50 năm thống nhất đất nước: Nhân chứng của những giờ phút đặc biệt trong ngày thống nhất
Nửa thế kỷ đã trôi qua, nhưng những sự kiện sôi động diễn ra trong ngày 30/4/1975 vẫn vẹn nguyên trong tâm trí KTS Nguyễn Hữu Thái (87 tuổi), người không chỉ chứng kiến mà còn trực tiếp tham gia tạo nên những dấu ấn đặc biệt trong ngày Chiến thắng lịch sử của dân tộc.
Cùng quân Giải phóng kéo cờ chiến thắng
Thời điểm tháng 4/1975, ông Nguyễn Hữu Thái được giao hoạt động trong phong trào của lực lượng thứ ba (sinh viên và phật giáo) nhằm làm suy yếu sự kháng cự của quân Sài Gòn trong nội thành và công khai chủ trương hòa bình, hòa giải dân tộc.
9h30 giờ Sài Gòn ngày 30/4/1975, qua đài phát thanh, tướng Dương Văn Minh, Tổng thống VNCH lúc đó tuyên bố bàn giao chính quyền cho cách mạng. Trước diễn biến của tình hình, ông Nguyễn Hữu Thái và Tiến sỹ Huỳnh Văn Tòng lên xe của ông Nguyễn Vạn Hồng (nhà báo Việt Tấn xã là một cơ sở cách mạng) đến Phủ Tổng thống VNCH tại Dinh Độc Lập với ý định sử dụng mối quan hệ sẵn có với một số thành viên nội các VNCH bàn giao chính quyền cho phía Mặt trận Dân tộc Giải phóng một cách nhanh chóng, hòa bình.
Khoảng 10h, ông Thái tới Dinh Độc Lập và đi thẳng vào trong qua cổng phụ (đường Nguyễn Du) một cách dễ dàng vì lúc đó mọi chốt chặn đã rỡ bỏ. Ông Thái gặp Tổng trưởng Thông tin Lý Quý Chung (người đã từng che dấu ông Thái khi trốn quân dịch), đề nghị cùng tới tiếp quản Đài Phát thanh để sẵn sàng cho cách mạng sử dụng khi cần và là người tận mắt chứng kiến đoàn xe tăng Quân Giải phóng tiến vào đại lộ Thống Nhất (Lê Duẩn hiện nay) rồi tràn vào bãi cỏ trước mặt Dinh.
Ông Nguyễn Hữu Thái và Tiến sỹ Huỳnh Văn Tòng (cùng đeo băng xanh đỏ- dấu hiệu lực lượng quần chúng nổi dậy) là những người đón và đưa anh em bộ đội Giải phóng lên tầng 2 của Dinh Độc Lập gặp nội các của Dương Văn Minh đang chờ tại đó. Sau đó, ông Thái và ông Tòng đưa Trung úy Bùi Quang Thận (Đại đội trưởng Đại đội 4, Tiểu đoàn 1, Lữ đoàn Tăng thiết giáp 203, Quân đoàn 2- trưởng xe 843) lên nóc Dinh để cắm cờ. Ban đầu ông Thận e ngại không chịu vào thang máy để lên nóc Dinh và chỉ đồng ý khi ông Chiêm vào trước rồi ông Tòng, ông Thái cùng vào sau đó.
Chiếc cần ăng ten xe tăng khá dài, nên ông Tòng phải giúp Trung úy Thận bẻ cong chiếc cần ăng ten khi vào trong thang máy. Sau khi đưa mọi người lên nóc Dinh, ông Chiêm đi xuống dưới. Trung úy Thận cùng ông Thái, ông Tòng dùng chiếc thang gỗ đặt sẵn trên nóc để xuống chân cột cờ. Sau một lúc loay hoay vì không có dao, Trung úy Thận cũng đã tháo được nút dây để hạ lá cờ 3 sọc VNCH xuống và kéo là cờ xanh-đỏ của Mặt trận Giải phóng miền Nam Việt Nam lên.
Như một sự sắp đặt tình cờ của lịch sử, sự có mặt của những người con Bắc- Trung- Nam (Trung úy Bùi Quang Thận quê ở Thái Bình, ông Nguyễn Hữu Thái ở Đà Nẵng và Tiến sỹ Huỳnh Văn Tòng quê ở Tây Ninh) trong phút giây ghi dấu mốc lịch sử về chiến thắng vĩ đại của cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước như một minh chứng hùng hồn về sức mạnh vĩ đại của tình đoàn kết của những người con đất Việt từ mọi miền Tổ quốc trong cuộc trường chinh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước.
Gọi tên Bác trong giờ phút thiêng liêng
Sau khi cùng Trung úy Bùi Quang Thận cắm cờ trên nóc Dinh Độc Lập, ông Nguyễn Hữu Thái cùng Bộ đội Giải phóng và một số nhà báo tháp tùng đưa ông Dương Văn Minh, Tổng thống VNCH, ông Vũ Văn Mẫu, Thủ tướng VHCH sang Đài Phát thanh Sài Gòn để đọc lời tuyên bố đầu hàng.
Sau một thời gian chuẩn bị, khoảng hơn 14h (giờ Sài Gòn), ông Nguyễn Hữu Thái vinh dự được chọn làm người dẫn nhập cho lời tuyên bố đầu hàng của chính quyền VNCH. Ông Nguyễn Hữu Thái mở đầu “Chúng tôi là những người đại diện cho Ủy ban nhân dân cách mạng Sài Gòn-Chợ Lớn-Gia Định... Đời sống bình thường đã trở lại Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố mà Bác Hồ đã mong đợi, nay đã được giải phóng… Xin giới thiệu lời kêu gọi của ông Dương Văn Minh và Vũ Văn Mẫu của chính quyền Sài Gòn về vấn đề đầu hàng ở thành phố này…”
Xúc động khi nhớ lại thời khắc đó, ông Nguyễn Hữu Thái cho biết: có thể vào thời điểm đó, việc tôi gọi Sài Gòn- Thành phố Hồ Chí Minh là một sự bột phát, một sự trào dâng cảm xúc khi nhớ về Bác Hồ. Nhưng đó cũng chính là cảm xúc, niềm mong đợi của đồng bào miền Nam đã dồn nén lâu nay. Trong thời gian tôi ở tù (dưới chế độ VNCH), các anh, các chú “Việt Minh” đã kể về mong muốn của các dân biểu gốc miền Nam đề nghị đổi tên Sài Gòn sang Thành phố Hồ Chí Minh và tờ báo Cứu quốc ra ngày 27/3/1946 đã đăng điều này nhưng ý tưởng này không thành hiện thực bởi đất nước bước vào những năm tháng bất ổn và chia cắt do chiến tranh”.
KTS Nguyễn Hữu Thái chia sẻ: “Cuộc đời tôi, từ tắm mình trong phong trào sinh viên tranh đấu cho đến việc đi dạy, viết sách sau này cũng đều hướng vào thế hệ trẻ. Những ký ức về những năm tháng tham gia cách mạng và những kỷ niệm về ngày 30/4/1975 đầy sôi động và hào hùng là hành trang tôi đã mang theo suốt cuộc đời và trở thành một động lực giúp tôi vượt qua những khó khăn để đóng góp cho đất nước - dù bằng cách này hay cách khác”- KTS Nguyễn Hữu Thái nhẹ nhàng chia sẻ./.
- Bài: Xuân Khu
- Ảnh: Nguyễn Luân/ Báo ảnh Việt Nam - Xuân Khu & Tư liệu