành lễ. Trong trang phục truyền thống, họ nhảy múa vòng tròn rồi thỉnh thoảng nhảy lao vào đám lửa, đạp châm trần trên tro hồng đỏ rực... Khung cảnh ấy khiến nhiều du khách cảm thấy kinh ngạc. Nhưng với người Dao thì khác, bởi họ biết các thành viên của đội nhảy lửa đều là người đàn ông Dao trưởng thành. Tất cả đã vượt qua Lễ cấp sắc với những nghi thức khó khăn tương tự, hơn hết họ dường như không cảm thấy đau đớn và thay vào đó là sự mạnh mẽ, sự kết nối và tinh thần cộng đồng khi cùng nhau thực hiện một trong những nghi thức linh thiên nhất của dân tộc mình.
Lễ nhảy lửa là nét văn hóa truyền thống độc đáo được người Dao đầu bằng ở Hồ Thầu tự hào truyền cho nhau từ thế hệ này sang thế hệ khác. Trải qua bao năm tháng, nghi lễ này không chỉ là biểu tượng của sự tôn trọng đối với thế giới tâm linh, mà còn là dịp để cộng đồng thể hiện tình đoàn kết, sức mạnh cộng đồng và sự kết nối với tự nhiên./.
Bài, ảnh: Việt Cường/Báo ảnh Việt Nam