Độc đáo tục nhuộm răng đen của phụ nữ dân tộc Lào
Theo quan điểm của người Lào (huyện Tam Đường, Lai Châu), tục nhuộm răng không chỉ mang lại vẻ đẹp, sự quyến rũ, tinh tế cho người phụ nữ mà còn mang nhiều ý nghĩa về sự may mắn.
Dân tộc Lào ở huyện Tam Đường là cộng đồng dân cư dù số dân không đông nhưng cho đến ngày nay, họ vẫn bảo tồn và duy trì được nhiều nét văn hóa truyền thống đặc sắc của dân tộc mình. Một trong những nét văn hóa độc đáo đó chính là tục nhuộm răng đen của người phụ nữ.
Tục nhuộm răng đen là một trong những phong tục cổ xưa của dân tộc Lào. Xưa, người phụ nữ sở hữu hàm răng đen bóng, đẹp rất quan trọng không kém gì có mái tóc dài óng ả. Nhuộm răng cũng đánh dấu ngưỡng cửa bước vào cuộc đời trưởng thành của người phụ nữ. Cô gái nào nhuộm răng đen thì sẽ có nhiều chàng trai để ý. Và một cô gái có hàm răng đen còn thể hiện sự chăm chỉ, khéo léo, kiên trì.
Những người phụ nữ Lào tự nhuộm răng cho chính bản thân mình. Người ta lên rừng chặt cây “mạy tửu”. Loại cây này rất chắc, có nhiều nhựa khi đem về nhà họ róc hết vỏ, đem phơi khô rồi gác rất cẩn thận trên gác nhà. Bước đầu trước khi nhuộm phải làm sạch răng sạch và trắng. Khi nhuộm người ta đốt một thân cây “mạy tửu” cháy đen để lấy hơi khói. Khi thanh củi cháy thì dùng miếng gang để hứng hơi khói. Cau đó họ dùng đầu ngón tay trỏ miết vào miếng gang vài lần rồi miết vào răng, miết đến khi thấy răng có màu đen bóng thì thôi. Cứ thế liên tục trong vòng 1 tuần họ sẽ dành thời gian 1 giờ mỗi ngày để nhuộm đi nhuộm lại.
Mỗi lần nhuộm răng nhưng vậy sẽ giữ được khoảng 2 tháng. Nếu muốn răng có màu đen bóng thì độ một năm lại nhuộm bồi thêm một lớp. Trong thời gian nhuộm răng không được ăn, uống nóng, không ăn đồ ăn quá cứng mới giữ được độ bền của màu nhuộm.
Với nhiều người cầu kỳ, người ta không nhuộm đều tăm tắp cả hàm, mà họ sẽ bọc một, hai chiếc răng vàng điểm xuyết, lấp lánh ở hàm trên, đã tạo nên nét đẹp độc đáo.
Nhiều người phụ nữ nơi đây chia sẻ rằng, đi lấy chồng có quên cái gì thì quên nhưng dứt khoát không thể quên thói quen, cách thức nhuộm răng đen. Bởi công việc nhuộm răng đen diễn ra liên tục. Họ nhuộm răng suốt đời chứ không phải chỉ nhuộm trong một thời gian ngắn. Nhuộm răng, thậm chí đã trở thành một “nghi thức” để đánh giá một phụ nữ tốt. Cô gái nào lơ là nhuộm răng sẽ bị cho là lười biếng, không đẹp hoàn hảo trong cả tính nết lẫn tiêu chuẩn về vẻ đẹp của người phụ nữ.
Những năm qua, với sự phát triển mạnh mẽ của đất nước, đời sống của người dân vùng cao nói chung và Lai Châu nói riêng ngày càng được nâng cao. Sự phát triển đáng mừng ấy cũng đi kèm với những thách thức trong việc bảo tồn phong tục truyền thống. Tục nhuộm răng đen cũng không phải là ngoại lệ, với sự thay đổi cả trong suy nghĩ trong chính cộng đồng người Lào. Được sự quan tâm của chính quyền và cả cộng đồng, tục nhuộm răng đen của người Lào, người Lự vẫn được giữ gìn và tôn vinh. Những người yêu văn hóa mong muốn giữ lại một phong tục đẹp, độc đáo của người Lự, người Lào ở Tam Đường./.
- Bài: Thảo Vy/Báo ảnh Việt Nam
- Ảnh: Việt Cường/Báo ảnh Việt Nam