Độc đáo nghề vẽ tranh kính của người Khmer
Treo tranh trong nhà để thờ tự hoặc trang trí trong nhà từ lâu đã trở thành nét văn hóa của người Khmer. Từ nhu cầu đó mà nghề vẽ tranh kính của người Khmer đã được hình thành và trở thành nghề truyền thống lâu đời của họ.
Huỳnh Thị Sóc Kha (Sóc Trăng) là một nghệ nhân lâu đời làm nghề vẽ tranh trên kính cho biết những sản phẩm vẽ trên kính của người Khmer thường có chủ về về cuộc đời Đức phật, phong cảnh thiên nhiên, danh lam thắng cảnh và chùa chiền.Vẽ tranh kính khó nhất là việc đòi hỏi người làm phải khéo tay, cần mẫn và có thẩm mỹ cao.
Tranh được vẽ trên tấm thủy tinh trong suốt, kích thước bức tranh không giới hạn và màu sắc khá phong phú, sinh động. Dù đã duy trì lâu năm nhưng nghề vẽ tranh trên kính vẫn được người Khmer làm thủ công hoàn toàn, không có công đoạn nào dùng máy móc thay thế.
Thông thường để làm được bức tranh vẽ trên kính, người làm phải vẽ khuôn hình rồi lên chỉ trắng, chỉ đen lên kính rồi bắt đầu phơi. Phơi được nắng để những nét vẽ và lớp sơn đầu khô, rồi sau đó lại tiếp tục vẽ rồi tạo các lớp sơn mới lên trên cho đến khi xong bức tranh. Vẽ tranh kính khác với vẽ trên chất liệu khác là phải vẽ từ phía sau kính, họa tiết vẽ trước tiên thay vì vẽ sau cùng như những loại tranh khác, vẽ xong lật lại và đó là bề mặt của tranh. Điều này đã tạo nên điểm độc đáo của nghề vẽ tranh trên kính của người Khmer.
Do vẽ trên kính lâu khô nên người thợ phải vẽ liên tục khi đã khô lớp sơn cũ. Nếu vẽ đứt đoạn thì bức tranh cũng bị đứt đoạn và màu sắc đậm nhạt không đều. Sau khi tranh khô hoàn toàn mới gắn ốc xà cừ, dát vàng quỳ hay dán giấy trang kim vào phía sau bức tranh để tăng thêm phần rực rỡ. Cuối cùng phủ thêm một lớp sơn để bảo vệ rồi mới đặt vào khuôn gỗ đóng khung hoàn thành sản phẩm.
Trong các chủ đề tranh được người Khmer sử dụng treo trong nhà nhiều thì tranh vẽ về Đức Phật là sản phẩm khó làm nhất. Bởi việc thể hiện được đôi mắt có hồn và miệng như đang cười của Đức Phật đòi hỏi phải là những người làm tranh lâu năm mới có bàn tay thể hiện được.
Ngày nay, mặc dù điều kiện sinh hoạt, kiến trúc nhà ở và nhu cầu của nguời dân Khmer đã có nhiều thay đổi nhưng với người Khmer việc vẽ tranh kính không chỉ là một nghề truyền thống mà còn nét văn hóa độc đáo nên những người nghệ nhân đang dần mở những lớp học để truyền nghề cho người trẻ với mong muốn bảo tồn và phát huy truyền thống văn hóa bao đời này của dân tộc./.
- Bài: Ngân Hà/ Báo ảnh Việt Nam
- Ảnh: Việt Cường/ Báo ảnh Việt Nam