Bánh Khoải Sốt Đậu Dị – Nét ẩm thực độc đáo của người Mông
Khi bạn lên với vùng núi Tây Bắc, được thưởng thức món bánh Khoải Sốt Đậu Dị nóng hổi giữa không gian se lạnh, bạn sẽ không chỉ được thỏa mãn vị giác mà còn cảm nhận được hơi ấm của tình người, của văn hóa độc đáo nơi vùng cao. Đây thực sự là một món ngon mà bất kỳ ai yêu ẩm thực và muốn khám phá nét đẹp văn hóa Việt Nam đều không nên bỏ lỡ.
Người Mông thường làm món bánh Khoải Sốt Đậu Dị trong dịp lễ tết, tụ họp gia đình hoặc ngày mưa rét, khi cả nhà quây quần bên bếp lửa. Mọi người cùng nhau giã khoải, nấu đậu, ăn cùng nhau là một biểu hiện rõ ràng của tính cộng đồng, chia sẻ và yêu thương trong văn hóa Mông. Nhưng đến nay, do nhu cầu của các du khách về món này lên cao nên nó đã được đưa vào thực đơn đón khách của các nhà hàng trong vùng.
Để làm ra những chiếc bánh Khoải dẻo thơm, người Mông phải trải qua một quá trình chế biến vô cùng tỉ mỉ và công phu, thấm đẫm tri thức bản địa được truyền lại qua nhiều thế hệ. Nguyên liệu chính là bột gạo được chọn lọc kỹ càng, xay mịn, tạo nên nền tảng cho hương vị đặc trưng của bánh.
Điểm đặc biệt và cũng là bí quyết làm nên sự khác biệt của bánh Khoải chính là cách hấp bánh. Thay vì hấp thông thường, đồng bào Mông sử dụng chõ xôi được làm từ những cây gỗ lớn, khoét rỗng ruột. Chiếc chõ gỗ này không chỉ là dụng cụ nấu nướng mà còn là một phần của nghệ thuật ẩm thực. Khi hấp, hơi nước sẽ ngấm dần vào thân cây gỗ, giúp bột bánh không bị hấp nước trực tiếp, nhờ đó bánh sẽ dẻo mềm mà không hề bị nát.
Từng lớp bột gạo mỏng được cho vào chõ hấp chín tới, rồi lại tiếp tục cho lớp bột mới lên trên, cứ thế tạo thành một khối bột chín hàng chục lớp. Quá trình này đòi hỏi sự kiên nhẫn và kỹ thuật cao để đảm bảo mỗi lớp bột chín đều, không quá mềm cũng không quá khô. Sau khi hấp chín, khối bột lớn này được nén chặt lại thành từng khúc to và đem phơi thật khô dưới nắng gió Tây Bắc. Nắng và gió không chỉ giúp bánh khô ráo mà còn "cô đọng" hương vị, giúp bánh có thể bảo quản được lâu dài.
Khi cần dùng, những khúc bánh khoải khô được ngâm vào nước cho mềm lại, sau đó cắt thành từng miếng vừa ăn theo nhu cầu. Cuối cùng, bánh được đem luộc mềm thêm một lần nữa để đạt được độ dẻo dai hoàn hảo.
Cắt một miếng bánh Khoải theo chiều ngang, bạn sẽ ngạc nhiên với kết cấu đặc biệt của nó. Những đường vân như tổ ong hiện rõ, vô cùng đẹp mắt. Cấu trúc này không chỉ mang tính thẩm mỹ mà còn có tác dụng giữ cho miếng bánh khi luộc lên vẫn giữ được độ dai, giòn mà không bị bở, tạo nên một trải nghiệm ẩm thực độc đáo.
Bánh Khoải sẽ không trọn vẹn nếu thiếu đi linh hồn của nó là sốt với Đậu Dị. Đây là một loại tương đặc trưng của người Mông, được chế biến từ những hạt đậu tương thơm ngon, ủ lên men tự nhiên và thêm vào các loại gia vị đặc trưng của núi rừng, đặc biệt là ớt cay nồng. Vị cay của ớt hòa quyện cùng vị béo bùi của đậu tương lên men tạo nên một thứ nước sốt đậm đà, khó quên.
Sự kết hợp giữa miếng bánh Khoải dẻo dai, giòn sần sật, thêm chút thịt treo (thịt lợn gác bếp) thơm lừng và chan đẫm nước sốt đậu dị cay nồng đã tạo nên một bản hòa tấu hương vị đầy mê hoặc. Miếng thịt treo dai ngọt, mang theo mùi khói đặc trưng của bếp lửa, khi quyện cùng vị cay tê đầu lưỡi của sốt đậu dị và độ dẻo của bánh khoải, tất cả cùng tan chảy trong vòm miệng, để lại một dư vị khó quên.
Bánh Khoải Sốt Đậu Dị không chỉ là một món ăn ngon mà còn là một phần của văn hóa, là biểu tượng cho sự gắn bó giữa con người và thiên nhiên của người Mông. Mỗi miếng bánh, mỗi giọt sốt đều chứa đựng sự cần mẫn, khéo léo và tấm lòng hiếu khách của đồng bào nơi đây.
Dù ngày nay có nhiều món ăn hiện đại du nhập, người Mông ở các bản làng vùng Tây Bắc vẫn giữ cách làm truyền thống món bánh này. Việc bảo tồn hương vị và kỹ thuật nấu nướng cho thấy ý thức giữ gìn bản sắc dân tộc qua ẩm thực, truyền từ đời này sang đời khác./.
Ngoài việc thưởng thức món bánh Khoải Sốt Đậu Dị tại vùng Tây Bắc thì du khách có thể thưởng thức ngay tại Hà Nội theo địa chỉ:
Bản Quán số 2 Đường Thành, Cửa Đông, Hà Nội
Hotline: 0789818284
- Bài và ảnh: Trần Thanh Giang/Báo ảnh Việt Nam