Cốm Hà Nội – Từ di sản ẩm thực đến tinh hoa quốc gia
Nếu Phở là linh hồn của ẩm thực đường phố Việt Nam, thì Cốm chính là hiện thân cho sự thanh tao và tinh tế của văn hóa ẩm thực Hà Nội. Cốm không chỉ là món ăn, mà là một cảm thức về mùa Thu, một di sản gắn liền với những làng nghề cổ kính như Mễ Trì (Phường Từ Liêm, Hà Nội).
Giá trị cốt lõi của Cốm Hà Nội nằm ở quy trình chế biến gần như hoàn hảo. Đây là một món quà độc quyền của mùa Thu, khi những hạt lúa nếp non còn đang mọng sữa được thu hoạch đúng thời điểm. Chỉ sự tinh tế và kinh nghiệm lâu năm mới giúp người nghệ nhân cốm biết được khoảnh khắc lúa đạt độ dẻo và thơm hoàn hảo nhất.
Nghề làm cốm truyền thống được đặt nền móng tại các làng nghề như Mễ Trì, nơi các thương hiệu kế thừa như Cốm Mộc Lam (với lịch sử từ năm 1982) đã khẳng định vị thế. Tại đây, quá trình chế biến vẫn được duy trì gần như nguyên vẹn: lúa non được rang trên lửa nhỏ rồi giã thủ công. Sự kiên nhẫn và tỉ mỉ này là yếu tố quyết định tạo nên hương vị, tránh xa các phương pháp công nghiệp hóa.
Về mặt hương vị, cốm truyền thống thường có vị ngọt và béo đậm. Tuy nhiên, để chinh phục thị trường hiện đại và quốc tế, những người hướng tới sự lành mạnh và tinh tế, Cốm Mộc Lam đã tiên phong tinh chỉnh khẩu vị để mang đến vị thanh tao và mùi thơm tự nhiên. Sự thay đổi này giúp sản phẩm không chỉ hấp dẫn giới thượng lưu, chính khách mà còn thu hút thế hệ trẻ, những người đánh giá cao sự cân bằng giữa di sản và xu hướng ẩm thực hiện đại. Những hạt cốm thành phẩm mang màu xanh lam hơi ngả vàng tự nhiên là minh chứng cho cam kết về độ an toàn và sự chỉn chu tuyệt đối, không sử dụng phẩm màu hay phụ gia quá mức.
Để Cốm vượt qua khỏi khuôn khổ của một món ăn đường phố mang tính mùa vụ, các thương hiệu đã triển khai chiến lược nâng cấp toàn diện, tập trung vào giá trị phi vật chất và khả năng phục vụ mục đích ngoại giao, tri ân.
Yếu tố trực quan đóng vai trò quan trọng trong việc định vị cốm là quà tặng cao cấp. Các thương hiệu hàng đầu đã thay thế gói lá sen dân dã bằng những hộp quà được thiết kế tinh xảo, sang trọng, là sự kết hợp hài hòa giữa nét truyền thống và hơi thở hiện đại. Bao bì cao cấp này là tài sản chiến lược, biến cốm thành một món quà tặng tinh tế và đẳng cấp, biện minh cho mức giá cao ngất ngưởng của các Hộp Quà Tết hay Trung Thu (có thể lên tới gần 2 triệu đồng).
Khi một doanh nghiệp hay cơ quan ngoại giao lựa chọn những hộp quà cốm như vậy để tri ân đối tác quốc tế, họ không chỉ tặng một món ăn mà còn truyền tải sự trân trọng văn hóa và bản sắc Việt Nam một cách chỉn chu và trang trọng.
Sự thay đổi của Cốm Hà Nội trong phân khúc quà tặng cao cấp là một câu chuyện thành công của việc hiện đại hóa di sản. Nó chứng minh rằng, khi truyền thống được tôn trọng và tinh chỉnh bằng sự tỉ mỉ hiện đại, món quà ẩm thực này hoàn toàn có thể vượt qua biên giới, trở thành đại sứ văn hóa và một phần không thể thiếu của ngôn ngữ ngoại giao Việt Nam./.
- Bài: Thảo Vy - Ảnh: Công Đạt/Báo ảnh Việt Nam